ÖRGÜTSEL GÜVEN İLE SANAL KAYTARMA ARASINDAKİ İLİŞKİDE YÖNETSEL DESTEK ALGISININ DÜZENLEYİCİ ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 98 - 120, 30.07.2021

Gülşah Gençer Çelik , Erkan Taşkıran , Gizem Taşkın

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, çalışanların görev yaptıkları örgütlere yönelik sahip oldukları örgütsel güvenleri ile sanal kaytarma davranışları arasındaki ilişkide yönetsel destek algılarının düzenleyici bir etkisi olup olmadığını incelemektir. İstanbul ilinde faaliyet gösteren rehabilitasyon merkezlerinde çalışan 150 kişi araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Kolayda örnekleme yöntemi ile ulaşılan çalışanlardan elde edilen veriler SPSS 25 paket programı ve SPSS Process 2.16 makro programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre örgütsel güvenin sanal kaytarma davranışı ve alt boyutlarından önemsiz sanal kaytarma davranışı üzerindeki etkisinde yönetsel destek algısının düzenleyici rolü olmadığı belirlenmiştir. Diğer taraftan örgütsel güven ile önemli sanal kaytarma arasındaki ilişkiyi algılanan yönetsel desteğin düzenlediği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Güven, Sanal Kaytarma, Yönetsel Destek Algısı

Kaynakça

• Aboujaoude, E. (2010). Problematic Internet Use: An Overview. World Psychiatry, 9(2), 85.
• Akbaba, A. (2011). Eğitim Müfettişleri İçin Örgüt ve Yönetim Algısı Ölçeği’nin Geliştirilmesi ve Mesleki Bazı Değişkenler Açısından Karşılaştırılması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(3), 67-79.
• Alias, M., Rasdi, R.M., Ismail, M., & Samah, B.A. (2013). Predictors of workplace Deviant Behaviour: HRD Agenda for Malaysian Support Personnel. European Journal of Training and Development, 37, 161-182.
• Allen, D. G., Shore, L. M., & Griffeth, R. W. (2003). The Role of Perceived Organizational Support and Supportive Human Resource Practices in the Turnover Process. Journal of Management, 29(1), 99-118.
• Anandarajan, M., Simmers, C. A., & D'Ovidio, R. (2011). Exploring the Underlying Structure of Personal Web Usage in the Workplace. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(10), 577-583.
• Atkinson, S.,& Butcher, D. (2003). Trust in Managerial Relationships. Journal of Managerial Psychology. Becker, T. E., Billings, R. S., Eveleth, D. M., & Gilbert, N. L. (1996). Foci and Bases of Employee Commitment: Implications for Job Performance. Academy of Management Journal, 39(2), 464-482.
• Belanger, F.,& Van Slyke, C. (2002). Abuse or Learning?. Communications of the ACM, 45(1), 64-65.
• Beugre, C. D. ve Kim, D. (2006). Cyberloafing: Vice or Virtue?. Emerging Trends and Challenges in Information Technology Management, 1(2): 834-835.
• Bhanthumnavin, D. (2003). Perceived Social Support From Supervisor and Group Members' Psychological and Situational Characteristics as Predictors of Subordinate Performance in Thai Work Units. Human Resource Development Quarterly, 14(1), 79-97.
• Blanchard, A. L.,& Henle, C. A. (2008). Correlates of Different Forms of Cyberloafing: The Role of Norms and External Locus of Control. Computers in Human Behavior, 24(3), 1067-1084.
• Blau, G. J.,& Boal, K. B. (1987). Conceptualizing How Job İnvolvement and Organizational Commitment Affect Turnover and Absenteeism. Academy of Management Review, 12(2), 288-300.
• Bock, G. W.,& Ho, S. L. (2009). Non-work Related Computing (NWRC). Communications of the ACM, 52(4), 124-128.
• Bolle, F. (1998). Rewarding Trust: An Experimental Study. Theory and Decision, 45(1), 83-98.
• Buchanan, B. (1974). Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations. Administrative Science Quarterly, 533-546.
• Butler Jr, J. K. (1991). Toward Understanding and Measuring Conditions of Trust: Evolution of a Conditions of Trust İnventory. Journal of Management, 17(3), 643-663.
