MOBİLYA SEKTÖRÜNDE KULLANILAN KOMPOZİT MALZEMELERİN İNSAN YAŞAMINA VE ÇEVREYE ETKİLERİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 557 - 571, 15.12.2017

Tolga Subaşı Hamza Çınar Kubulay Çağatay

Öz

Dünya, sanayi devrimi ile hızlı üretim ve tüketim
endüstrisine girmiş ve 1950'li yıllara kadar üretilen ürünlerin ekolojik
etkileri hakkında yapılan araştırmalar çok sınırlı kalmıştır. Daha sonraki
süreçte duyarlılık oluşmaya başlanmış ve dünya doğal kaynaklarının sınırlı
olduğu, işlenmiş ürünlerden açığa çıkan gaz salınımların ekolojik dengeye zarar
verdiği bir dizi konferanslar sonucunda 2005 yılında Kyoto protokolu ile teyit
altına alınmış ve endüstriyel ürünlerin global anlamda kontrol edilmesi
gerekliliği sonucuna varılmıştır. Bu duyarlılıktan, mobilya ve yapı sektörü de
etkilenmiş 1950 yılından itibaren masif ahşap malzeme kullanımı yerine, ahşap
esaslı (kompozit) malzeme kullanımına yönelmiştir. Ancak, ahşap esaslı malzeme
üretiminde kullanılan kimyasallarının ekolojik dengeye farklı bir açıdan zarar
vermeye devam ettiği iddia edilmektedir. Bu araştırmada ahşap esaslı yarı mamul
malzemelerin insan yaşam kalitesine ve ekolojik ortama etkilerinin tespiti
amaçlanmıştır. Konu ile ilgili güncel literatür derlemesi yapılmış ve görsel materyaller
ile desteklenmiştir. Sonuç olarak, üretilen
ahşap esaslı (kompozit) malzemelerin dünyanın doğal kaynak tahribatını
engellediği gibi bünyesinde barındırdığı çeşitli kimyasallar nedeniyle çevreye
ve insan yaşamına zarar verdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle kimyasalların
kullanımından doğan zararları minimal düzeye indirilebilmesi için oluşturulan
standartlara uyulmasının gerekliliği büyük önem araz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

- Ahşap esaslı malzemeler, üretim süreci, zararlı gazlar, yapıştırıcılar, gaz standartları

