Malatya Turgut Özal Tabiat Parkının Kullanıcı Tercihleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 51 - 68, 30.06.2022

Emine Deniz , Nilgün Güneroğlu

Öz

Günümüz kentlerinde, kentsel yapılaşma ve nüfus artışı gibi nedenlerle yeşil alan eksiklikleri ortaya çıkmaktadır. Kentliler yeşil alanlara olan gereksinimlerini karşılamak için kentlerin çeperlerinde bulunan yeşil alanları tercih etmektedir. Özellikle kentlerin yakın çevresinde bulunan tabiat parkları bu amaçlarla kullanılan en çekici alanlardır. Tabiat parkları fizyolojik, psikolojik ve sosyal ferahlık sunarak hem doğal alanların korunmasını sağlar hem de rekreasyon olanaklarını kolaylaştırır. Çalışmanın amacı, Malatya Turgut Özal Tabiat Parkı kullanıcılarının alan ile ilgili düşüncelerini dikkate alarak parkın olanaklarına uygun tasarım önerileri oluşturmaktır. Çalışmada veri toplama amacı ile GZTF (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler)analizi yapılarak, 200 kişi ile 15 soruluk bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket sonuçları, değerlendirme yapabilmek amacı ile yüzdelik dilimlere dönüştürülmüştür. Bulgular bölümünde kullanıcıların rekreasyonel etkinlikler için kıyıları tercih ettiği belirlenmiştir. Ayrıca alanın yaz mevsiminde hafta sonu yoğun olarak kullanıldığı ve ulaşımın esas olarak özel araçla sağlandığı dikkati çekmektedir. Bununla birlikte doğal ortam, göl, temiz hava, estetik ve erişilebilirliğin ziyaretçilerin bu önemli rekreasyon alanına yönelik tercihlerini belirleme ve şekillendirmede en etkili parametreler olduğu bulunmuştur. Bu değerlendirmeler sonucunda gelecekte alanda yapılacak peyzaj tasarımları ve parkın mevcut durumunun rehabilitasyonu için alternatif çözüm önerileri belirlenmiştir. Özellikle parkta belirlenen sorunları gidermek için alanın olanakları dikkate alınarak doğal malzemelerin kullanıldığı donatılar, teraslar, ahşap iskeleler ve yenilebilir özelliği olan bitkilerin başlıca olduğu bitkisel tasarımlar gibi çeşitli tasarım önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Korunan alan, Kıyı, Rekreasyon, Tabiat Parkı, Malatya