• Caplan, S. E. (2002). Problematic Internet Use and Psychosocial Well-Being: Development of a Theory-Based Cognitive–Behavioral Measurement Instrument. Computers in Human Behavior, 18(5), 553-575.
• Colquitt, J. A., Scott, B. A., Judge, T. A., & Shaw, J. C. (2006). Justice and Personality: Using Integrative Theories to Derive Moderators of Justice Effects. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 100(1), 110-127.
• Cook, J.,& Wall, T. (1980). New Work Attitude Measures of Trust, Organizational Commitment and Personal Need Non‐Fulfilment. Journal of Occupational Psychology, 53(1), 39-52.
• Çakar, N. D.,& Yildiz, S. (2009). Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi:" Algılanan Örgütsel Destek" Bir Ara Değişken Mi?. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 68-90.
• Demir, M. (2010). Duygusal Zekanın İnsan Kaynakları Seçimindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Yöneticiler Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1066-1081.
• Demircan, N.,& Ceylan, A. (2003). Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri ve Sonuçları. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 139-150.
• Doney, P. M.,& Cannon, J. P. (1997). An Examination of the Nature of Trust in Buyer–Seller Relationships. Journal of Marketing, 61(2), 35-51.
• Earley, P. C. (1986). Trust, Perceived Importance of Praise and Criticism, and Work Performance: An Examination of Feedback in the United States and England. Journal of Management, 12(4), 457-473.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500.
• Eisenberger, R., Fasolo, P., & Davis-LaMastro, V. (1990). Perceived Organizational Support and Employee Diligence, Commitment, and Innovation. Journal of Applied Psychology, 75(1), 51.
• Eisenberger, R., Stinglhamber, F., Vandenberghe, C., Sucharski, I. L., & Rhoades, L. (2002). Algılanan Süpervizör Desteği: Algılanan Organizasyon Desteğine ve Çalışan Elde Tutmaya Katkılar. Uygulamalı Psikoloji Dergisi, 87(3), 565.
• Emhan, A., Mengenci, C., Taşdöven, H., & Garayev, V. (2014). Yapısal Eşitlik Modeli Kullanılarak İş Memnuniyeti, Yönetici Desteği ve Tükenmişlik Kavramları Arasındaki İlişkilerin Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 75-96.
• Fairhurst, G. T., Jordan, J. M., & Neuwirth, K. (1997). Why Are We Here? Managing the Meaning of an Organizational Mission Statement.
• Ferris, D. L., Brown, D. J., & Heller, D. (2009). Organizational Supports and Organizational Deviance: The Mediating Role of Organization-Based Self-Esteem. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108(2), 279-286.
• Fındıklı, M. A. (2016). “Sanal Kaytarma ve İş Performansı İlişkisi: Sağlık ve Tekstil Sektörü Çalışanlarının Karşılaştırılması”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 33-62.
• Fuller, J. B., Barnett, T., Hester, K., & Relyea, C. (2003). A Social Identity Perspective on the Relationship Between Perceived Organizational Support and Organizational Commitment. The Journal of Social Psychology, 143(6), 789-791.
• Garrett, R. K.,& Danziger, J. N. (2008). On Cyberslacking: Workplace Status and Personal Internet Use at Work. CyberPsychology & Behavior, 11(3), 287-292.
• Giffin, K. (1967). The Contribution of Studies of Source Credibility to a Theory of Interpersonal Trust in the Communication Process. Psychological Bulletin, 68(2), 104.
• Gürbüz, S. (2019). Aracı, Düzenleyici ve Durumsal Etki Analizleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Perspective (2nd ed.). New York, NY: The Guilford Press.
• Heimovics, R. D. (1984). Trust and Influence in an Ambiguous Group Setting. Small Group Behavior, 15(4), 545-552.
• Huff, L.,& Kelley, L. (2003). Levels of Organizational Trust in Individualist Versus Collectivist Societies: A Seven-Nation Study. Organization Science, 14(1), 81-90.
• İşcan, Ö. F.,& Sayın, U. (2010). Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216.
• Jia, H., Jia, R., & Karau, S. (2013). Cyberloafing and Personality: The Impact of the Big Five Traits and Workplace Situational Factors. Journal of Leadership & Organizational Studies, 20(3), 358-365.
