6. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ KÜRESEL BAĞLANTILAR ÖĞRENME ALANINDAKİ DERS İŞLENİŞ SÜRECİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1-2, 16 - 40, 30.11.2021

Fitnat Tavacı

Öz

Bu araştırmanın amacı, 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi küresel bağlantılar öğrenme alanında kültürel varlıklarla ve popüler kültürle ilgili kazanımların yer aldığı konuların ders işleniş sürecini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Nevşehir ilinde yer alan 1’i devlet okulu ve 1’i özel okul olmak üzere 2 okuldaki ders işleniş süreci incelenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden gömülü teori yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Bu örnekleme yöntemi birbirinden farklı durumların ele alınıp çalışılmasını sağlar. Küçük örneklemi olan araştırmalarda kişisel farklılıklardan dolayı heterojenliğin çok olması problem olmaktadır. Bu örnekleme yönteminde, büyük farklılıklardan meydana gelen örüntülerin merak uyandırıcı ve ilgi çekici olarak görülmesi, ortam veya olayların ortak boyutlarının ve deneyimlerinin elde edilmesi ile bu durum avantaja dönüştürülmektedir. Araştırmanın verileri, araştırmacı tarafından geliştirilen gözlem formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, devlet okulunda kültürel varlıklarla ilgili kazanımların yer aldığı konuların işlenişinde derse başlama basamakları bazı ders saatlerinde kullanılmakla beraber, özel okulda daha fazla kullanılmıştır. Her iki okul türünde ders işlenişinde anlatım ve soru cevap yöntemleri kullanılmakla beraber özel okulda 1 ders saatinde tartışma yöntemi de kullanılmıştır. Özel okulda ders işlenişinde etkinliklerden daha fazla faydalanılmıştır. Kullanılan etkinlikler her iki okul türünde de kazanım, içerik ve yöntem teknik boyutuyla programa uygun olarak yürütülmüştür. Her iki okul türünde de dersi bitiriş basamakları kullanılmamıştır. Her iki okul türünde de öğretmen-öğrenci etkileşiminde kullanılan dil, ses düzeyi uygun olmasına rağmen sınıf yönetimi bazı ders saatlerinde iyi bazı ders saatlerinde kötü olmuştur. Dersin işlenişinde araç gereç, havalandırma, aydınlanma, ısınma açısından her iki okul türünde de sorun bulunmazken bazı ders saatlerinde her iki okul türünde de gürültülü bir ortam hakim olmuştur. Öğrencileri aktif kılacak etkinlikler, yöntem ve teknikler, ölçme ve değerlendirme teknikleri konusunda öğretmenlere hizmet içi eğitim seminerlerinin verilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Öğretmenlere derslerin verimli ve etkili işlenmesi konusunda derse başlama ve dersi bitiriş basamakları konusunda eğitim seminerleri düzenlenebilir. Okulların fiziksel koşullarını iyileştirici çeşitli çalışmaların yapılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Okullardaki mevcut akıllı tahtaların etkin bir şekilde kullanılması konusunda denetleme mekanizmaları oluşturulmalı ve bu konuda öğretmenlere hizmet içi eğitim seminerleri düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, öğretim programı, küresel bağlantılar

INVESTIGATION OF THE INSTRUCTION PROCESS OF GLOBAL CONNECTIONS CHAPTER ON GRADE 6 SOCIAL STUDIES COURSE•

Öz

The aim of this research is to investigate the process of the instruction of the subjects including achivements related to cultural assets and popular culture in the global connections learning area of grade 6 curriculum. For this purpose, the instruction process in 2 schools including 1 public school and 1 private school in Nevşehir were examined. The study was a grounded theory qualitative study, and the sample was determined by maximum diversity sampling method. This sampling method allows different situations to be handled and studied. There is a lot of heterogeneity due to personal differences in the research with small samples. In this sampling method, this situation is turned into an advantage by seeing the patterns consisting of large differences as intriguing and interesting, and by obtaining the common dimensions and experiences of the environment or events. The data of the study were collected by the observation form developed by the researcher. In the analysis of the data, a descriptive analysis method was used. As a result of the research, the steps of starting classes in the processing of subjects in which the achievements related to cultural assets are included in the public school have been used during some class hours and they have been used more frequently in the private schools. Lecture and question-answer methods were used in both types of schools, and 1 hour class discussion method was used in the private school. In the private school, the activities were more benefited during lessons. The activities used were carried out in accordance with the curriculum in terms of acquisition, content and methodology in both types of schools. In both types of schools, the course-finishing steps were not used. Although the language and the sound level used in the teacher-student interaction were appropriate in both types of the schools, sometimes classroom management was bad during some lessons. In the course of the lesson, there were no problems in both types of the schools in terms of tools, ventilation, lighting, warming, but in some lesson durations, noisy environment was dominant in both schools. In-service training seminars are thought to be beneficial for teachers in terms of activities, methods and techniques in order to activate students, and measurement and evaluation techniques. Training seminars can be organized on the steps of starting and finishing classes about efficient and effective processing of the lessons. It is considered that it would be beneficial to carry out various studies to improve the physical conditions of schools. Inspection mechanisms should be established for the efficient use of the intelligent boards available at schools, and in-service training seminars should be organized for teachers in this context.

