Tarihi eserlerde doğal yapıtaşı olarak kullanılan Lefke taşının (Osmaneli/Bilecik) jeolojik ve mühendislik özellikleri

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 3, 1019 - 1032, 29.09.2019

Haluk Selim , Ahmet Karakaş , Özkan Coruk

https://doi.org/10.24012/dumf.521090

Cited By: 5

Öz

Lefke taşı bir kumtaşı çeşidi olup yapı taşı olarak İstanbul Haydarpaşa tren garı, Eskişehir Hükümet Konağı, Bebek ve Bostancı camileri ile Osmaneli ilçe merkezi ve civarında bulunan cami, medrese, kilise ve evlerde yaygın olarak kullanılmıştır. Fakat yapıtaşı olarak kullanılması açısından bilimsel olarak literatüre geçmiş bir çalışma mevcut değildir. Bu eksikliği gidermek ve Lefke taşının yapıtaşı özelliklerini belirlemek amacıyla jeolojik, fiziksel ve mekanik özelliklerin araştırıldığı bir çalışma yapılmıştır. Lefke taşının yapıtaşı olarak değerlendirilmesi amacıyla arazi ve laboratuvar çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmaları ile Lefke taşının jeolojik özellikleri ve laboratuvar çalışmaları ile fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiştir. Arazi çalışmaları mostra başı çalışmalar ile numune alma işlemlerini kapsarken, laboratuvar çalışmaları ise Lefke taşının fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemek amacıyla standartlara (TSE, ASTM) uygun olarak ilgili deneylerin yapılmasını kapsamıştır. Arazi gözlemleri ve laboratuvar deneylerinden elde edilen fiziksel ve mekanik özelliklere ait değerler yardımıyla Lefke kumtaşının yapıtaşı olarak kullanılabilirliği değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Lefke taşı, yapıtaşı, kumtaşı, Osmaneli, mekanik özellikler