• Kaplan, M.,& Öğüt, A. (2012). Algılanan Örgütsel Adalet ile Sanal Kaytarma Arasındaki İlişkinin Analizi: Hastane Çalışanları Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-13.
• Kara, S. B. K., Güneş, D. Z., & Aydoğan, N. N. (2015). Perceived Organizational Support and Organizational Trust in Primary Schools. Journal of Human Sciences, 12(2), 385-393.
• Keklik, B., Kılıç, R., Yıldız, H. ve Yıldız, B. (2015). “Sanal Kaytarma Davranışlarının Örgütsel Öğrenme Kapasitesi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Business and Economics Research Journal, 6(3), 129-144.
• La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., Shleifer, A., & Vishny, R. W. (1997). Trust in Large Organizations. The American Economic Review, 333-338.
• Lew, T. (2009). The Relationships Between Perceived Organizational Support, Felt Obligation, Affective Organizational Commitment and Turnover Intention of Academics Working With Private Higher Educational Institutions in Malaysia. European Journal of Social Sciences, 9(1), 72-87.
• Lewicki, R. J.,& Bunker, B. B. (1996). Developing and Maintaining Trust in Work Relationships. Trust in Organizations: Frontiers of Theory and Research, 114, 139.
• Li, S. M.,& Chung, T. M. (2006). Internet Function and Internet Addictive Behavior. Computers in Human Behavior, 22(6), 1067-1071.
• Liberman, B., Seidman, G., McKenna, K. Y., & Buffardi, L. E. (2011). Employee Job Attitudes and Organizational Characteristics as Predictors of Cyberloafing. Computers in Human Behavior, 27(6), 2192-2199.
• Lim, V. K. (2002). The IT Way of Loafing on the Job: Cyberloafing, Neutralizing and Organizational Justice. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 23(5), 675-694.
• Lim, V. K., Teo, T. S., & Loo, G. L. (2002). How Do I Loaf Here? Let Me Count the Ways. Communications of the ACM, 45(1), 66-70.
• Lim, V. K.,& Teo, T. S. (2005). Prevalence, Perceived Seriousness, Justification and Regulation of Cyberloafing in Singapore: An Exploratory Study. Information & Management, 42(8), 1081-1093.
• Mahatanankoon, P., Anandarajan, M., & Igbaria, M. (2004). Development of a Measure of Personal Web Usage in the Workplace. CyberPsychology & Behavior, 7(1), 93-104.
• Marcus, B.,& Schuler, H. (2004). Antecedents of Counterproductive Behavior at Work: A General Perspective. Journal of Applied Psychology, 89(4), 647.
• Mayer, R. C., Davis, J. H., & Schoorman, F. D. (1995). An Integrative Model of Organizational Trust. Academy of Management Review, 20(3), 709-734.
• McAllister, D. J. (1995). Affect-and Cognition-Based Trust as Foundations for Interpersonal Cooperation in Organizations. Academy of Management Journal, 38(1), 24-59.
• McLean, L., Tingley, M., Scott, R. N., & Rickards, J. (2001). Computer Terminal Work and The Benefit of Microbreaks. Applied Ergonomics, 32(3), 225-237.
• Mills, J. E., Hu, B., Beldona, S., & Clay, J. (2001). Cyberslacking! A liability Issue for Wired Workplaces. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42(5), 34-47.
• Niaei, M., Peidaei, M. M., & Nasiripour, A. A. (2014). The Relation Between Staff Cyberloafing and Organizational Commitment in Organization of Environmental Protection. Kuwait Chapter of the Arabian Journal of Business and Management Review, 3(7), 59.
• Nyhan, R. C.,& Marlowe Jr, H. A. (1997). Development and Psychometric Properties of the Organizational Trust Inventory. Evaluation Review, 21(5), 614-635.
• Örücü, E. ve Yıldız, H. (2014). İşyerinde Kişisel İnternet ve Teknoloji Kullanımı: Sanal Kaytarma, Ege Akademik Bakış, 14(1): 99-114.