Anahtar Kelimeler

social studies, curriculum, global connections

Kaynakça

• Adanalı, K. ve Doğanay, A. (2010). “Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminin Alternatif Ölçme Değerlendirme Etkinlikleri Açısından Değerlendirilmesi.” Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 271-292.
• Akpınar, M. ve Kranda, S. (2018). Küresel Bağlantılar Öğrenme Alanındaki Etkinliklerin Eleştirel Düşünme Becerisini Kazandırmadaki Etkililiğine Yönelik Öğretmen Görüşleri. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 8(1), 112-134 . DOI: 10.17984/adyuebd.363119
• Alkış, Ş. ve Oğuzoğlu, Y. (2005). Ülkemiz Koşullarında Tarihi Çevre Eğitiminin Önemini ve Gerekliliğini Artıran Nedenler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 347-361.
• Avcı, M. (2014). Sosyal Bilgiler Dersinde Kültürel Miras Eğitimine İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı.
• Avcı, M. ve Memişoğlu, H. (2016). Kültürel Miras Eğitimine İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. İlköğretim Online, 15(1), 104-124.
• Aydoğmuş, A. ve Coşkun Keskin, S. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Süreç Odaklı Ölçme ve Değerlendirme Araçlarını Kullanma Durumları: İstanbul İli Örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 110-123.
• Ayva, Ö. (2010). Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme-Öğretme Süresi İle İlgili Öğrenci Görüşleri. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 November, Antalya.
• Barr, R. D., Barth, S. L. and Shermis, S. S. (1977). Defining the social studies. Bulletin 51. Washington DC.: National Council for the Social Studies.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (18. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Christensen, L. B., Johnson, B., and Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz. (Çev. Edt. A. Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin orijinali 2014’te yayımlandı.)
• Copeland, T. (2006). European Democratic Citizenship, Heritage Education And Identity. 2005 Year of Citizenship through Education. Council of Europe.
• Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kullandıkları Yöntem ve Teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 741-758.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Demirezen, S. ve Turan, R. (2016). Küresel Bağlantılar Öğrenme Alanında Yer Alan Kavramların Öğrenilmesinde Kavram Analizi Yönteminin Öğrenci Başarısı ve Tutumuna Etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2016(6), 1-18
• Dey, I. (1999). Grounding grounded theory: Guidelines for qualitative inquiry. San Diego, CA: Academic Press.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya Öğretim Yöntemleri. İstanbul: Akif Yayınevi.
• Dönmez, C. ve Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel Miras Eğitiminin Öğrencilerin Somut Kültürel Mirasa Yönelik Tutumlarına Etkisi. İlköğretim Online, 13(2), 425-442.
• Duran, A. (2013). Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Kullandıkları Alternatif Ölçme Değerlendirme Tekniklerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı.
• Glaser, B. and Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Chicago: Aldine.
• Glaser, B. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory. Mill Valley, CA: Sociology Press.
• Güleç, S. ve Alkış, S. (2003). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Gezilerinin İletişimsel Boyutu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 63-78.
• Kan, Ç. (2009). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Küresel Vatandaşlık. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 25-30.
• Körükcü, M. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin, Öğretmen Adaylarının, İlkokul Ve Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Küresel Bağlantılar Öğrenme Alanına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (Çeşitli Değişkenler Açısından). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Körükcü, M., Şahingöz, M. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Küresel Bağlantılar Öğrenme Alanına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2) , 129-150.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2009). Kültürel Miras ve Müzecilik Çalışma Raporu. Web: http://teftis.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0
• Kürüm, N. (2005). Uluslararası İlişkilerde Kültür Varlıklarının Korunması. Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lecompte, M. D. and Goetz, J. P. (1982). Problems of Reliability and Validity in Ethnographic Research. Review of Educational Research, 52, 31-60.
• MEB, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara.
• MEB, (2005). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı.
• MEB, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr [Erişim:18.04.2020].
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis, California: Sage Puplications.
• Mills, J.; Bonner, A. and Francis, K. (2006). The development of constructivist grounded theory. International Journal of Qualitative Methods 5(1), 25-35.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4. Sınıf Öğretim Programı. Web: http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx
• Myers, M. (1997). Qualitative Research in Information Systems. MIS Quarterly, 21(2), 241-242. doi:10.2307/249422
• Patrick, J.J. (1988). Historic Preservation and School Curriculum. Paper Presented at the Symposium on Heritage Education (Washington, DC, May 11), ERIC ED 300 289.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. Edt. M. Bütün ve S. B. Demir). (3. Baskı), Ankara: Pegem Akademi. (Eserin Orijinali 1990’da yayınlandı).
• Polat, S. (2016). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Doğal ve Kültürel Varlıklara Yer Verilme Düzeyinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Giresun: Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Bölümü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı.
• Sözer, E. (1998). Sosyal Bilgiler Kapsamında Sosyal Bilgilerin Yeri ve Önemi. Sosyal Bilgiler Öğretimi (Edt. G. Can). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları, s. 3-13.
• Strauss, A. and Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Şahin, A. ve Güner, S. (2006). Kültürel Mirasın Korunması ve Sivil Toplum Örgütleri Arasındaki İlişki. Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sabancı Kültür Merkezi, 16-18 Kasım, 548-55, İzmir.
• Uçar, M. (2014). İlköğretim Düzeyinde Kültür Varlığı ve Koruma Konularındaki Eğitimin Etkinliği ve Sivil Toplum Örgütlerinin Eğitime Katkısının Değerlendirilmesi. Megaron, 9(2), 85-102.
• Uygun, K. ve Ulu, C. (2018). 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders
• Kitabında Küreselleşme Olgusunun İncelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 1-19.
• Yazıcı, F. (2012). İlköğretim 6-8. Sınıf Öğretmenlerinin Ölçme-Değerlendirme Yaklaşımlarını Kullanabilme Durumları: Erzurum Örneklemi. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, İlköğretim Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı.
• Yeşilbursa, C. C. (2013). Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Somut Kültürel Mirasa Yönelik Görüşleri. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 405-420.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6.Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. ve Şeker, M. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Müze Gezilerine ve Müzelerin Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullanılmasına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 21-39.