Sakarya nehri’nde kum-çakıl madenciliği kaynaklı arazi kullanım değişimleri

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 1, 25 - 32, 01.03.2017

Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit , Emrah Doğan Rabia Köklü

Öz

Sakarya
Nehri yaklaşık 810 km uzunluğu ile Türkiye’nin üçüncü uzun nehridir.
Eskişehir’den doğar  ve kuzeye doğru
akarak Karasu Bölgesi’nde denize dökülür. Nehir havzası özellikle Sakarya İli
içinde, coğrafi yapıya da bağlı olarak kum çıkarılması için uygun olduğundan
çok sayıda kum ocağı mevcuttur. Bu yapılar, nehrin morfolojisini, hidroloji ve
ekolojisini önemli şekilde etkilediklerinden bu maden alanları ile ilgili daha
detaylı çalışmaların yapılması ve yarattıkları olumsuzluklarla ilgili yapıcı ve
kalıcı önlemlerin alınması gerekmektedir.

Bu çalışmanın amacı,
Sakarya Nehri kıyısındaki kum-çakıl madenciliğinden kaynaklanan morfolojik
bozulmalar ve arazi kullanım değişimlerinin ortaya konulmasıdır. 2006 ve 2014
yıllarına ait uydu görüntüleri karşılaştırılarak coğrafi bilgi sistemi ile
nehir yatağı ve kıyısındaki arazi kullanım değişimleri tespit edilmiştir.
Sonuçta, sekiz yıllık dönemde nehir yatağında ve kıyı bölgesinde orman ve tarım
alanları kayıpları ile gölet oluşumları gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sakarya Nehri, Kum-çakıl, Arazi bozulması, Kıyı-yatak değişimi;

Kaynakça

• Burak S, (2002). Sakarya nehri havzasında su kalitesi yönetimi, Umur matbaacılık, İstanbul.
• DSİ, (1965). Aşağı Sakarya Fizibilite Raporu, DSİ matbaası, Ankara.
• Işık, S., Şaşal, M., ve Doğan, E., (2003). Sakarya Nehrinde Katı Madde ve Akım Değişimlerinin İncelenmesi, Rapor, Sakarya Üniversitesi, s. 109.
• Kullanımlarına Yonelik Çözüm Onerileri: Bartın İli Örneği, (2007). Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi No. 2, s. 134-144.
• Komura, S. ve Simons, D. B., (1967). ‘‘River-Bed Degradation Below Dams’’, J. of the Hydraulics Division, ASCE, 93 ( 4 ), s. 1-14.
• Sakarya İl Çevre Durum Raporu (2006). Sakarya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü.
• Sakarya İl Çevre Durum Raporu (2011). Sakarya Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü.
• Stevens, M. A., Simons, D. B. ve Schumm, S. A., (1975). “Man-Induced Changes of Middle Mississippi River”, J. of the Waterways Harbors and Coastal Engineering, ASCE, 101(2), s. 119-133.
• Tarım Bilimleri Dergisi (2003). cilt 9, sayı 1.
• Topay, M., Aydın, Ş.S., Koçan, N., (2007). “Taş Ocaklarının Peyzaj Etkileri ve Yeniden kullanımlarına yönelik çözüm önerileri: Bartın ili örneği”. SDU Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, Sayı 2,134-144.
• Yüksel, I., Sandalcı, M., (2007). Sakarya Havzasında Katı Madde Taşınım Dengesi ve Havzanın Kum-Çakıl Sektöründeki Yeri, 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, İzmir.
• Uslu, O., (1993). Çevre etki değerlendirmesi, Türkiye Çevre Vakfı yayını, Ankara 1993.