İlkokul Öğrencilerinin Hareketli ve Sağlıklı Yaşam Yeterlilikleri (Isparta Örneği)

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 17 - 27, 31.12.2021

Abdullah Yavuz Akıncı , Erkan Çimen

Öz

Çalışmada, Isparta ilinde öğrenim gören ilkokul 4. Sınıf öğrencilerinin hareketli ve sağlıklı yaşam yeterliliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Isparta İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı ilkokullarda öğrenim gören 5145 öğrenci arasından tesadüfi yöntem ile seçilen 1034 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanması sürecinde, Isparta Valiliğinden alınan izin doğrultusunda veliler ve öğrenciler çalışma ve anketler hakkında bilgilendirilerek kişisel bilgi formu ile Aydoğan ve Gündoğdu (2019) tarafından geliştirilmiş olan İlkokul Hareketli ve Sağlıklı Yaşam Yeterlik Algısı Ölçeğini doldurmaları talep edilmiştir. Sağlanan verilerin bilgisayar analizi yapılarak, değişkenler ortalama ± standart sapma, yüzde ve frekans değerleri kullanılarak ifade edilmiş, ikili değişkenler için bağımsız testlerde t-Testi ile üç ve fazla değişkenler için Anova Testi yapılmıştır. Aralarında anlamlı farklılık bulunan grupları belirlemek için Bonferroni testi uygulanmıştır. Sonuç olarak çalışmaya katılan öğrencilerin hareketli ve sağlıklı yaşam yeterliliklerinin cinsiyet değişkenine göre, hareket becerileri alt boyutunda kadınlar yönünde anlamlı farklılık tespit edilirken, planlama, kültür ve değer alt boyutları ile hareket ve sağlıklı yaşam yeterlilikleri toplam puanında erkekler yönünde istatistiksel açıdan anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Anne eğitim düzeyi değişkenine göre toplamda ilköğretim, lise ve lisans arasında, planlama alt boyutunda ilköğretim, lise ve lisans arasında, kültür alt boyutunda ilköğretim, lise ve lisans arasında, değer alt boyutunda ise ilköğretim ve lisans arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık olduğu görülürken, baba eğitim düzeyi değişkenine göre toplamda ilköğretim ve lisans arasında, planlama alt boyutunda ilköğretim ve lisans arasında, kültür alt boyutunda ilköğretim ve lisans arasında, değer alt boyutunda ise ilköğretim, lise, lisans ve lisansüstü arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Yerleşim yeri değişkenine göre, hareket becerileri, kültür ve değer alt boyutlarında anlamlı farklılık görülmemiş, planlama alt boyutu ile hareketli ve sağlıklı yaşam yeterlilikleri toplamında il merkezi yönünde istatistiksel açıdan anlamlı farklılık tespit edilirken, kurum türü değişkenine göre herhangi bir anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Sonuçta sağlıklı yaşam için, hareket ve fiziksel aktivitenin teşvik edilmesi, programlar ve tesislerin geliştirilmesi ve toplumsal bilincin arttırılması, fiziksel aktivitenin alışkanlık haline gelmesi için özellikle ilkokul müfredatında beden eğitimi, oyun gibi fiziksel aktivite içerikli programların artırılması, toplumsal bilincin artırılması için yazılı ve görsel medyadan daha fazla yararlanılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hareket, ilkokul, öğrenci, sağlıklı yaşam

Kaynakça

• Adsız, E. (2010). İlköğretim çağındaki öğrencilerde düzenli yapılan sporun dikkat üzerine etkisinin araştırılması. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans, İzmir.
• Akcınlı, N. (2005). Sekiz Yaş Grubu Çocuklarda Hareket Eğitimi ile Dikkat ve Hafıza Gelişiminin İlişkisi, Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Manisa
• Akıncı, A.Y. (2019). Ortaöğretim Kurumlarımda Beden Eğitimi ve Spor Etkinliklerinin Sosyalleşme Düzeyi ve Şahsiyetin Oluşmasında Katkısı, Lap Lambert Academic Publihing, Mauritus.
• Al-Zandee, S.S.A. & Ünlü, H. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite Egzersiz Değişim Davranışları ve Beden Eğitimi Dersine Yatkınlıklarının İncelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 100-118.
• Arabacı, R., (2010). Ambulatory Activities İn Turkish Adults Without Exercise Habits. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences; 30 (3): 985-94.
• Arslan, C., Koz, M., Gür, E., And Mendeş, B., (2003). Investigation Of The Correlation Between The Physical Activity Level And Health Problems İn University Educational Staff. Fırat University Journal Of Health Sciences (Medicine). 17(4): 249-258.
