SPOR YAPAN KADINLARIN BİREYSEL VE TOPLUMSAL YAŞAM BİÇİMLERİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLER: DÜZCE ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 152 - 170, 30.07.2021

Fatma Kızılelmas

Öz

Vücut sağlığını koruma ve boş zamanını değerlendirme gibi sebeplerle son yıllarda spora yönelen kadınların sayısında gözle görülür derecede artışlara tanık olunmaktadır. Buna karşın konuyla ilgili yapılan sosyolojik çalışmalar daha ziyade kadınları spor yapmaya yönelten nedenlerle ilgili olup sporun kadınların bireysel ve toplumsal hayatlarında meydana getirdiği değişimler üzerindeki etkisi birkaç çalışmanın dışında neredeyse göz ardı edilmiş vaziyettedir. Bu bakımdan bu makalede, spor yapma alışkanlığının kadınların bireysel ve toplumsal hayatlarında meydana getirdiği etkileşimler ile spor yapmanın mevcut toplumsal değerlerin ve yargıların değişimindeki etkisine odaklanılmıştır. Bu amaçla ilk olarak sportif faaliyetler içinde bulunan kadınların spora başlamasındaki etkenler incelenmiş, ardından sporun kadınlar üzerinde meydana getirdiği ruhsal ve sosyal değişim ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yine konuyla olan irtibatı derecesinde kadının spor yapmasına engel olan faktörler de tespit edilmek istenmiştir. Bu çerçevede, Düzce’de kadınlara ait bir spor salonunda düzenli olarak spor yapan 28 kadınla derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda spor yapmanın kadınlara fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan pek çok bireysel ve toplumsal katkıları olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca kadınların, mevcut toplumsal ve bireysel kadın algısının farkında oldukları ve spor yapmak suretiyle bu algıyı yıkmaya çalıştıkları anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Spor Sosyolojisi, Kadın ve Spor, Spora Katılım

