Türkiye’nin İki Yabancı Papağan Türü; Yeşil Papağan (Alexandrinus krameri) ve İskender Papağanı (Palaeornis eupatria)

Yıl 2023, , 226 - 237, 29.12.2023

Leyla Özkan

https://doi.org/10.58816/duzceod.1297378

Öz

Yeşil papağan (Alexandrinus krameri) ve İskender papağanı (Palaeornis eupatria) Avrupa ve Türkiye’de yerleşik yabancı kuş türleridir. Bu iki türden Yeşil papağan Türkiye’de daha geniş bir alana yayılmıştır. Bununla birlikte söz konusu tür dünya genelinde en başarılı istilacı türler arasında gösterilmektedir. Türkiye’de ilk defa 1975 yılında Ankara’da görülen Yeşil papağan günümüze kadar farklı illere de yayılmıştır. İskender Papağanı ise Türkiye’de daha dar bir alana yayılmış durumdadır. İstilacı türler ekosisteme ve yerli türlere çeşitli etkilerle zarar vermektedir. Bununla birlikte her yabancı tür istilacı olmayabilir. Ayrıca her istilacı türün ekosistem üzerinde yıkıcı etkileri olmayabilir. Bu nedenle yabancı türlerin takibi oldukça önemlidir. Bu çalışmada her iki tür için Global Biodiversity Information Facility (www.gbif.org) ve e-bird (https://ebird.org) sitelerinden 2012-2023 yılları arasındaki Türkiye gözlem kayıtları indirilmiştir. Gözlem verileri karşılaştırılarak güncel durumlarına ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. İstatistiksel olarak Yeşil Papağanın 2019-2023 yıllarında, İskender Papağanının ise 2021-2023 yıllarında artığı, görülmüştür. Günümüzde doğal yayılım alanı dışında istilacı tür olarak mücadele edilen Yeşil Papağan Türkiye için de hedef türlerden biridir. Yabancı türlerin istilacı tür konumuna geçip geçmediği, istilacı tür ise etki düzeyinin ne boyutta olduğu titizlikle belirlenerek gerekli önemlerin alınması önemlidir. Ayrıca yaban hayvanlarının evcilleştirilerek ticaretinin yapılmasının bu süreçleri etkileyen en önemli faktörlerden biri olduğu kuvvetle muhtemeldir.