Kaynakça

• Anon., 1979. Classification of Rocks and Soils for Engineering Geological Mapping. Part 1-Rock and Soil Materials. Bull. Int. Ass. Eng. Geo. 19, 364-371.
• ASTM C616 / C616M-15, 2015. Standard Specification for Quartz-Based Dimension Stone, ASTM International, West Conshohocken, PA, www.astm.org.
• ASTM D5550-06, 2006. Standard Test Method for Specific Gravity of Soil Solids by Gas Pycnometer, ASTM International, West Conshohocken, PA.
• ASTM D5873-14, 2014. Standard Test Method for Determination of Rock Hardness by Rebound Hammer Method, ASTM International, West Conshohocken, PA.
• ASTM D5731-16, 2016. Standard Test Method for Determination of the Point Load Strength Index of Rock and Application to Rock Strength Classifications, ASTM International, West Conshohocken, PA.
• Bieniawski Z.T., 1975. Point Load Test in Geotechnical Practice. Engineering Geology, 9 (1), 1-11.
• Cooper, B., Kramer, S., 2014. Sydney Sandstone: Heritage Stone from Australia, EGU General Assembly Conference Abstracts, 16, 16465.
• Crocq, C. S., 2010. Building Stone in Alberta; Energy Resources Conservation Board, ERCB/AGS Open File Report 2010-01, 52 p.
• Çelik, M.Y., 2003. Dekoratif Doğal Yapı Taşlarının Kullanım Alanları ve Çeşitleri. Madencilik, 42(1), 3-15.
• Çobanoğlu, İ., Çelik, S. B., 2017. Assessments on The Usability of Wide Wheel (Capon) Test as Reference Abrasion Test Method for Building Stones. Construction and Building Materials, 151, 319–330.
• de BEER, J.H., 1968. Subjective Classification of the Hardness of Rocks and the Associated Shear Strength, Proceedings of the Fourth Regional Conference for Africa, Introducer, Cape Town, South Africa, December 2, 396-398.
• Deere, D. U., Miller, R. P., 1966. Engineering Classifications and Index Properties of Intact Rock. Technical Report No: AFWL-TR 65-116, University of Illinois: 300 p.
• Duggal, S.K., 2003. Building Materials. 3rd Revised Ed. New Age International Publishers, India, 59–60.
• Duru, M., Gedik, İ. Aksay, A., 2002. 1:100 000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No:37 Adapazarı H-24 Paftası. MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Ekincioğlu, G., Başıbüyük, Z., Ekdur, E., Ballı, F. ve Kanbir, E.S. 2014. “Kırşehir Doğal Taş Sektör Analizi ve Yatırım İmkanları Raporu”, Ahiler Kalkınma Ajansı, 102 s., Kırşehir.
• Erdem, P.N., 1981. Mühendislik Jeolojisi. İDMM Akademisi Yayınları, 156, İstanbul, 467s.
• Göncüoğlu, M. C., Turhan, N., Şentürk, K., Uysal, Ş., Özcan, A. ve Işık, A., 1996. Orta Sakarya’da Nallihan-Sarıcakaya arasındaki yapısal birliklerin jeolojik özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 10094, 173 s., Ankara (yayımlanmamış).
• Granit, Y., Tintant, H., 1960. Observation Préliminaires Sur Le Jurassique De La Région De Bilecik (Turquie). C. R. Acad. Sci. Paris, 251, 1801-1803.
• Hockman, A. and Kessler, D.W., 1957, A study of the properties of the U.S. Capitol sandstone, National Bureau of Standards Report 4998, Gaithersburg, MD, 29 p.
• Kaya, A. C., Yapıcı, N., Anıl, M., 2008. Midyat Taşının Kaplama ve Yapı Taşı Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması. Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(3), 94-104.
• Kılıç, İ., 2017. Yapı Malzemesi Olarak Yenimuhacir Kumtaşının Fiziksel ve Mekanik Özellikleri, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6(3), 1-11.
• Kılıç İ., A. H., Gültekin, 2017. Tarihi Edirne Gar Binasında Kullanılan Kumtaşlarında Görülen Bozulma Nedenleri, Kırklareli University Journal of Engineering and Science 3, 56-67.
• Kılıç, İ., Gültekin, A. H., 2011. The Physical Properties of Edirne (Keşan) Region Sandstones as Building Stone. 6th International Advanced Technologies Symposium (IATS’11), Fırat University, 16-18 May 2011, Elazığ / TURKEY, 228 – 232.
• Kumsar, H., Çelik, B.S. Aydan, Ö. and Ulusay, R., 2003. Aphrodisias: Anatolian Antique City of Building and Sculptural Stones. Proceedings of the International Symposium on Industrial Minerals and Building Stones, 15-18 September 2003, İstanbul, E. Yüzer, H. Ergin and A. Tuğrul (eds.), 301-309.
• McCabe S., Smith B., Adamson C., Mullan D., McAllister D., 2011. The ‘Greening’ of Natural Stone Buildings: Quartz Sandstone Performance as a Secondary Indicator of Climate Change in the British Isles? Atmospheric and Climate Sciences, 1(4), 165-171.
• Onaran, K., 2014. Malzeme Bilimi, 13. Baskı, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul, 383 sayfa.
• Özkan, S., Yaşar, E., 2007. Salbaş (Adana) Kumtaşlarının Fiziko-Mekanik ve Petrografik Özelliklerinin İncelenmesi Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(2), 112-120.
• Quick, G.W., 2002. CSIRO Selective Guide to The Specification of Dimension Stone. Discovering Stone Magazine 1, 8-21.
• Saner, S., 1980. Mudurnu-Göynük Havzasının Jura Ve Sonrası Çökelim Nitelikleriyle Paleocoğrafik Yorumlaması. T.J.K Bülteni, 23, 39-52.
• Saner, S., 1977. Geyve-Osmaneli-Gölpazarı-Taraklı Alanının Jeolojisi; Eski Çökelme Alanları ve Çökelmenin Evrimi. MTA Raporu, No: 6306 (İstanbul Üniversitesi Tatbiki Jeoloji Kürsüsü, Doktora Tezi).
• TS 11145, 1993. Konglomera-Yapı ve Kaplama Taşı Olarak Kullanılan, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 10 sayfa.
• TS EN 1926, 2000. Doğal Taş Deney Metotları-Tek Eksenli Basınç Dayanımı Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 10 sayfa.
• TS EN 12371, 2003. Dona Dayanım Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 12 sayfa.
• TS EN 13161, 2009. Sabit Moment Altında Eğilme Dayanımının Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara,17 sayfa.
• TS EN 14205, 2004. Doğal Taş Deney Metotları- Knoop Sertliğinin Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 11 sayfa.
• TS EN 13755, 2009. Atmosfer Basıncında Su Emme Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 10 sayfa.
• TS EN 1936, 2010. Gerçek Yoğunluk, Görünür Yoğunluk, Toplam ve Açık Gözeneklilik Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 10 sayfa.
• TS EN 14157, 2017. Doğal Taşlar- Deney Yöntemleri-Aşınma Direncinin Tayini, Türk Standartları Enst., Ankara, 19 sayfa.