Kaynakça

• [1]. Thiermeyer., M., (1994). Klimazone, AİT, 10.198. [2]. Beyer, H., Walter, W., (1981). Lehrbuch der organischen Chemie, Hirzel, Stuttgart. [3]. Obergeschwandner, K. (1986). Bauökologische Einflussgrössen auf Schadstoffe in der Raumluft. Arcus, 4,166. [4]. Arbeıtsgruppe Gesundes Bauen - Gesundes Wohnen, (1984). Gesundes Bauen-Wohnen. Bundesverband Gesundes Bauen und Wohnen, Bielefeld. 24. [5]. Alyüz, B., Veli, S., (2006). İç Ortam Havasında Bulunan Uçucu Organik Bileşikler ve Sağlık Üzerine Etkileri, Trakya Univ J Sci,7(2), 109-116. [6]. Aksakal F.N., Vaizoğlu, S., Güler, Ç., (2005). Mobilyalardaki Kimyasallar ve Sağlık Etkileri, 14 (12), 268. [7]. Pizzi, A., (1994). Advanced Wood Adhesives Technology.Marcel Dekker, Inc. [8]. Coppock, K., (1996). Durable Wood Adhesives from Furfural-Based Diols, Diamines, and Diisocyanates, University of Wisconsin, Madison. [9]. Shaham, J., Bomstein, Y., Meltzer, A., Kaufman, Z., Palma, E., Ribak, J., (1996). DNA-protein crosslinks, a biomark.er of exposure to formaldehyde in vitro and in vivo studies. Carcinogenesis, 17, 121-125. [10]. Schlink, K., Janßen, K., Nitzsche, S., Gebhard, S., Hengstler, J.G., Klein, S., Oesch, F., (1999). Activity of O6-methylguanine DNA methyltransferase in mononuclear blood cells of formaldehyde-exposed medical students, Arch Toxicol, 73, 15-21. [11]. Smith, A.E., (1992). Formaldehyde. Occup Med, 42, 83-88. [12]. Usanmaz, S.E., Akarsu, E.S, Vural, N., (2002). Neurotoxic effect of acute and subacute formaldehyde exposures in mice. Environ Toxicol Pharmacol 11: 93–100. [13]. Zararsiz, I., Kuş, I., Akpolat, N., Songur, A., Ogeturk, M., Sarsilmaz, M., (2006). Protective effects of O-3 essential fatty acids against formaldehyde-induced neuronal damage in prefrontal cortex of rats, Cell Biochem Funct, 24, 237- 244. [14]. Chowdhury, A.R., Gautam, A.K., Patel, K.G., Trivedi, H.S., (1992). Steroidogenic inhibition in testicular tissue of formaldehyde exposed rats, Indian J Physiol Pharmacol, 36, 162-168. [15]. Thrasher, J.D., Kilburn, K.H., (2001). Embryo toxicity and teratogenicity of formaldehyde, Arch Environ Health, 56, 300- 311. [16]. Özen, O. A., Akpolat, N., Songur, A., Kuş, İ., Zararsiz, İ., Özaçmak, V.H., Sarsilmaz, M., (2005). Effect of formaldehydeinhalation on Hsp70 in seminiferous tubules of rat testes: animmunohistochemical study, Toxicol Ind Health, 21, 249- 254. [17]. Kuş, İ., Zararsız, İ., Akpolat, N., Ögetürk, M., Kuş, M.A., Aslan, O., Sarsılmaz, M., (2008). Deneysel Formaldehit Zehirlenmesinde Omega-3 Yağ AsitlerininTestislerdeki Antiapopitotik Etkileri:İmmunohistokimyasal Bir Çalışma, Fırat Tıp Dergisi, 13(3), 162-166. [18]. Casanova, M, Heck H.A.D., Everitt, J.I., Harrington, W.W., Popp, J.A., (1988). Formaldehyde concentrations in the blood of rhesus monkeys after inhalation exposure, Food Chem Toxicol, 26, 715-716 [19]. McLaughlin, J.K., (1994). Formaldehyde and cancer, A critical review Int Arch Occup Environ Health, 66, 295-301. [20]. Blair, A., Stewart, P.A., Hoover, R.N., (1990). Mortality from lung cancer among workers employed in formaldehyde industries, Am J Ind Med, 17, 683-699. [21]. Heck, H., Casanova. M., (1999). Pharmacodynamics of formaldehyde. Applications of a model for the arrest of DNA replication by DNA-protein cross- links, Toxicol Appl Pharmacol, 160, 86-100. [22]. Halperin, W.E., Goodman, M., Stayner, L., Elliot, L.J., Keenlyside, R.A.,Landrigan, P.J., (1983). Nasal cancer in a worker exposed to formaldehyde, JAMA, 249, 510- 512. [23]. Hayes, R.B., Raatgever, J.W., Bruyn, A., Gerin, M., (1986). Cancer of the nasal cavity and paranasal sinuses and formaldehyde exposure,Ind J Cancer, 37, 487-492. [24]. Zararsız, İ., Kuş, İ., Çolakoğlu, N., Pekmez, H., Yılmaz, H. R., Sarsılmaz, M., (2004). Formaldehit maruziyeti sonucu sıçan akciğerinde oluşan oksidatif hasara karşı melatonin hormonunun koruyucu etkisi: Işık mikroskobik ve biyokimyasal çalışma. Van Tıp Dergisi,11(4), 105-112. [25]. Hayasaka, Y., Hayasaka. S., Nagaki, Y., (2001). Ocular changes after intravitreal injection of methanol, formaldehyde, or formate in rabbits, Pharmacol Toxicol, 89(2), 74-78. [26]. Kilburn, K.H., Warshaw, R., Thornton, J.C., (1987). Formaldehyde impairs memory, equilibrium, and dexterity in histology technicians: effects which persist for days after exposure, Arch Environ Health, 42, 117-120. [27]. Cassee, F.R., Feron, V.J., (1994). Biochemical