• Aydoğan, R. Ve Gündoğdu, K. (2019). İlkokul Hareketli ve Sağlıklı Yaşam Yeterlik Algısı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, The 7th International Congress On Curriculum And Instruction (ICCI –EPOK 2019)
• Bardid, F., Rudd, J.R., Lenoir, M., Polman, R., & Barnett, L.M. (2015). Cross-Cultural Comparison Of Motor Competence İn Children From Australia And Belgium. Frontiers İn Psychology, 6, 1–8. Doi:10.3389/Fpsyg.2015.00964.
• Barnett LM, Van Beurden E, Morgan PJ, Brooks LO, Beard JR. (2008). Does Childhood Motor Skill Proficiency Predict Adolescent Fitness? Medicine & Science İn Sports & Exercise; 40(12): 2137–2144. Doi:10.1249/MSS.0b013e31818160d3.
• Bidzan-Bluma, I. & Lipowska, M. (2018) Physical Activity And Cognitive Functioning Of Children: A Systematic Review. International Journal Of Environment Research And Public Health. 15, 800.
• Blair, S.N., Goodyear, N.N., Gibbons, L.W., And Cooper K.N., (1984). Physical Fitness And Incidence Of Hypertension İn Healthy Normotensive Men And Women. The Journal Of American Medical Association 252(4): 487-490.
• Bozkurt, S., Bal, M., Kırbayır, B. & Erkut, O. (2016) Fiziksel Etkinlik Kartlarının Yer Değiştirme ve Dengeleme Hareketleri Gelişimine Etkisi (Beykoz İlçesi Pilot İlkokul Uygulaması). 14. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı. Antalya.
• Bozkuş, T., Türkmen, M., Kul, M, Özkan, A., Öz, Ü. & Cengiz, C. (2013). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’nda Öğrenim Gören Öğrencilerin Fiziksel Aktivite Düzeyleri ile Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi ve İlişkilendirilmesi. International Journal Of Sport Culture And Science, 1(3), 49-65.
• Cattuzzo, M. T., dos Santos Henrique, R., Ré, A. H. N., de Oliveira, I. S., Melo, B. M., de Sousa Moura, M., ... & Stodden, D. (2016). Motor competence and health related physical fitness in youth: A systematic review. Journal of science and medicine in sport, 19(2), 123-129.
• Clark, J.E. (2005). From The Beginning: A Developmental Perspective On Movement And Mobility. Quest, 57(1), 37.
• Cliff, D. P., Okely, A. D., Morgan, P. J., Steele, J. R., Jones, R. A., Colyvas, K., & Baur, L. A. (2011). Movement Skills And Physical Activity İn Obese Children. Medicine & Science İn Sports & Exercise, 43(1), 90–100. Doi:10.1249/Mss.0b013e3181e741e8
• Culp, R.H. (1998). “Adolescent Girls And Outdoor Recreation: A Case Study Examining Constraints And Effective Programming.” Journal Of Leisure Research, 30 (3), 356-379.
• Çıngı, H. (1994). Örnekleme Kuramı, H.Ü. Fen Fakültesi Yayınları, Ankara, 346.
• D’Isanto, T. (2016) Pedagogical Value of the Body and Physical Activity in Childhood, Sport Science, 9:13- 18.
• Demir, C., Demir, N. (2006). “Bireylerin Boş Zaman Faaliyetlerine Katılmalarını Etkileyen Faktörler ile Cinsiyet Arasındaki İlişki: Lisans Öğrencilerine Yönelik Bir Uygulama”, Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ege Akademik Bakış Dergisi, 6 (1): 36- 48.
• Dinç, Z.F., Uluöz, E. & Sevimli, D., (2011). Ailelerin Çocuklarını Spor ve Fiziksel Aktiviteye Yönlendirmelerine İlişkin Görüşleri. Sport Sciences, 6(2), 93-102.
• Dishman, R.K. And Sallis, J.F., (1994). Determinants And İnterventions For Physical Activity And Exercise. In: C. Bouchard, R.J. Shephard And T. Stephens, Editors, Physical Activity, Fitness, And Health, İnternational Proceedings And Consensus Statement, Human Kinetics, Champaign, IL: 214–238.
• Ergün, S. (2013). Okul Çağı Çocuklarında Egzersizden Hoşlanma ile Fiziksel Aktivite Arasındaki İlişki. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Ferreira, I., Van Der Horst, K., Wendel-Vos, W., Kremers, S., Van Lenthe,F., & Brug, J. (2006). Environmental Correlates Of Physical Activityin Youth – A Review And Update. Obesity Reviews, 8: 129-154.
