Sosyal Pazarlama Yaklaşımının Botanik Bahçelerinde Stratejik Kullanımı Üzerine Kuramsal Bir Deneme

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 42 - 61, 29.12.2023

Kenan Ok

Öz

Bu çalışmada bilimsel araştırma, koruma, sergileme ve eğitim amacıyla canlı bitkilerin belgelenmiş koleksiyonlarını barındıran botanik bahçeleri çalışma konusu olarak seçilmiştir. Botanik bahçeleri kuruluş amaçları dikkate alındığında, kâr amacı gütmeyen kurumlar arasındadır. Pazarlama kavramının kapsamı zamanla değişmiş, ticari mallardan, kamusal hizmetlere, düşüncelere doğru genişlemiştir. Bir sosyal fikrin, nedenin veya uygulamanın hedef kitle veya gruplarca kabul edilebilirliğini sağlamak amacıyla, ticari pazarlama alanındaki birikimlerden yararlanarak, programların tasarlanması ve uygulanması, günümüzde sosyal pazarlama olarak adlandırılmaktadır. Botanik bahçeleri, nesli tükenen bitkilerin korunması başta olmak üzere, doğa ve çevreyle ilgili pek çok sorun ve fikri hedef kitlelere sunarak, aslında sosyal pazarlama yapması gereken kurumlar arasında yer almaktadır. Bu makalede, örnek olay yönteminden yararlanarak, kuramsal bir botanik bahçesi ve ortamı oluşturulmuş ve hedef kitle seçimi ile hedef kitleye uygun sekiz bileşenli sosyal pazarlama karmasının nasıl oluşması gerektiğine yönelik bir örnek ortaya konmuştur. Botanik bahçeleri için stratejik sosyal pazarlama planı hazırlama ve uygulama süreci önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kar amaçsız pazarlama, sosyal pazarlama karması, stratejik planlama

