ÇOCUK KİTAPLARINA YANSITILAN ŞİDDET: 100 TEMEL ESER ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 92 - 109, 26.12.2018

Osman Aktan , Fatih Aydın

Öz

Bu araştırmada Millî Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim okulları için tavsiye ettiği" 100 Temel Eser” listesinde belirtilen eserlerin yansıttıkları şiddet dili incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim okulları için tavsiye ettiği “100 Temel Eser” okuma kitapları serisi; çalışma grubunu ise on iki yerli yazarlı ve dokuz yabancı yazarlı olmak üzere toplam yirmi bir kitap oluşturmaktadır. Kitaplardan elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Şiddet dili ifadelerinin türlerine göre çoktan aza doğru sözel şiddet, fiziksel şiddet, cinsel şiddet ve duygusal şiddet olarak sıralandığı görülmüştür. Yapılan analizler sonucu genel olarak yabancı yazarlı eserlerde şiddet dili içeren ifadelerin daha fazla yer aldığı görülmüştür. Araştırma bulguları doğrultusunda öğrenciler için hazırlanacak çocuk yayınları ve ders kitaplarında yer alacak okuma metinlerinin nitelik bakımından çocuğun ahlaki gelişimini destekleyecek içeriğe sahip olmasına dikkat edilmesi ve nitelikli çocuk yayıncılığının teşvik edilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

100 Temel Eser, Çocuk Edebiyatı, Çocuk Kitapları, Şiddet, İçerik Analizi

VIOLENCE REFLECTED IN CHILDREN’S BOOK: 100 BASIC WORK SAMPLE

Öz

In this research, the language of violence reflected by the works listed on the "100 Basic Works" list recommended by the Ministry of National Education for elementary schools is examined. Qualitative research method is used in the research. The data base of the research is composed of a series of "100 Basic Works" reading books recommended by the Ministry of National Education for elementary schools; the research group of the study is composed of a total of twenty-one books consisting of twelve local authors and nine foreign writers. The data obtained from the books are analyzed by content analysis technique. It is seen that according to the types of the expressions of violence, verbal violence, physical violence, sexual violence and emotional violence are already listed. As a result of the analyzes made, itis seen that the expressions containing the violence language are found more frequently in the foreign writings. In the direction of research findings, it is suggested that attention should be paid to the quality of the reading texts to be included in the children's publications and textbooks to be prepared for the pupils, with the content to support the moral development of the child and quality child publishing should be encouraged. In this study, because works are selected and analysed according to certain criteria, the present study results should be evaluated by excluding the values in other books which are not reviewed.