and histopathological changes in nasal epithelium of rats after 3-day intermittent exposure to formaldehyde and ozone alone or in combination, Toxicol Lett, 72, 257-68. [28]. Kerns, W.D., Pavkov, K.L., Donofrio, D.J., Gralla, E,J., Swenberg, J.A., (1982). Carcinogenecity of formaldehyde in rats and mice aftar long-term inhalation exposure, Cancer Res, 43, 4382-4395. [29]. Feron, V.J., Bruyntjes, J.P., Woutersen, R.A., Immel, H.R., Appelman, L.M., (1988). Nasal tumors in rats after short-term exposure to a cytotoxic concentration of formaldehyde, Cancer Lett, 39, 101- 111. [30]. Morgan, K.T., Patterson, D.L., Gross, E.A., (1983). Formaldehyde and the nasal mucociliary apparatus, In: Formaldehyde Toxicology, Epidemiology and Mechanisms, Edited by Clary JJ, Gibson JE,Waritz RS. New York, Dekker, pp.193-210. [31]. Soffritti, M., Maltoni, C., Maffei, F., Biagi, R., (1989). Formaldehyde: An experimental multipotantial carcinogen, Toxicol Ind Healty, 5, 699- 730. [32]. Kalmykova, T.P., (1979). Cytogenetic effect of formalin on animal somatic and sex cells, Veterineria, 11, 67-69. [33]. Auerbach, C., Moutschen-Dahmen, M., Moutschen, J., (1977). Genetic and cytogenetical effect of formaldehyde and related compounds. Mutat Res, 39, 317-361. [34]. Furihata, C., Yamkoshi, A., Matsushima, T., (1988). Inductions of ornithine decarboxylase and DNA synthesis in rat stomach mucosa by formaldehyde, Jpn J Cancer Res, 79, 917-920. [35]. Ku, R.H, Billings, R.E., (1984). Relationships between formaldehyde metabolism and toxicity and glutathione concentrations in isolated rat hepatocytes, Chem Biol Interact, 51(1), 25-36. [36]. Zararsız, İ., Sarsılmaz, M., Sönmez, M.F., Köse, E., Yılmaz, H.R., Ozan, E., (2005). Kadavra tespitinde kullanılan formaldehitin sıçan karaciğerinde oluşturduğu hasar ve buna omega-3 yağ asitlerinin etkisi, Fırat Tıp Derg, 10(3), 103-107. [37]. Bolt, H.M., (1987). Experimental toxicology of formaldehyde, J Cancer Res Clin Oncol, 113, 305-309. [38]. Stroup, N.E., Blair, A., Erikson, G.E., (1986). Brain cancer and other causes of deaths in anatomists, J Natl Cancer Inst, 77, 1217-1224. [39]. Kilburn, K.H., (1994). Neurobehavioral impairment and seizures from formaldehyde, Arch Environ Health, 49, 37- 44. [40]. Gürel, A., Coşkun, O., Armutçu, F., Kanter, M., Ozen, O.A., (2005). Vitamin E against oxidative damage caused by formaldehyde in frontal cortex and hippocampus: biochemical and histological studies, J Chem Neuroanat, 29, 173-178. [41]. Zararsız, İ., Kuş, İ., Yılmaz, H.R., Köse, E., Sarsılmaz, M., (2007). Deneysel Formaldehit Toksisitesi Sonucu Hipokampusta Oluşan Doku Hasarına Karşı Omega-3 Yağ Asitlerinin Antioksidan Etkileri, XI. Ulusal Anatomi Kongresi, 26-29 Ekim 2007 Denizli. [42]. Muzi, G., Omo, M., Murgia, N., Abbritti, G,. (2004). Chemical pollution of indoor air and its effects onhealth. G Ital Med Lav Ergon; 26(4): 364-9. [43]. Burr, M.L., (1999). Indoor air pollution and the respiratory health of children. Pediatr Pulmonol Suppl,18:3-5. [44]. İnt.-1, (2008). http://www.chimarhellas.com/wp-content/uploads/2008/07 [45]. İnt. -2, (2004). http://www.iarc.fr/ENG/Press_Releases/archieves/pr153a.html [46]. İnt. -3, (2004). http://www.formaldehyde.org/pdfs/IARCQA.pdf [47]. İnt. -4, (2006). http://www.formaldehyde-europe.org. [48]. İnt.-5, (2007). http://www.formaldehydeeurope.org/pages/fileadmin/formaldehyde [49]. İnt. -6, (2007), http://www.inrs.fr/ [50]. Global Insight, (2005). The Economic Benefits of Formaldehyde to the United States an Canadian Economies, August. [51]. Marutzky, R., Dıx, B., (2004). Adhesive related VOC-and Formaldehyde –Emissions from Wood products: Tests, regulations, standards, future developments. In: Proceedings of the COST E34 Conference, Innovations in Wood Adhesives, ed. Milena Properzi, Frederic Pichelin and Martin Lehmann, pp.91-106. University of Applied Sciences Bern, HSB, Biel, Switzerland. [52]. Roffael, E., (2006). Volatile Organic Compounds and Formaldehyde in Nature, Wood and Wood Based Panels, Holz als Roh-und Werkstoff, 64, 144-149. [53]. EUWİD (2007). Wood-Based Panels Industry Wants to End Talks on Emissions Soon, Wood Products and Panels, 81 (31), 1-13. [54]. Boran, S., Usta, M., (2010). Odun Esaslı Panellerde Açığa Çıkan Formaldehit ve Formaldehit Sınırları Hakkında Bilgiler, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 5:1968-1975