• Göktepe, M., Akalın, C.T. & Göktepe, M.M. (2016). Kayak Sporu Yapan Çocukların Dikkat Düzeylerinin İncelenmesi. International Journal Of Science Culture And Sport, 4 (3), 722-731.
• Gu, Y., Chen, Y., Ma, J., Ren, Z., Li, H., & Kim, H. (2021). The Influence of a Table Tennis Physical Activity Program on the Gross Motor Development of Chinese Preschoolers of Different Sexes. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), 2627.
• Gümüş, H., Işık, Ö., Karakullukçu, Ö., & Yıldırım, İ. (2014). Ortaöğretim Kurumlarında Serbest Zaman Fiziksel Aktivite Kısıtlayıcıları. International Journal of Sport Culture and Science, 2 (Special Issue 1), 814-825.
• Hardy LL, Reinten-Reynolds T, Espinel P, Zask A, Okely AD. (2012). Prevalence and Correlates of Low Fundamental Movement Skill Competency in Children. Pediatrics, 130(2): E390–8. Doi:10.1542/Peds.2012-0345.
• Hauck, J. L., Felzer-Kim, I. T., & Gwizdala, K. L. (2020). Early movement matters: Interplay of physical activity and motor skill development in infants with down syndrome. Adapted Physical Activity Quarterly, 37(2), 160-176.
• Hazar, Z., Demir, G. T., Namlı, S., & Türkeli, A. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Oyun Bağımlılığı ve Fiziksel Aktivite Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 320-332.).
• Henderson, K. A., Bialeschki, M. D., Shaw, S. M., & Freysinger, V. J. (1989). A Leisure Of One's Own. State College, PA: Venture Publishing.
• Henderson, K.A., Bialeschki, M.D., Shaw, S.M., Freysinger, V.J. (1996). Both Gains And Gaps: Feminist Perspectives On Women's Leisure. State College, PA: Venture Publishing, Inc.
• Hudson, S. (2000). “The Segmentation Of Potential Tourists: Constraint Differences Between Men And Women.” Journal Of Travel Research, 38 (4), 363-368.
• İşin, V. & Özcan, F. (2018). Kırsal Kesimdeki Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Erişkinlerin Fiziksel Aktivite Düzeylerinin İncelenmesi. Ortadoğu Tıp Dergisi, 10(3), 322-330.
• Jondeau E., Rockinger M. (2003). Conditional Volatility, Skewness, And Kurtosis: Existence, Persistence, And Comovements. Journal Of Economic Dynamics & Control, 27, 1699 – 1737.
• Karasar N. (2004). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara, 52.
• Karppanen, A. K., Hurtig, T., Miettunen, J., Niemelä, M., Tammelin, T., & Korpelainen, R. (2021). Infant motor development and physical activity and sedentary time at midlife. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 31(7), 1450-1460.
• Kim, T. V., Pham, T. N., Nguyen, C. L., Nguyen, T. T., Okely, A. D., & Tang, H. K. (2021). Prevalence of Physical Activity, Screen Time, and Sleep, and Associations with Adiposity and Motor Development among Preschool-Age Children in Vietnam: The SUNRISE Vietnam Pilot Study. Indian Journal of Pediatrics, 1-6.
• Kyttä, A. M., Broberg, A. K., & Kahila, M. H. (2012). Urban environment and children's active lifestyle: SoftGIS revealing children's behavioral patterns and meaningful places. American journal of health promotion, 26(5), e137-e148.
• Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1703.pdf
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1739). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Moccia, F.D. (2000). “Planning Time: An Emergent European Practice.” European Planning Studies, 8 (3): 367-376.
• Moralı, D. İ. (2019). Anaokullarında sunulan riskli oyun fırsatlarının fiziksel özellikler ve yetişkin yaklaşımları bağlamında incelenmesi (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20181023115223781-06-Beden%20E%C4%9Ftimi%20ve%20Oyun%202018-124%20Eki%20%C3%96P.pdf.pdf
• Nelson, M. C., Neumark-Stzainer, D., Hannan, P. J., Sirard, J. R., & Story, M. (2006). Longitudinal And Secular Trends İn Physical Activity And Sedentary Behavior During Adolescence. Pediatrics, 118(6): E1627-E1634.
• Niemeijer, A.S., & Smits-Engelsman, B.C.M. (2007). Neuromotor Task Training For Children With Developmental Coordination Disorder: A Controlled Trial. Developmental Medicine And Child Neurology, 49, 406–411. Doi:10.1111/J.1469-8749.2007.00406.X 80.
• Savcı S, Öztürk M, Arıkan H, İnal İnce D, Tokgözoğlu L. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite Düzeyi. Türk Kardiyoloji Arşivi: 34(3), 166-172.
