SAĞLIK GÖSTERGELERİNİN YAPISAL EŞİTLİK MODELLEMESİ İLE TEST EDİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 18, 268 - 276, 30.11.2019

Mehmet Şener , Yakup Aslan , Vahit Yiğit

Öz

Bu araştırmanın amacı, sağlık
göstergelerinin yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmesidir. Bu amaçla,
seçilen bağımsız değişkenlerin (hekim, hemşire, ebe ve yatak sayıları) bağımlı
değişkenler (sağlık harcaması, yaşam süresi ve bebek ölüm oranı) üzerine
etkileri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma, Türkiye’nin 1975-2017
yılları arasındaki verileri kullanılarak SPSS Versiyon 24 ve AMOS Versiyon 23
programıyla yapısal eşitlik modellemesi (path) analizi ile test edilmiştir.  Oluşturulan modelin sonucuna göre hekim sayısı
sağlık harcamalarını pozitif olarak etkilemektedir (1,11). Sağlık harcamaları
yaşam süresini pozitif (1,00); bebek ölüm oranını negatif olarak etkilemektedir
(-1,00). Ebe sayısı ile sağlık harcaması arasında negatif bir ilişi söz
konusudur (-0,44). Hemşire ve yatak sayısının sağlık harcamaları üzerinde
etkisi ise sırasıyla (0,22 ve 0,04)’dır. Yapılan analiz sonucunda Türkiye’de
sağlık insan gücü içerisinde doktor sayısı ile hemşire sayısının sağlık
harcamalarını pozitif olarak anlamlı düzeyde etkilediği ortaya çıkmıştır. Ebe sayısının
sağlık harcamaları üzerinde negatif bir etki sağladığı görülmüştür. Hastane
yatak sayının sağlık harcamaları üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Türkiye’de
sağlık harcamalarının artması, sağlık düzeyleri üzerinde olumlu bir etkisi
vardır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Göstergeleri, Yapısal Eşitlik Modellemesi, Türkiye

Kaynakça

• Alkış, N. (2016),“Bayes Yapısal Eşitlik Modellemesi: Kavramlar ve Genel Bakış”, Gazi İktisadi ve İşletme Dergisi, 2(3), 105-116.
• Aslan, Y. (2018) “İnovasyonun Firma Performansı Üzerine Etkisi: Türk Sermaye Piyasası Üzerine Bir İnceleme”, Doktora Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Atasever, M. vd., (2018), “Şehir Hastaneleri Araştırması”, Sağlık-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi Enstitüsü, Sağlık-Sen Yayınları, Ankara.
• Avcı, K. ve Ağaoğlu, S. (2014), “Türkiye’de Sağlık İnsan Kaynakları Planlaması”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 7(1): 83-94.
• Berger, M. and J. Messer (2002), “Public Financing of Health Expenditures, Insurance, and Health Outcomes”, Applied Economics, Vol. 34, pp. 2105-2113.
• Bilir, B. Ö. ve Gökdemir, T. (2018), “Kalkınma Göstergeleri Çerçevesinde Yaşam Beklentisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2018 6(ICEESS’ 18) 163-167.
• Bollen, K.A., (1989), Structural Equations with Latent Variables, Wiley, New York, 514p
• Doğan, M. (2013), “Doğrulayıcı Faktör Analizinde Örneklem Hacmi, Tahmin Yöntemleri ve Normalliğin Uyum Ölçütlerine Etkisi”, YL Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Heijink, R., X. Koolman and G.P. Westert (2013), “Spending More Money, Saving More Lives? The Relationship Between Avoidable Mortality and Healthcare Spending in 14 Countries”, European Journal of Health Economics, Vol. 14, pp. 527-538.
• Hoyle, R. H. (1995). “Structural Equation Modeling: Concepts, İssues, and Applications: Sage Publications, London.
• http://www.oecd.org/els/health-systems/health-data.htm (Erişim: 02.08.2019).
• https://www.oecd ilibrary.org/docserver/health_glance-2017 (Health at a Glance 2017 OECD Indicators).
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014), “LISREL ve AMOS Programları Kullanılarak Gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Analizlerine İlişkin Sonuçların Karşılaştırılması”, Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, Cilt 5, Sayı 2, 26-42.
• Kaur, M. ve Hall, S. (2001), “Medical supplies and equipment for primary health care A practical resource for procurement and management”, ECHO International Health Services Limited Ullswater Crescent Coulsdon Surrey CR5 2HR United Kingdom.
• Moreno-Serra, R. and P. Smith (2015), “Broader Health Coverage Is Good for the Nation’s Health: Evidence from Country Level Panel Data”, Journal of the Royal Statistical Society, Vol. 178, pp. 101-124.
• Nixon, J. and P. Ulmann (2006), “The Relationship Between Health Care Expenditure and Health Outcomes: Evidence and Caveats for a Causal Link”, European Journal of Health Economics, Vol. 7, pp. 7-18.
• Ozcan Y. (2009). “Quantitative Methods in Care Management: Techniques and Applications”, Jossey Bass Published, USA:161-182.
• Öztürk, S. ve Uçan, O. (2017), “Türkiye’de Sağlık Harcamalarında Artış Nedenleri: Sağlık Harcamalarında Artış - Büyüme İlişkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi C.22, S.1, s.139-152.
• Raykov, T., & Marcoulides, G.A. (2006). “A first course in structural equation modeling”, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., ve Müller, H. (2003). “Evaluating The Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures”. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Şener, M. ve Yiğit V., (2017), “Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26: 66-290.
• Tüylüoğlu, Ş. ve Tekin, M. (2009), “Gelir Düzeyi ve Sağlık Harcamalarının Beklenen Yaşam Süresi ve Bebek Ölüm Oranı Üzerindeki Etkileri”, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:13. Sayı:1. ss.1-31
• Wetson, R., & Gore Jr, P.A. (2006). “A brief guide to structural equation model”, The Counseling Psychologist, 34(5), 719-751.
• World Health Organization (2000), “The World Health Report 2000 Health Systems: Improving Performance”, Geneva : WHO.
• Yılmaz, V., Aktaş, C., Arslan, M.S.T., (2009). “Müşterilerin Kredi Kartına Olan Tutumlarının Çoklu Regresyon Ve Faktör Analizi İle İncelenmesi‖”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 12 Sayı 22 ss.127-139.