Digital Literacy as Whole of Digital Competences: Scale Development Study

Yıl 2021, Sayı: 4, 1 - 30, 29.06.2021

Serkan Bayrakcı , Haldun Narmanlıoğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin ve mezunlarının dijital okuryazarlıklarını ortaya çıkaracak geçerli ve güvenilir bir Dijital Okuryazarlık Ölçeği (DOYÖ) geliştirmektir. Ölçek geliştirme süreci çeşitli adımları kapsamaktadır. Öncelikle ilgili literatür taraması yapılarak 54 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Bu madde havuzu 11 uzman tarafından dörtlü derecelendirme ile değerlendirilmiştir. Uzman görüşü neticesinde elde edilen verilerle ölçek ve maddelere ilişkin kapsam geçerlilik indeksleri hesaplanmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında yapı geçerliliği için 451 kişiyle pilot çalışma uygulanmış ve ilgili madde analizleri yapılarak keşfedici faktör analizi yapılmıştır. Ardından 1287 kişilik katılımcı grubuyla ana uygulama ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin güvenilirlik ve geçerlilik sonuçları test edilmiş ve onaylanmıştır. Dijital Okuryazarlık Ölçeği, 29 maddelik ve 6 faktörlü bir ölçek olarak geliştirilmiştir. Ayrıca bu çalışmada üniversite öğrencilerinin ve mezunlarının dijital okuryazarlık düzeylerini (düşük, orta altı, orta, orta üstü ve yüksek) temsil eden puan aralıkları Z standart puana dönüştürülerek ortaya konmuş ve her düzeye ilişkin ulaşılabilecek yetkinlikler betimlemiştir.

Anahtar Kelimeler

Digital Literacy, Digital Competences, Digital Literacy Scale, New Media, Digital Culture

Digital Literacy as Whole of Digital Competences: Scale Development Study

Öz

The purpose of the study is to develop a valid and reliable Digital Literacy Scale (DLS) which will reveal the digital literacy of university students and graduates. Because it is assumed that this sample group uses information technologies much more intensively. The process of developing this scale included many stages. First, item pool (a total of 54 items) was created by reviewing the relevant literature, and the view of 11 experts were taken with four-point rating. Afterwards, the content validity index related to scale and its items was calculated. In the first phase of the study, exploratory factor analysis was performed that was applied to 451 participants for construct validity. Afterwards, the main study was conducted with a group of 1287 participants and confirmatory factor analysis was performed. Digital Literacy Scale’s reliability and validity was tested and approved. It was developed as 29-item scale including six factors. In this study, score ranges that represent the digital literacy levels of university students and graduates (low, below medium, medium, above medium and high) are introduced by converting them to Z standard score and the competencies that can be reached for each level are depicted.

Anahtar Kelimeler

Digital Literacy, Digital Competences, Digital Literacy Scale, New Media, Digital Culture