Kaynakça

• Akkoyunlu, Y. (1996). Beden Eğitimi ve Spor. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1): 80-81.
• Amman, M. T. (2000). Spor Sosyolojisi. Sporda Sosyal Bilimler. Ed. H. C. İkizler. İstanbul: Alfa Yayınları. 85-150.
• Amman, M. T. (2006). Kadın ve Spor. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Bayraktar, C. (2003). Sosyal Yapı Özelliklerinin Spora Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1): 19-36.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım-Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. Çev: Derya Fırat, Günce Berkkurt. Ankara: Heretik Yayınları.
• Bourdiue, P. (2016). Sosyoloji Meseleleri. Çev: Filiz Öztürk, Büşra Uçar, Mustafa Gültekin, Aslı Sümer. Ankara: Heretik Yayınları.
• Bulgu, N., Koca Arıtan, C., Aşçı, F. H. (2007). Gündelik yaşam, kadın ve fiziksel aktivite. Spor Bilimleri Dergisi, 18 (4): 167-181.
• Calhoun, C. (2010). Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları. 2. Baskı. Güney Çeğin, Emrah Göker, Âlim Arlı, Ümit Tatlıcan (Der.). Ocak ve Zanaat-Pierre Bourdieu Derlemesi içinde (77-131). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cantek, F. ve Yarar, B. (2009). Erken Cumhuriyet Dönemi Dergi ve Gazetelerinde Spor ve Kadın 1928-1960, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (29): 201-218.
• Coakley, J. J. (1990). Sport in Society: Issues and Controversies. Mosby College Publication.
• Craig, P. ve Beedie, P. (Eds.) (2010). Sport Sociology. 2. Baskı. Learning Matters.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. (2. Baskı). (Çeviri Editörleri: M. Bütün ve S. B. Demir), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çaha, Ö. (1999). Spora Yaslanarak Bir Nefes Almak. Düşünen Siyaset, 1 (3): 115-125.
• Çakır, V. O. (2014). Spor Sosyolojisinin Doğuşu Geleneksel Beden Eğitimi Usul ve Yaklaşımlarda Dönüşüm. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, O. B. ve Yenilmez, M. İ. (2019). Oyunu Değiştirmek: Neden Daha Fazla Kadın Spora Katılım Sağlayamıyor. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7: 9-17.
• Çokbankır, N. (2009). Antik Dönemde Beden Terbiyesi ve Sporun Gelişimi. Toplumbilim Dergisi beden sosyolojisi özel sayısı 24: 77-82.
• Dever, A. (2017). Sosyolojik Teoriler ve Spor, Konya: Çizgi Kitapevi.
• Ekmekçi, A. D., Ekmekçi, R. ve İrmiş, A. (2013). Küreselleşme ve Spor Endüstrisi. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4 (1): 91-117.
• Erdemli, A. (1999). Kadın ve Spor. Kadın Araştırmaları Dergisi, 5: 95-126.
• Erdemli, A. (2002). Temel Sorunlarıyla Spor Felsefesi. İstanbul: E Yayınları.
• Gündüz, D. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Kadın Öğretmenlerin Spora Katılımı ve Sosyo Kültürel Problemler Sarıyer Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Hacısoftaoğlu, İ. (2005). Fiziksel Etkinliklerin Kadınların Bedenlerinin ve Toplumsal Kimliklerinin Yapılanmasındaki İşlevi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Hacısoftaoğlu, İ. ve Bulgu, N. (2012). Kadınlar ve Egzersiz: Aerobik Egzersizin Çatışmalı Anlamları. Spor Bilimleri Dergisi, 23 (4): 177–194.
• Hargreaves, J. (2002). Sporting Females: Critical Issues in the History and Sociology of Women's Sport. London: Routledge.
• Hoeber, L. (2007). Exploring the Gaps between Meanings and Practices of Gender Equity in a Sport Organization. Gender, Work and Organization, 14: 259–280.
• Koca, C. ve Bulgu, N. (2005). Spor ve toplumsal cinsiyet: Genel bir bakış. Toplum ve Bilim, 103: 163-184.
• Küçük, V. ve Koç, H. (2004). Psiko-sosyal Gelişim Süreci İçerisinde İnsan ve Spor İlişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10): 131-141.
• Oğuz, G. Y. (2005). Bir Güzellik Miti Olarak İncelik ve Kadınlarla İlgili Beden İmgesinin Televizyonda Sunumu. Selçuk İletişim, 4 (1): 31-37.
• Öztürk, E., Hanbay, E. ve Kaya, B. (2013). Sabah Sporlarına Katılan Ev Hanımlarının Spor Konusundaki Bilgiler İlgiler ve Görüşlerin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilim Dergisi, 11 (3): 151-156.
• Peterson, S. L., Weber, J. C., Trousdale, W. W. (1967). Personality traist of women in team sports and women in individual sports. Reseach Quartely, 38 (4): 686-690.
• Ritzer, G. ve Stepnisky, J. (2019). Çağdaş Sosyoloji Kuramları ve Klasik Kökleri (çev. Irmak Ertuna Howison). Ankara: De Ki Yayınları.
• Sarıkoca, E. ( 2020). Spor ve Sosyoloji Bir Yaklaşım Denemesi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 64: 261-270.
• Swingewood, A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi (çev. Osman Akınhay). Ankara. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Talimciler, A. (2006). İdeolojik Bir Meşrulaştırma Aracı Olarak Spor ve Spor Bilimleri. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 2 (1): 35-40.
• Tanrıverdi, H. (2012). Spor Ahlakı ve Şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (8): 1072-1093.
• Tezcan, M. (2019). Toplumsal Değişme ve Spor. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25 (2): 617-623.
• Turkay, H. (2020). Spor Sosyolojisi: Geçmişten Günümüze Gelişimi ve Gelecek Beklentileri. Spor Eğitim Dergisi, 4 (2): 53-61.
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2018). Çağdaş Sosyoloji Kuramları (7. baskı) (çev. Leyla Elburuz ve Rami Ayas). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Yetim, A. (2000). Sporun Sosyal Görünümü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1: 63-72.
• Yetim, A. (2008). Sosyoloji ve Spor. (3. Baskı). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Yıldız, M. (2009). Spor ve Fiziksel Etkinlik Hizmetleri: Geniş Bir Sınıflama. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (12): 1-10.
• Yılmaz, A. ve Ulaş, M. (2016). Kadınların Rekreatif Alanlarda Fiziksel Aktivite Yapma Amaçları ve Karşılaştıkları Sorunlar. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 27 (3): 101-117.
• Yüksel, M. (2014). Cinsiyet ve Spor. Tarih Okulu Dergisi, 7: 663-684.
• Yüksel, M. (2019). Pierre Bourdieu ve Spor Sosyolojisine Katkıları. Journal of History Culture and Art Research, 8 (3): 495-515.