Anahtar Kelimeler

Ekosistem, İstilacı tür, Kuşlar

Kaynakça

• Anonim, (2018). https://www.cabi.org/isc/datasheet/45158. Erişim Tarihi: 27.04.2023
• Anonim, (2019a). https://karasalistilacilar.org/karasal-istilaci-yabanci-turler/. Erişim Tarihi: 11.04.2023
• Anonim,(2019b).https://www.gbif.org/dataset/39f36f10-559b-427f-8c86-2d28afff68ca. Erişim Tarihi: 11.04.2023
• Anonim,(2019c).https://www-iucngisd-org. Erişim Tarihi: 11.04.2023
• Anonim, (2022a). https://www.gbif.org/species/2479226. Erişim Tarihi: 12.04.2023
• Anonim,(2022b).https://www.gbif.org/occurrence/search?country=TR&taxon_key=2479226. Erişim Tarihi: 11.04.2023
• Anonim, (2022c). https://karasalistilacilar.org/karasal-istilaci-yabanci-turler/. Erişim Tarihi: 10.04.2023
• Anonim, (2023). eBird Basic Dataset. Version: EBD_relSep-2023. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, New York.
• Bauer, H.G., & Woog, F. (2011). On the “invasiveness” of non-native species. Ibis, 153(1), 204-206.
• Blackburn, T.M. Cassey, P. Duncan, R.P. Evans, K.L., & Daston, K.J. (2004). Avian extinction and mammalian introductions on oceanic islands. Science, 305(5692), 1955-1958.
• Blackburn, T.M. Pysˇek, P. Bacher, S. Carlton, J. T. Duncan, R. P. Jarosˇı´K, V. Wilson, J. R. U., & Richardson, D. M. (2011). A proposed unified framework for biological invasions. Trends in Ecology & Evolution 26, 333–339.
• Boyla, K. Aydemir, G., & Eken, G. (1998). The status and distribution of Ring-Necked Parakeet Psittacula krameri in Turkey. Turna, 1, 24-27.
• Essl, F. Bacher, S. Genovesi, P. Hulme, P. E. Jeschke, J. M. Katsanevakis, S. Kowarik, I. Ku¨ HN, I. Pysˇek, P. Rabitsch, W. Schındler, S. VAN Kleunen, M. VILA`, M. Wilson, J. R. U., & Richardson, D. M. (2018). Which taxa are alien? Criteria, applications, and uncertainties. BioScience 68, 496–509.
• Çalışkan, O., ve Çalışkan, A. (2018). Türkiye'deki İskender Papağanı (Psittacula eupatria) Antropik Habitatlarının Coğrafi Özellikleri. International Geography Symposium on the 30th Anniversary of TUCAUM, 3-6 October, Ankara.
• Desmidt, M. Ducatelle, R. Uyttebroek, E. Charlier, G., & Hoorens, J. (1991). Respiratory adenovirus-like infection in a rose-ringed parakeet (Psittacula krameri). Avian Diseases, 1001-1006.
• Kaleta, E. Blanco, P. K. Yilmaz, A., Redmann, T. & Hofheinz, S. (2007). Avian influenza A viruses in birds of the order Psittaciformes: reports on virus isolations, transmission experiments and vaccinations and initial studies on innocuity and efficacy of oseltamivir in ovo. DTW. Deutsche tierarztliche Wochenschrift, 114, 260-267.
• Keller, V. Herrando, S. Vorisek, P. Franch, M. Kipson, M. Milanesi, P. Marti, D. Anton, M. Klvanora, A. (2020). European Breeding Bird Atlas 2: Distribituon, Abundance and Change. Barcelona: European Bird Census Council and Lynx Edition.
• Kirwan, G.M. Boyla, K.A. Castell, P. Demirci, B. Özen, M. Welch, H., & Marlow, T. (2008). The birds of Turkey. London: Christopher Helm.
• Mase, M. Imada, T. Sanada, Y. Etoh, M. Sanada, N. Tsukamoto, K. Kawaoka, Y., & Yamaguchi, S. (2001). Imported parakeets harbor H9N2 influenza A viruses that are genetically closely related to those transmitted to humans in Hong Kong. Journal of virology, 75, 3490-3494.
• Occhipinti-Ambrogi, A., & Galil, B. S. (2004). A uniform terminology on bioinvasions: a chimera or an operative tool? Marine Pollution Bulletin 49, 688–694.
• Per, E. (2018). The spread of the Rose-ringed Parakeet, Psittacula krameri, in Turkey between 1975 and 2015 (Aves: Psittacidae). Zoology in the Middle East, 64(4), 297-303.
• Piasecki, T. Kurenbach, B. Chrząstek, K. Bednarek, K. Kraberger, S. Martin, D. P., & Varsani, A. (2012). Molecular characterisation of an avihepadnavirus isolated from Psittacula krameri (ring-necked parrot). Archives of virology, 157, 585-590.
• Pysˇek, P. Richardson, D. M. Rejma´Nek, M. Webster, G. Williamson, M., & Kirschner, J. (2004). Alien plants in checklists and floras: towards better communication between taxonomists and ecologists. Taxon 53, 131–143.
• Richardson, D. M. PysˇeK, P. Rejma´Nek, M. Barbour, M. G. Panetta, F. D., & West, C. J. (2000). Naturalization and invasion of alien plants: concepts and definitions. Diversity and Distributions 6, 93–107.
• Richardson, D. M. Pysˇek, P., & Carlton, J. T. (2011). A compendium of essential concepts and terminology in biological invasions. In Fifty Years of Invasion Ecology: The Legacy of Charles Elton (ed. D. M. Richardson). Oxford: Blackwell Publishing.
• Şahin, D. (2012). ‘İstanbul Korularında Üreyen Yeşil Papağan Ve İskender Papağanı Üzerine Araştırmalar’. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.