BOLU GÖYNÜK’TE TÜRK DEVRİ MİMARİSİ

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 342 - 377, 30.12.2020

Şenay Özgür Yıldız , Aliye Özsüner

Öz

Batı Karadeniz’in güneybatısında Bolu iline bağlı Göynük, Anadolu Selçuklu Devleti yıkıldıktan sonra kurulan beylikler arasında yer alan Umur Han Beylik’ ine merkez olma özelliğinin yanı sıra Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk fethedilen yerleşim merkezlerinden biri olma ayrıcalığını da taşımaktadır. Tarihte Göynük’ü önemli bir ticaret merkezi haline getiren İpek Yolu’nun buradan geçtiği bilinmektedir. Yıllarca Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu Türkleri egemenliğinde kalan tarihi Helenistik döneme dayanan Göynük eşsiz coğrafyası, zengin kültürü ve küçük bir alanda toplanmış Türk Devri eserleriyle ferah bir kasaba izlenimi yaratmaktadır.
Geleneksel dokusunu koruyabilen bu tarihi ilçe hem Erken Osmanlı Dönemi’nin eserlerine ev sahipliği yapmakta hem de Geç Osmanlı Dönemi’nin izlerini taşımaktadır. Göynük’te tamamı tescilli 6 adet cami, 4 adet çeşme, 1 adet hamam, 1 adet hükümet konağı, 1 adet kule ve 3 adet türbe olmak üzere toplam 16 adet Türk Devri yapısı bulunmaktadır. Çalışmamızda Göynük kent merkezindeki Türk Devri mimarisinin günümüze ulaşmış bu yapıları plan, malzeme ve süsleme özellikleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bolu, Göynük, Mimari, Cami, Türbe

Kaynakça

• Acun, Hakkı ( 1994). Anadolu Saat Kuleleri. Ankara: AKM Yayını.
• Avcı, Yasemin (2016). Osmanlı Hükümet Konakları Tanzimat Döneminde Kent Mekânında Devletin Erki ve Temsili. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı (1966). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri I. İstanbul: Baha Matbaası.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı. (1972). Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve Sultan II. Murat Devri 806-855 (1403-1451). Cilt:2. İstanbul: Baha Matbaası.
• Ayverdi, E. Hakkı. (1989). Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri 855-886(1451-1481) III. 2.Baskı. İstanbul: Damla Ofset.
• Bayraktar, Dursun. (2009).Tanzimat’ın İlk Yıllarında Bolu (Şer'iyye Sicilleri 1838-1850, Bolu: Bamer Yayınları.
• Birgören, Hamdi. (2008). Bolu Vilayeti Salnamesi Miladi 1925.Bolu: BBBAM Yay.
• Birgören, Hamdi. (2008). “Bolu’da Çeşme Kitabeleri”, Halk Kültürü ve Köroğlu Bilgi Şöleni Bildirileri. Bolu: ss.35-49. Bamer Yay.
• Bolu Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Envanteri. (2011). Bolu: Bolu Valiliği.
• Can, Hüseyin. (2015). “Göynük Mengen ve Mudurnu’daki Tarihî Çeşmeler” Sakarya: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Cumhuriyetin 50 Yılında 1973 İl Yıllığı. (1973). Bolu: Kemal Matbaası.
• Çakmak, Şakir. (1997). ”Foça’daki Türk Eserleri”. Geçmişten Günümüze Foça (Uluslararası Sempozyum) Bildiriler. Foça:
• Çakmak, Şakir. (2013). Muğla Cami ve Mescitleri. Muğla: Muğla Belediyesi Kültür Yayınları
• Danişmend, İsmail Hami. (1955). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. Cilt:1. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Demiralp, Yekta. (1990). Akşehir ve Köylerindeki Türk Anıtları. İzmir: Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Durmuş, Sevil. (2010). Edremit ve Köylerindeki Türk Eserleri. İzmir: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Emiroğlu, Mecdi. (1984).“Bolu Yöresi ve Yer Adları”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Erdem, Ayten. (1996). Göynük Tarihsel Siti, Dini ve Sivil Mimarlık Ürünleri, Koruma Sorunları ve Yeni Yapılanma Koşulları, İstanbul: Yayımlanmamış Doktora Tezi,
• Erdem, Ayten. (1999). “Göynük Kenti, Geleneksel Konut Mimarisi”, Mimarlık Dergisi, Sayı:5, Mimarlar Odası, Yıl: 37, ss.58-62.
• Türkiye’de Vakıf ve Abideler Eski Eserler I. (1972). Ankara: VGM Yayınları,
• Uçar, Fuat. (2009). Osmanlı Döneminde Bolu’da Paşa Vakıfları. Ankara: Bamer Yayınları.
• Ünal, Rahmi Hüseyin. (1988). "Çeşme Köyü Camisi”. Sanat Tarihi Dergisi. Cilt:4. Sayı: 4. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yardım, Ali. (1989). Akşemseddin Türbesi ve Haziresindeki Tarihi Kitabeler. Akşemseddin Sempozyumu Bildirileri. Akşemseddin Hazretleri Vakfı Yayınları. Ankara: s.133-143.
• Yasa, Azize Aktaş, Soysaldı, Aysen (Ed), (2013). ” Kültürel Zenginlikleri ile Göynük”, Göynük El Sanatları Paneli ve Çalıştayı Bildirileri, Bolu: Göynük Belediyesi Yayın. s.17-46.
• Yazıcı, Nurcan Metin. (2019). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hükümet Konaklarının İnşa Süreci ve Mimarisi Devlet Kapısı. İstanbul: Kitapevi Yayınları.