Kaynakça

• Altman, J.A., & Petkus Jr., E. (1994). Toward a Stakeholder-based process: An application of the Social Marketing perspective to environmental policy development. Policy Sci. 27: 37-51.
• AMA (2023). Definition of marketing. American Marketing Association, "https://www.ama.org/the-definition-of-marketing-what-is-marketing/", Erişim Tarihi: 29.11.2023.
• Andreasen, A.R. (1994). Social marketing: its definition and domain. J. Public Policy & Marketing 13(1): 108-114.
• Andreasen, A.R. (2002). Marketing social marketing in the social change marketplace. J. Public Policy & Marketing 21(1): 3-13.
• Ayaşlıgil, Y. (1997). Eskişehir / Anadolu Botanik Bahçesi örneğinde peyzaj ekolojisi ve vejetasyon araştırmalarının peyzaj mimarlığı acısından önemi ve değerlendirilmesi. İstanbul Üniv. Orman Fak. Derg. Seri A 47(1): 71-88.
• Balmer, J. (2001). Corporate Identity, Corporate Branding and Corporate Marketing ‐ Seeing through the fog. European J. Marketing 35(3/4): 248-291, DOI: 10.1108/03090560110694763.
• BGCI (2023) What is a Botanic Garden? https://www.bgci.org/about/botanic-gardens-and-plant-conservation/ Erişim Tarihi: 29.11.2023.
• Day, B., & J., S. (1984). Publicity of Botanic Gardens, Arboretums and Horticultural Organizations, Master Thesis, Longwood Program for the degree of MSc, Ornamental Horticulture, Delaware University. Delaware, ABD.
• Demircan, N., ve Yılmaz H. (2004). Erzurum kentinde botanik bahçesi oluşturulması üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 35(3-4): 193-200.
• Dodd J., Jones, C. (2010) Redefining the Role of Botanic Gardens – towards a new social purpose. Botanic Gardens Conservation International (BGCI), Richmond, UK.
• Eminağaoğlu, Ö., ve Eminağaoğlu, Z. (2018). Some thoughts on botanical garden establishment in Artvin. Int. J. Ecosyst. Ecol. Sci. (IJEES) 8(4): 767-776, DOI: 10.31407/ijees.
• Erkan, V. (2008). Kamu Kuruluşlarında Stratejik Planlama, Türkiye Uygulaması ve Kuruluşlarda Başarıyı Etkileyen Faktörler, DPT Y. No: 2759, Ankara. ISBN: 978-975-19-4207-4
• Hepcan, Ç.Ç., ve Özkan, B. (2005). Botanik bahçelerinin kentsel dış mekanlar olarak kullanıcılara sunduğu olanakların belirlenmesi. Ege Üniv. Ziraat. Fak. Derg. 42(3): 159-170.
• İlter, E., ve Ok, K. (2012). Ormancılık ve Orman Endüstrisinde Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi. Genişletilmiş ve Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara. ISBN: 978-975-96967-5-7.
• Karaşah, B. ve Var, M. (2016). Botanik bahçelerinde ziyaretçi tercihlerinin belirlenmesi Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi örneği. Kastamonu Üniv. Orman Fak. Derg. 16(1): 120-130.
• Kotler P., & Zaltman G. (1971). Social marketing: an approach to planned social change. J. Marketing 35(July): 3-12.
• Kotler, P. (1975). Marketing for Non Profit Organizations. Prentice-Hall Inc, Englewood Cliffs New Jersey.
• Luca N.R., & Suggs L.S. (2010). Strategies for the Social Marketing mix: A systematic review. Soc. Marketing Quarterly 16(4): 122-149, DOI: 10.1080/15245004.2010.522767.
• Müminoğlu, Y. (2018). Alpaslan Üniversitesi İçerisinde Botanik Bahçesi Yapılabilirliğinin Araştırılması. Doktora Tezi, Ege Üniv. Peyzaj Mimarlığı A.B.D. İzmir.
• Ok, K. ve Koç, M. (2019). Doğal değerlerin yönetimi ve sosyal pazarlama anlayışı: Atatürk Arboretumu örneği. Turkish J. Forestry 20(4): 373-380. DOI: 10.18182/tjf.600103.
• Ölçal, Y. (2003). Botanik Bahçesi Planlama Kriterleri ve Anadolu Botanik Bahçesi “Ankara – Gölbaşı” Örneği Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniv. Fen Bil. Enst. Peyzaj Mimarlığı A.B.D. Zonguldak.
• Önder, S. ve Konaklı, N. (2011). Konya’da botanik bahçesi planlama ilkelerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fak. Derg. 8(2): 1-11.
• Özçelik, H., Dutkuner, İ., Balabanlı, C., Akgün, İ., Gül, A., Karataş, A., Kılıç, S. ve Deligöz A., (2006). Süleyman Demirel botanik bahçesinin tanıtımı. Süleyman Demirel Üniv. Fen Bil. Enst. Derg. 10(3): 352-373.
• Pilelienė, L. & Žitkauskas, T. (2011). Determination of guidelines for Social Marketing usage at Vytautas Magnus University’s Kaunas Botanical Garden. Manag. Th. Stud. Rural Bus. Infra. Develop. 1(25): 194-200.
• Seyidoğlu-Akdeniz, N., ve Yener, D. (2023). Botanik parkların rekreasyonel işlevlerinin kullanıcı katılımı ile değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniv. Fen Bil. Enst. Derg. 14(1): 152-162.
• Still, R.R., & Cundiff, E.W. (1966). Essentials of Marketing, New Jersey: Prentice-Hall Inc., A.B.D.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2021). Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu. Sürüm 3.1., 98 s. Ankara. Şat, B., (2006). Doğa koruma ve çevre eğitimi açısından arboretumların işlevleri ve Atatürk Arboretumu. İstanbul Üniv. Orman Fak. Derg. Seri A 56(2): 253-270.
• Thomas, M.J. (1976). Marketing: not for Profit? In: Baker, M. B., (Ed.), Marketing in Adversity, The Macmillan Press LTD, ISBN 333-19661-9, 110 pp. Britain.
• Tyson, B., & Hurd, D.M. (2009). Social Marketing Environmental Issues. I-Universe Publishers, Bloomingtoon. A.B.D. ISBN: 978-1-4401-2245-3.
• Var, M. ve Karaşah B. (2010). Botanik Bahçelerinin Kullanıcılara Sağladığı Eğitsel ve Rekreatif İmkânlar: Türkiye ve Dünya’dan Örnekler, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, 4: 1467-1477, Trabzon.
• Wettstein, D.L., & Suggs, S. (2016). Is it social marketing? The benchmarks meet the social marketing indicator. J. Soc. Marketing 6(1): 2-17. DOI: 10.1108/JSOCM-05-2014-0034.