• Örücü, E. ve Özüdoğru, M. (2018). “Örgütsel Güven İle Sanal Kaytarma Davranışları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (3) , 66-80.
• Özdevecioğlu, M. (2013). Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 113-130.
• Özkalp E., Aydın U. ve Tekeli S. (2012), “Sapkın Örgütsel Davranışlar ve Çalışma Yaşamında Yeni Bir Olgu: Sanal Kaytarma (Cyberloafing) ve İş İlişkilerine Etkileri”, Çimento İşveren Sendikası Dergisi, 26(2), 18-33.
• Özkalp, E. ve Yıldız, H. (2018). “Olumlu ve Olumsuz Sanal Kaytarma Davranışlarının İşteki Stres Üzerindeki Etkisi”, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20 (1), 57-74.
• Özkoç, G. A. (2014). “Turizm İşletmelerinde Örgütsel Güven”, Turizm İşletmelerinde Çalışan İlişkileri Yönetimi’nin İçinde (Edi: Tükeltürk, Ş., Perçin, N. Ş. ve Güzel, B.), Ankara: Detay Yayıncılık, 39-59.
• Özyılmaz, A. (2010), “Vertical Trust in Organisation: A Review of Empirical Studies Over the Lastdecade”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13), 1-28.
• Perks, H.,& Halliday, S. V. (2003). Sources, Signs and Signalling for Fast Trust Creation in Organisational Relationships. European Management Journal, 21(3), 338-350.
• Porter, T. W.,& Lilly, B. S. (1996). The Effects of Conflict, Trust, and Task Commitment on Project Team Performance. International Journal of Conflict Management.
• Qiu, T.,& Peschek, B. S. (2012). The Effect of Interpersonal Counterproductive Workplace Behaviors on the Performance of New Product Development Teams. American Journal of Management, 12(1), 21-33.
• Rahim, A. R. A.,& Nasurdin, A. M. (2008). Trust in Organizational and Workplace Deviant Behavior. Gadjah Mada International Journal of Business, 10(2), 211-235.
• Randall, M. L., Cropanzano, R., Bormann, C. A., & Birjulin, A. (1999). Organizational Politics and Organizational Support as Predictors of Work Attitudes, Job Performance, and Organizational Citizenship Behavior. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 20(2), 159-174.
• Raz, S., Dan, O., & Zysberg, L. (2014). Neural Correlates of Emotional Intelligence in a Visual Emotional Oddball Task: An ERP Study. Brain and Cognition, 91, 79-86.
• Rhoades, L.,& Eisenberger, R. (2002). Perceived Organizational Support: A Review of the Literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698.
• Ring, J. K. (2011). The Effect of Perceived Organizational Support and Safety Climate on Voluntary Turnover in the Transportation Industry. International Journal of Business Research and Management, 1(3), 156-168.
• Robinson, S. L.,& Rousseau, D. M. (1994). Violating the Psychological Contract: Not the Exception but the Norm. Journal of Organizational Behavior, 15(3), 245-259.
• Robinson, S. L.,& Bennett, R. J. (1995). A Typology of Deviant Workplace Behaviors: A Multidimensional Scaling Study. Academy of Management Journal, 38(2), 555-572.
• Shamir, B.,& Lapidot, Y. (2003). Trust in Organizational Superiors: Systemic and Collective Considerations. Organization Studies, 24(3), 463-491.
• Shore, L. M.,& Tetrick, L. E. (1991). A Construct Validity Study of the Survey of Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 76(5), 637.
• Shore, L. M.,& Wayne, S. J. (1993). Commitment and Employee Behavior: Comparison of Affective Commitment and Continuance Commitment With Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 78(5), 774.
• Sipahi, E., Yurtkoru, E.S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Son, S. ve Kim, D. Y. (2016). “The Role of Perceived Management Support and Trust in Mentors on Proteges’ Organizational Citizenship Behavior”, Asia Pasific Journal of Human Resources, 54 (4), 481-497.
• Şimşek, M. ve Sever, G.N. (2016). “Hizmet Personeline Güvenin Belirlenmesi İçin Yeni Bir Ölçek Önerisi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 4 (1), 1-11.
• Tan, H. H.,& Tan, C. S. (2000). Toward the Differentiation of Trust in Supervisor and Trust in Organization. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(2), 241.