• Schor E.L. (2003). Family Pediatrics: Report Of The Task Force On The Family. Pediatrics 111(6 Pt 2):1541-71.
• Sgrò, F., Quinto, A., Platania, F.., & Lipoma, M. (2019). Assessing The İmpact Of A Physical Education Project Based On Games Approach On Actual Motor Competence Primary School Children. Journal Of Physical Education And Sport. 17(3), 1954-1959.
• Sgrò, F., Pignato, S., & Lipoma, M. (2018). Assessing The İmpact Of Gender And Sport Practice On Student’s Performance Required İn Team Games. Journal Of Physical Education And Sport. 18 (Special Issue 1), 497-502.
• Sgrò, F., Quinto, A., Messana, L., Pignato, S., & Lipoma, M. (2017). Assessment Of Gross Motor Developmental Level in Italian Primary School Children. Journal Of Physical Education And Sport. 17(3), 1954-1959.
• Sgrò, F., Mango, P., Pignato, S., Schembri, R., Licari, D., Lipoma, M. (2017). Assessing Standing Long Jump Developmental Levels Using An Inertial Measurement Unit. Perceptual And Motor Skills. Perceptual And Motor Skills, 124(1), 21-38.
• Sgrò, F., Quinto, A., Pignato, S., & Lipoma, M. (2016). Comparison Of Product- And Process-Oriented Model Accuracy For Assessing Countermovement Vertical Jump Motor Proficiency in Pre-Adolescents. Journal Of Physical Education And Sport. 16(3), 921-926.
• Sgrò, F., Nicolosi, S., Schembri, R., Pavone, M. & Lipoma, M. (2015). Assessing Vertical Jump Developmental Levels İn Childhood Using a Low-Cost Motion Capture Approach. Perceptual & Motor Skills, 120(2), 642.
• Stodden, D. F., Goodway, J. D., Langendorfer, S. J., Roberton, M. A., Rudisill, M. E., Garcia, C., & Garcia, L. E. (2008). A Developmental Perspective On The Role Of Motor Skill Competence İn Physical Activity: An Emergent Relationship. Quest, 60(2), 290-306.
• Telama R., Yang X., Viikari J., Valimaki I., Wanne O., Raitakari O. (2005). Physical Activity From Childhood To Adulthood A 21- Year Tracking Study, American Journal Of Preventive Medicine, 28: 267-273.
• Tohumat, M. & Arabacı, M. (2017). Halk Oyunları Çalışmalarının Çocukların Fiziksel Uygunluklarına Etkisi. İnönü Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1),16-27.
• Topsakal, N., Bozkurt, S. & Hüseyin, A. (2019). Farklılıkla Öğrenme Yaklaşımı ile Uygulanan Temel Hareket Becerileri Eğitiminin İlkokul Öğrencilerinin Dikkat ve Motorik Özelliklerine Etkisi. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi, 11(2), 95-105.
• Uygun, C., Şahin, G., Gözaydın, G. (2010). Çocuklarda Düzenli Spor Alışkanlığının Yaşam Kalitesine Etkisi, 3. Ulusal Spor Bilimleri Öğrenci Kongresi 19-20 Mayıs Çanakkale.
• Uygun, F., & Yamaner, F. (2017). Şehir ve Kırsalda Öğrenim Gören Çocukların Bazı Motorik Özelliklerinin Karşılaştırılması, Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi Journal Of Sports and Performance Researches 2017;8(2): 98-106.
• Uzun, M., Yurdadön, Ü., İmamoğlu, O., Çon, M., Çavuşoğlu, G., & Taşmektepligil, M.Y. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Sportif Etkinliklere Katılma ve Fiziksel Aktiviteden Hoşlanma Durumlarının Belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 38-52.
• World Health Organization, (2004). Global Strategy On Diet, Physical Activity And Health. World Health Organization (2018). Physical Activity Factsheets For The 28 European Union Member States Of The Who European Region. Available From: Http://Www.Euro.Who.İnt/En/Health-Topics/Disease-Prevention/Physical-Activity/Data-And-Statistics/Physical-Activity-Fact-Sheets/Country-Work/Factsheets-On-Health-Enhancing-Physical-Activity-İn-The-28-Eu-Member-States-Of-The-Who-European-Region.
• Yeşilfidan, D. (2016). Obezite açısından riskli ergenlere verilen olumlu sağlık davranışları geliştirme eğitiminin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve fiziksel aktivite üzerine etkisi (Master's thesis, Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Yıldız, E., & Çetin, Z. (2018). Sporun psiko-motor gelişim ve sosyal gelişime etkisi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 5(2), 54-66.