Kaynakça

• Acar, Ç. (2015). Anne ve babaların ilkokul ortaokul ve lise öğrencisi çocukları ile kendilerinin dijital okuryazarlıklarına ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları (sık kullanılan istatistiksel analizler ve açıklamalı SPSS çözümleri). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Allen, M. J., & Yen, W. M. (2002). Introduction to measurement theory . Waveland Press.
• Bawden, D. (2001). Information and digital literacies: a review of concepts. Journal of Documentation , 57(2), 1- 28.
• Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme: klâsik test teorisi ve uygulaması. Ankara: Pegem.
• Bayrakcı, S. (2019). Dijital yetkinlikler bütünü olarak dijital okuryazarlık: ölçek geliştirme çalışması. (Doctoral Thesis). Marmara University, Institute of Social Sciences.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. T. A. Brown içinde, Confirmatory factor analysis for applied research. (pp. 35-82). New York: Guilford publications.
• Buckingham, D. (2010). Defining digital literacy.what young people need to know about digital media. B. Bachmair içinde, Medienbildung in neuen kulturräumen (pp. 59-71). Verlag : Sozialwissenschaften.
• Burton, L. J., Summers, J., Lawrence, J., & Noble, K. (2015). Digital literacy in higher education: The rhetoric and the reality. H. H. Marcus K. Harmes içinde, Myths in education, learning and teaching, (pp. 151-172). London.: Palgrave Macmillan.
• Büyüköztürk, S. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi,, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Testlerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinde kullanılan bazı istatistikler, sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Byrne, B. (2001). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts. applications, and programming. New Jersey: Mahwah.
• Carretero, S., Vuorikari, R., & Punie, Y. (2017). The digital competence framework for citizens. Publications Office of the European Union.
• Cronbach, L. J., & Meehl, P. E. (1955). Construct validity in psychological test. Psychological Bulletin, 52(4), 281- 302.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research, 5 (4), 194-197.
• Erkan, S., & Gömleksiz, M. (2014). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Nobel Akademik.
• Eshet-Alkalai, Y. (2004). Digital literacy: A conceptual framework for survival skills in the digital era. Journal of educational multimedia and hypermedia, 13 (1), 93-106.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. New York: Sage publications.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2011). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages.
• Gilster, P. (1977). Digital literacy. New York: Wiley Computer Pub.
• Goodfellow, R. (2011). Literacy, literacies, and the digital in higher education. Teaching in higher education, 16 (1), 131-144.
• Gourlay, L., Hamilton, M., & Lea, R. (2013). Textual practices in the new media digital landscape: Messing with digital literacies. Research in Learning Technology, 21, 1-13.
• Hague, C., & Payton, S. (2010). Digital literacy across the curriculum. London: Futurelab.
• Hair, J., Black, W., Babin, B., & Anderson, R. (2010). Multivariate data analysis. London: Pearson 7 edition.
• Hall, M., Nix, I., & Baker, K. (2013). Student experiences and perceptions of digital literacy skills development: Engaging learners by design? Electronic Journal of e-Learning, 11(3), 207-223.
• Hamutoğlu, N. B., Güngören, Ö. C., Uyanık, G. K., & Erdoğan, D. G. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe ’ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18 (1), 408- 429.
• Hobbs, R. (2010). Digital and media literacy:A plan of action. Washington, D.C: The Aspen Institute.
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53 – 60.
• Inoue, H., Naito, E., & Koshizuka, M. (1997). Mediacy: What it is? Where to go? The International Information & Library Review, 29 (3), 403-413.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kıyıcı, M. (2008). Öğretmen adaylarının sayısal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kinzer, C. K. (2010). Considering literacy and policy in the context of digital environments. Language Arts, 88(1), 51-61.
• Kleinbaum, D., Kupper, L., & Muller, K. (1988). Applied regression analysis and oher multivariate methods. Boston : PWS-Kent Pub. Co.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28 (4), 563–575.
• MacCallum, R., Widaman, K., Zhang, S., & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4 (1), 84-99.
• Martin, A. (2008). Digital literacy and the digital society. A. Martin içinde, Digital literacies: Concepts, policies and practices, 151-176.
• Martin, A. (2009). Digital literacy for the third age: Sustaining identity in an uncertain world. eLearning Papers, (12), 1-15.
• Nartgün, Z. (2007). Aynı puanlar üzerinden yapılan mutlak ve bağıl değerlendirme uygulamalarının notlarda farklılık oluşturup oluşturmadığına ilişkin bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 8 (1), 19-40.
• Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers & Education, 59 (9), 1065–1078. Osborne, J., & Anna, C. (2009). Osborne, J. W., & Costello, A. B. (2009). Best practices in exploratory factor analysis: four recommendations for getting the most from your analysis. Pan-Pacific Management Review, 10 (10), 131–14.
• Öçal, F. N. (2017). İlkokul öğretmenleri ve velilerin kendileri ile velilerin çocuklarına ilişkin. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Özkan, K., & Alkan, H. (2004). Q tipi faktör analizinin gerçekleştirilmesi için tersinir matrisin oluşturulmasında minimum etkili değişkenlerin eklenmesi yaklaşımı, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1), 165-178.
• Spante, M., Hashemi, S. S., Lundin, M., & Alger, A. (2018). Digital competence and digital literacy in higher education research: Systematic review of concept use. Cogent Education, 5, 1-21.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. Ankara: Seçkin.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Worthington, R., & Whittaker, T. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. Counseling Psychologist, 43 (6), 806-838.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (s. 1-6). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Mart 21, 2019 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/PamukkaleBildiri.pdf