GÜMÜŞHANE’DE GENEL MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ (1946-1950)

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 261 - 275, 30.12.2019

Nermin Zahide Aydın

Öz

İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru Rusya
Türkiye’den bazı taleplerde bulundu. Türkiye, Rusya’nın taleplerine olumsuz
cevap verdi ve Batı Devletleri ile işbirliği içine girdi. Batı Devletlerinde
çok partili yönetim sistemi mevcuttu. Kısa bir süre sonra Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü, çok partili demokratik yaşama geçme konusunda harekete geçti. Cumhuriyet Halk Partisi içinde bazı anlaşmazlıklar
vardı. Bu nedenle bazı üyeler partiden istifa ettiler. Cumhuriyet Halk
Partisinden istifa edenler Demokrat Parti’yi kurdular. Cumhurbaşkanı ve
Cumhuriyet Halk Partisi ilk önce Demokrat Parti’nin kurulmasını destekledi.
Fakat Demokrat Parti’nin hızlı bir şeklide teşkilatlanması Cumhuriyet Halk
Partisi’nin bazı önlemler almasını gerektirdi. Bu nedenle 1946 seçimleri öne
alındı. Seçimlere hazırlıksız yakalanan Demokrat Parti başarılı olamadı. 1946
seçimlerinden sonra Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti arasındaki
mücadele hız kazandı. Gümüşhane, Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti’nin
mücadele ettiği yerlerden birisidir. Bu çalışmada Gümüşhane’de 1946 ve 1950 genel
seçimleri arasındaki dönemde Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti
arasındaki mücadele incelendi. Araştırma yapılırken Cumhurbaşkanlığı Devlet
Arşivinde bulunan belgeler ve basılı diğer kaynaklardan yararlanıldı.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Gümüşhane

Kaynakça

• Referans1 CCA, 490.1.0.0/160.637.2.
• Referans2 CCA, 490.1.0.0/238.947.1.
• Referans3 CCA, 490.1.0.0/301.1218.3.
• Referans4 CCA, 490.1.0.0/438.1817.3.
• Referans5 CCA, 490.1.0.0/657.193.1.
• Referans6 CCA, 490.1.0.0/450.1852.5.
• Referans7 CCA, 30.10.0.0/77.507.3.
• Referans8 CCA, 30.10.0.0/77.512.7.
• Referans9 CCA, 30.11.1.0/184.22.15.
• Referans10 Belediye Seçimleri Belli Oldu (1950, 5 Eylül) Milliyet, s.1.
• Referans11 Celal Bayar Trabzon’a Gidiyor (1947, 3 Ekim) Akşam, s.1.
• Referans12 Celal Bayar Dün Erzurum’da Bir Nutuk Söyledi (1947, 5 Ekim) Akşam, s.1.
• Referans13 Cumhurbaşkanı Trabzon’da (1947, 21 Eylül) Ulus, s.1.
• Referans14 Demokrat Parti’nin Adapazarı Mitinginde 1950 Yılından Önce Umumi Seçimlere Gidilmesi Zarureti Belirtildi (1948, 4 Ekim) Son Posta, s.1.
• Referans15 Falih Rıfkı ve Şükrü Sökmensüer ile Bir Konuşma (1950, 19 Mayıs), Milliyet, s.3.
• Referans16 İnönü Trabzon’da (1947, 21 Eylül), Vakit Yeni Gazete, s.1.
• Referans17 Karşılıklı İtham ve İsnatlar Aldı Yürüdü (1950, 8 Mayıs), Cumhuriyet, s.1.
• Referans18 Milletvekilleri (1946, 2 Temmuz) Akşam, s.1.
• Referans19 Seçimler Arifesinde Ankara’daki Hava (1950, 2 Mayıs) Yeni İstanbul, s.1.
• Referans20 Seçim Propagandası Dün Sona Erdi (1950, 11 Mayıs) Cumhuriyet, s.1.
• Referans21 Toprak Kanunu Hakkında Yeni Tenkitler (1945, 18 Mayıs) Tanin, s.2.
• Referans22 Yarınki Genel Seçimin Büyük Ehemmiyeti (1948, 13 Mayıs), Zafer, s.1.
• Referans23 Ağaoğlu, S. (1967), Arkadaşım Menderes, İstanbul: Baha Matbaası.
• Referans24 Ataoğlu, E. (2008), Adnan Menderes Bir Başbakanın Trajik Sonu, İstanbul: Kilim Matbaası.
• Referans25 Erim, N. (2005), Günlükler 1925-1979, I. Cilt, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans26 Esirci, Ş. (1967), Menderes Diyor ki!, İstanbul: Demokrasi Yayınları.
• Referans27 Gaddis, J. L. (2015), Soğuk Savaş Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, Çeviren: Dilek Cenkçiler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans28 Hale W. (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000, Çeviren: Petek Demir, İstanbul: Mart Matbaası.
• Referans29 Karpat, K. H. (2008), Osmanlı’dan Günümüze Elitler ve Din, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans30 Karpat, K. H. (2009), Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans31 Karpat, K. H. (2010), Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans32 Karpat, K. H, (2014). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans33 Koçak, C. (2009), Geçmişiniz İtinayla Temizlenir, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Referans34 Koçak, C. (2017), Demokrat Parti Karşısında CHP Bir Muhalefetin Analizi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans35 Kona, G. G. (2003), Türkiye-Orta Asya Stratejileri ve Gelecek Senaryoları, İstanbul: IQ Kültürsanat Yayıncılık.
• Referans36 Koraltan, R. (2013), Tek Parti Devrinden 27 Mayıs İhtilali’ne Demokratlar DP’nin Kurucusu Anlatıyor, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans37 Lewis, B. (2000), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Referans38 Oran, B. (2014), “1939-1945: Savaş Kaosunda Türkiye Göreli Özerklik-2” Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular Belgeler Yorumlar 1919-1980, Editör: Baskın Oran, C.I, ss.385-398, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Referans39 Ortaylı, İ. (2018),Türkiye’nin Yakın Tarihi, İstanbul: Pasifik Ofset.
• Referans40 Tekeli, İ. ve İlkin, S. (2013), Dış Siyaseti ve Askeri Stratejileri İle İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, Birinci Cilt, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Referans41 Tuncer, E. (2008), 1946 Seçimleri, Ankara: TESAV Danışmanlık ve Yayıncılık İşletmesi.
• Referans42 Tuncer, E. (2010), 1950 Seçimleri, Ankara: TESAV Danışmanlık ve Yayıncılık İşletmesi.
• Referans43 Turan, Ş. (1999). Türk Devrim Tarihi Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950), 4. Kitap, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Referans44 Uçarol, R. (2000), Siyasi Tarih (1789-1999), İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Referans45 Zürcher, E. J. (2015), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.