Tarihi yapılarda Tahribatsız Yöntemlerle Yapısal Sorunların Tespiti; Diyarbakır Hoca Ahmet (Ayn Minare) Camide Georadar (GPR) Ölçümleri ve Değerlendirilmesi

Yıl 2021, , 829 - 840, 31.12.2021

Nursen Işık Fatma Meral Halefoğlu

https://doi.org/10.24012/dumf.1051475

Cited By: 1

Öz

Diyarbakır Suriçi Bölgesi kentin tarihi yapı stokunun yer aldığı bir yerleşim merkezidir. Hoca Ahmet (Ayn Minare) Cami, Suriçi bölgesinin batısında yer almaktadır. Özel vakıf mülkiyetinde bulunan camide, günümüze kadar kapsamlı restorasyon ve onarım çalışması yapılmamış olup, farklı yapısal sorunlar bulunmaktadır. Bununla beraber cemaatin yapmış olduğu niteliksiz ve basit müdahaleler nedeniyle yapısal sorunlar artmış, bu sorunlar geçici çözümlerle giderilmeye çalışılmıştır. Camide ölçüm öncesi mevcut sorunlar gözlemsel olarak fotoğraflarla belgelenerek kayıt altına alınmıştır. Cami duvarlarında aks kayması, kısmi çatlaklar ile zeminde kot düzensizlikleri olduğu ve bu sorunların caminin sekizgen formlu minaresinde bulunduğu görülmüştür. Kasım 2020 yılında jeofizik uzmanları tarafından georadar (GPR) ölçümleri yapılarak, camideki yapısal sorunlar araştırılmıştır. Bu ölçümlerde yeraltı boşluğu/boşlukları kaynağı/kaynaklarının, zemin/duvarda meydana gelen deformasyonlar ve zemin altı yüzey kırıklarının boyutları, geometrik davranış biçimleri ve zemin/yapı stratigrafik değişimlerinin tespiti amacıyla jeofizik etütleri yapılmıştır. Elde edilen radargram görüntüleri bilgisayar ortamında filtrelenerek, mevcut sorunlar (çatak, kırık, boşluk, çökme vb.) plan üzerine işaretlenmiştir. İnceleme alanı boyunca zeminde boşluk, çökme, göçük deformasyonları, duvarlarda kırık ve çatlak hasarları gibi birçok anomali yapısı tespit edilmiştir. Yapılan ölçümler sonucunda, Hoca Ahmet (Ayn Minare) Cami’de yapılan tespitlerle, bu ve benzer durumdaki tarihi yapılarda gerçekleştirilecek restorasyon, onarım ve güçlendirme uygulamalarına katkı sağlayacak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Hoca Ahmet (Ayn Minare) Cami, Georadar, Yapısal Sorun

Kaynakça

• [1] B.B. Demirci, “Yer Radarı (GPR) Jeofizik Yöntemi ve Kullanıldığı Alanlar” MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni (14) pp.56. 2012.
• [2] C. Tareco, H. Grangeia, M. Varum, M. Senos. A high resolution GPR experiment to characterize the internal structure of a damaged adobe wall. First Break, 27(8):79-84. 2009.
• [3] Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi KAİP Planı Uygulama Hükümleri Raporu 2012.
• [4] O. C. Tuncer, “Diyarbakır Camileri” Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yayınları Diyarbakır.pp.145. 1996
• [5] İ. Yılmazçelik, “XIX. Yüzyılın ilk yarısında Diyarbakır (1790-1840)”, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. s:58. 1995.
• [6] E. Akmaz, Bilgiç. “Diyarbakır Hoca Ahmed (Ayni Minare) Camii restorasyon önerisi” Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır. 2019.
• [7] K.J., Sandmeier, “Reflexw 4.2 Manuel Book”. Sandmeier Software, Zipser Strabe 1, D-76227 Karlsruhe, Germany, 2003
• [8] E. Candansayar. “Yer Radarı (Ground Penetrating Radar – GPR)” JFM409 Elektromanyetik yöntemler ders notu. Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü. Ankara.2019.
• [9] A. Anaran, Hoca Ahmet (Ayn) Minare cami zemin duvar bazlı yayımlanmamış jeofizik etüt raporu.2020.