• Tian, D. A.,& Sansavini, G. (2018). Impact of Cyber Dependencies in Critical Infrastructures: The Reliability of Grid Splitting in Power Systems. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part O: Journal of Risk and Reliability, 232(5), 491-504.
• TUİK, (2020a), Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679, Erişim Tarihi: 28.05.2021.
• TUİK, (2020b), Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Girisimlerde-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2020-33677, Erişim Tarihi: 28.05.2021.
• Turnley, W. H., Bolino, M. C., Lester, S. W., & Bloodgood, J. M. (2003). The Impact of Psychological Contract Fulfillment on the Performance of in-role and Organizational Citizenship Behaviors. Journal of Management, 29(2), 187-206.
• Turunç, Ö.,& Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 183-206.
• Tüzün, İ. K. (2007). Güven, Örgütsel Güven ve Örgütsel Güven Modelleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(2), 93-118.
• Ugrin, J. C.,& Pearson, J. M. (2013). The effects of Sanctions and Stigmas on Cyberloafing. Computers in Human Behavior, 29(3), 812-820.
• Urbaczewski, A.,& Jessup, L. M. (2002). Does Electronic Monitoring of Employee Internet Usage Work?. Communications of the ACM, 45(1), 80-83.
• Vitak, J., Crouse, J., & LaRose, R. (2011). Personal Internet Use at Work: Understanding Cyberslacking. Computers in Human Behavior, 27(5), 1751-1759.
• Wayne, S. J., Shore, L. M., & Liden, R. C. (1997). Perceived Organizational Support and Leader-Member Exchange: A Social Exchange Perspective. Academy of Management Journal, 40(1), 82-111.
• Wayne, S. J., Shore, L. M., Bommer, W. H., & Tetrick, L. E. (2002). The Role of Fair Treatment and Rewards in Perceptions of Organizational Support and Leader-Member Exchange. Journal of Applied Psychology, 87(3), 590.
• Weatherbee, T. G. (2010). Counterproductive Use of Technology at Work: Information & Communications Technologies and Cyberdeviancy. Human Resource Management Review, 20(1), 35-44.
• Whitener, E. M., Brodt, S. E., Korsgaard, M. A., & Werner, J. M. (1998). Managers as Initiators of Trust: An Exchange Relationship Framework for Understanding Managerial Trustworthy Behavior. Academy of Management Review, 23(3), 513-530.
• Whittaker, S.,& Marchington, M. (2003). Devolving HR Responsibility to the Line: Threat, Opportunity or Partnership?. Employee Relations.
• Whitty, M. T.,& Carr, A. N. (2006). New Rules in the Workplace: Applying Object-Relations Theory to Explain Problem Internet and e-mail Behaviour in the Workplace. Computers in Human Behavior, 22(2), 235-250.
• Yellowlees, P. M.,& Marks, S. (2007). Problematic Internet Use or Internet Addiction?. Computers in Human Behavior, 23(3), 1447-1453.
• Yıldız, H., Yıldız, B., ve Ateş, H. (2015). “Sanal Kaytarma Davranışlarının Sergilenmesinde Örgütsel Adalet Algısının Rolü Var Mıdır?”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi,10(2), 55-66.
• Yıldız, H., Yıldız, B., İyigün, N. Ö. (2015). “Çalışanların Sanal Kaytarma Davranışları Örgütsel Güven ile Açıklanabilir Mi? Ampirik Bir Araştırma”, 14. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 7-9 Mayıs 2015, Aksaray Üniversitesi, Aksaray, 480-484.
• Yıldız, H.,& Yıldız, B. (2016). “Sanal Kaytarma Yapmak Kötü Bir Şey Değildir Ama?”, Harvard Business Review Türkiye, Eylül, 108-115.
• Yıldız, H., Yıldız, B. ve İyigün, N. Ö. (2016). “Psikolojik Sözleşme Algısının Sanal Kaytarma Davranışları Üzerindeki Etkisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 147-165.
• Zaheer, A., McEvily, B., & Perrone, V. (1998). Does Trust Matter? Exploring the Effects of Interorganizational and Interpersonal Trust on Performance. Organization Science, 9(2), 141-159.