Anahtar Kelimeler

100 Basic Works, Children's Literature, Children’s Books, Violence, Content Analysis

Kaynakça

• Akbayır, S. (2008). Çocuğun Neyi Okumalı?. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aytekin, H. (2008). Çocuk edebiyatında ölüm teması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20) , 89-102.
• Bayar, M. (2014). Din ve ahlak öğretiminde Kuran kıssalarının önemi: İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersindeki Eyyüp kıssası üzerine nitel bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (34), 740-749.
• Belet, Ş. D. & Deveci, H. (2008). Türkçe Ders Kitaplarının Değerler Bakımından İncelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çanakkale: 2-4 Mayıs2008. Özü home.anadolu. edu.tr/~sdbelet/yayinlar/ders%20kitaplari.pdf adresinde 23.08.2017 tarihinde edinilmiştir.
• Bilkan, A. F. (2009). Masal Estetiği. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Bridge, B. (2003). Zorbalık: Bilinmeyen çeşitleri ve çözümleri. İstanbul: Beyaz Yayınları
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum.(22.baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dilidüzgün, S. (2000). Çocuk kitaplarında yazınsal nitelik. Yayına Hazırlayan: Sedat Sever. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu: Sorunlar ve Çözüm Yolları. (ss. 253-267). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ve TÖMER Dil Eğitim Merkezi Yayınları.
• Dilidüzgün, S. (2003). Çağdaş Çocuk Yazını. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Dindaş, H. (2008). Kadına yönelik eş şiddetinin sosyoekonomik durum ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dursun, Y. (2011). Şiddetin İzini Sürmek: Şiddet Nedir?. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 1-18.
• Erkmen, N. (2017). Çocuk kütüphanelerinde en çok okunan çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ilkeleri bağlamında incelenmesi (Ankara ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İldeniz, B. (2015). Okullarda şiddetin nedenleri ve önlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İşcan, A., Efendioğlu, S. & Ada, Ş. (2007). Türkçe ders kitaplarında yer alan edebi metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 59-76.
• Gergen, K. J. (1998). Narrative, Moral Identity and Historical Consciousness: A Social Constructionist. URL: http://www.swarthmore.edu/ Documents/faculty/gergen/Narrative Moral Identity and Historical Consciousness.pdf, 10.08.2017
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Güneş, A. (2015). Lise öğrencilerinin şiddet ve değer eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Rize İli Örneği). Doktora tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Kaplan, S. (2011). Kadına yönelik aile içi şiddet ile mücadelede farklı yöntemlerle verilen sağlık hizmetleri eğitimlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karabağ, İ. (2010). Dil ve Şiddet. İstanbul: İkaros Yayınları.
• Kepenekçi, Y. K. (2000). İnsan Hakları Eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kılıç, A. İ. (2009). Yüz temel eserde dini ve ahlaki değerler. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Kılıç, A. & Aktan, O. (2015). İlköğretim okulları için tavsiye edilen 100 temel eserde vurgulanan değerler. Elementary Education Online, 14 (1), 243 - 275. [Online]:http://ilkogretim-online.org.tr, DOI: 10.17051/io.2015.45177.
• Lüle, E. (2007). Yedi farklı çocuk kitabının çocuk yazını ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (14), 17–30.
• Merriam-Webster. (2015). Merriam-Webster Online Dictionary. Retrieved September 12, 2017, from http://www.m-w.com/dictionary/ violence.
• MEB. (2005). İlköğretim Okullarında Okutulacak 100 Temel Eser Konulu Genelge. 2005/70, 08.09.2010. (URL:www.meb.gov.tr/mevzuat adresinden 13/09/2017 tarihinde alınmıştır.)
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe Dersi (6-8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Devlet Kitapları Müdürlüğü. Ankara.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis:An expanded sourcebook. (2nd Edition). Calif.: SAGE Publications.
• Oğuzkan, F. (2013). Çocuk Edebiyatı. (10. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Olweus, D. (2003). A profile of bullying at school. Educational Leadership, 60, 12–19.
• Öğülmüş, S. (2007). Okullarda şiddet ve önlenmesi. S. Gelbal. (Ed.). içinde, Okullarda Şiddetin önlenmesi: Mevcut uygulamalar ve sonuçları (ss. 25-48). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Özkan, N. (2001). Çocuk kitaplarında dil sorunu. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, M. & Giren, S. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocuklar için hazırlanan hikâye kitaplarındaki korku ve şiddet öğelerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5 (4), 2095-2108.
• Patır Erkek, N. (2016).Yatılı ve gündüzlü eğitim alan ortaöğretim öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile özgüvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Söyleşi. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Necat Birinci ile 100 Temel Eser Listeleri Üzerine. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 6 (69).
• Sever, S. (2002). Çocuk kitaplarına yansıtılan şiddet (Milli Eğitim Temel Yasası Ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Bağlamında Bir Değerlendirme). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35, 1-2.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. (1. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Streib, H. (1997). Mass Media, Myth, and Narrative Religious Education. URL:https://pub.uni-bielefeld.de, adresinden 12.08.2017 tarihinde alınmıştır.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk Edebiyatı Kültürü. (1. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Uçar, M. A. (2003). Aile İçi Şiddet ve Aile Koruma Yasası. İstanbul: Hukuk Yayınları.
• World Health Organization. (2002). World Report On Violence And Health: Summary. World Health Organization Geneva.
• Yaman, H., Taflan, S. & Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7 (18), 107-120.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2005). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yeşilyurt, E. (2009). Öğretmenlerin Sahip Oldukları Niteliklere Yönelik Algıları (Elazığ İli Örneği). Milli Eğitim Dergisi, 183, 169-189.
• Yılar, Ö & Celepoğlu, A. (2010). Çocuk Yayınları ve Bu Yayınlarda Bulunması Gereken Temel Unsurlar. (Editörler: Ö. Yılar ve L. Turan). Eğitim Fakülteleri için Çocuk Edebiyatı. (2.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, A. (2005). Türk romanında aile içi şiddet teması. Türkbilig, (10), 131-149.