Kaynakça

• Aker, P. (2020). Turgut Özal Tabiat Parkı’nın (Malatya) Rekreasyon Potansiyelinin Belirlenmesi ve Ziyaretçilerin Memnuniyet Düzeylerinin Ölçülmesi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Akten, S. ve Gül, A. (2014). Korunan doğal alanlarda ziyaretçilerin olası etki düzeyleri önlem ve standartların belirlenmesi (Gölcük Tabiat Parkı örneği). Turkish Journal of Forestry, 15(2), 130-139.
• Aslan, F., Kaya, L. G., Yılmaz, B. ve Atik, A. (2013). Malatya Kent halkının dış mekan bitki tercihlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. NWSA-Social Sciences, 8(1), 33-49.
• Aşur, F. (2017). Van kenti yakın çevresi kıyı alanı örneğinde sulak alanlar ve görsel peyzaj kalite değerlendirmesi, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(4), 506-515.
• Ayyıldız, S. ve Ertürk, F. (2017). Kentsel kimlik bileşenleri ile yerel kimliğin izlerini sürmek: Kapanca sokak örneği. Journal of Architecture and Life, 2(1), 65-55.
• Bulut, Y. ve Yeğli, P. (2008). Erzurum kent merkezi donatı elemanlarının ergonomik özelliklerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Journal of Agricultural Sciences, 14(02), 131-138.
• Burke, L., Kura, Y., Kassem, K., Revenga, C., Spalding, M., Mcallister, D. (2001). Pilot Analysis of Global Ecosystems, World Resources Institute, Washington D.C.
• Çetinkaya, G. ve Kaplan, M. (2020). Açık alan rekreasyon etkinliği olarak piknik yapan bireylerin çevre tutum ve davranışlarının incelenmesi, Journal of Recreation and Tourism Research, 7(4), 642-664.
• DKMP, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, (2020), https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP, 25.04.2021.
• Grimm, N. B., Foster, D., Groffman, P., Grove, J. M., Hopkinson, C. S., Nadelhoffer, K. J., Pataki, D.E. ve Peters, D. P. (2008). The changing landscape: ecosystem responses to urbanization and pollution across climatic and societal gradients. Frontiers in Ecology and the Environment, 6(5), 264-272.
• Gül, A., Dinç, G., Akın, T. ve Koçak, A.İ. (2020). kentsel açık ve yeşil alanların mevcut yasal durumu ve uygulamadaki sorunlar. İDEALKENT, 11(Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı), 1281-1312.
• Güneroğlu, N. (2017). Akarsu rehabilitasyonunun peyzaj kalitesi üzerindeki etkileri, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18(1), 10-20.
• Güneroğlu, A., Dihkan, M. ve Karsli, F. (2014). Dynamic management of the coasts: marine spatial planning, Proceedings of The Institution of Civıi Engineers-Maritime Engineering, 167, 144-153.
• Güneroğlu, N., Acar, C., Dihkan, M., Karsli, F. ve Güneroğlu, A. (2013). Green corridors and fragmentation in South Eastern Black Sea coastal landscape. Ocean & Coastal Management, 83, 67-74.
• Güreşçioğlu, S. ve Demir, Z. (2019). Düzce Melensu parkının kullanıcı memnuniyeti açısından değerlendirilmesi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 38-51.
• Han, X., Sun, T. Ve Cao, T. (2021). Study on landscape quality assessment of urban forest parks: Take Nanjing Zijinshan National forest Park as an example. Ecological Indicators, 120, 106902.
• Kapucu Yeşil, G. (2010). Tabiat parkı: Türkiye ve Almanya karşılaştırması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya Şahin, E., Bekar, M. ve Güneroğlu, N. (2020). Türk Fındığı (Corylus colurna L.)’nın peyzaj mimarlığında kullanım olanakları, Bartın Orman Fakultesi Dergisi, 22(1), 91-99.
• Kelkit, A. ve Öztürk, C. (2005). Kavak Deltası (Çanakkale)’ nın korunan alanlar açısından incelenmesi, Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 233-236, Isparta.
• Kwon, O. S., Kim, J. H. ve Ra, J. H. (2021). Landscape ecological analysis of green network in urban area using circuit theory and least-cost path. Land, 10(8), 847.
• Liu, Y. J. ve Ding, H. U. I. (2008). Variation in air pollution tolerance index of plants near a steel factory: Implication for landscape-plant species selection for industrial areas. WSEAS Transactions on Environment and Development, 4(1), 24-32.
• Meriç, S. ve Bozkurt, Ö. (2017). Van Gölü’nün rekreasyonel turizm potansiyelinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(1), 154-167.
• Metin, A. E. ve Yılmaz, S. (2015). Kütahya Simav ilçesi’nin rekreasyonel potansiyelinin peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), 146-158.
• Özen Öztürk, B. ve Gül, A. (2020). Başpınar tabiat parkı’nın rekreasyonel planlama açısından irdelenmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 5(1), 11-34.
• Pouya, S. (2019). Rekreasyon alanlarında bitkisel tasarım yaklaşımı, Malatya kent örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 96, 162-184.
• Resmi Gazete, (1986). 2.12.1986 tarih ve 19309 sayılı Resmi Gazate, Yönetmelikler, Milli parklar yönetmeliği, ikinci bölüm, sayfa 22.
• Soydan, O. ve Benliay, A. (2016). Evaluation of equipment furniture’s functional and design properties. Journal of Arts and Design, 6(14), 1-18.
• Sunkar, M., Hatun, Ü., Toprak, A. (2013). Malatya havzası ve çevresinde iklim özelliklerinin meyveciliğe etkisi. 3rd International Geography Symposium, 566-574, Antalya.
• Şimşek, D.S. ve Korkut, A.B. (2009). Kıyı şeridi rekreasyon potansiyelinin belirlenmesinde bir yöntem uygulaması: Tekirdağ Merkez ilçe örneği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3), 315-327.
• Talay, İ., Kaya, F., Belkayalı, N. (2010). Sosyo-ekonomik yapının rekreasyonel eğilim ve talepler üzerine etkisi: Bartın kenti örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 8(2), 147-156.
• Uğurlu, Ö. (2020). Gölbaşı özel çevre koruma bölgesi ekosistem hizmetlerinin Ankara kenti için öneminin değerlendirilmesi. Ankara Araştırmaları Dergisi, 8(1), 23-47.
• URL-1, http://turgutozal.tabiat.gov.tr/, Doğa Koruma ve Milla Parklar Genel Müdürlüğü, Turgut Özel Tabiat Parkı, Genel Bilgiler, 20.04.2021.
• URL-2, http://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Malatya2015.pdf, T.C. Malatya Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Malatya İli 2015 Çevre Durum Raporu, 20.04.2021.
• Yamashita, S. (2002). Perception and evaluation of water in landscape: use of photo-projective method to compare child and adult residents’ perceptions of a Japanese river environment, Landscape and Urban Planning, 62, 3-17.
• Yazgı, D. ve Yılmaz, K. T. (2016). Yeşil Altyapı Kavramının İlgili Yasal Düzenlemeler İçerisindeki Yeri Ve Uygulamaya Yönelik Öneriler. 6. Peyzaj Mimarlığı Kongresi Söylem ve Eylem Kongresi, Antalya.
• Yılmaz, A., Bozkurt, Y. ve Taşkın, E. (2005). Doğal kaynakların korunmasında çevre yönetiminin etkinliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13.
• Zareba, A. D., Krzeminska, A. E. ve Dzikowska, A. (2019). Urban green network-synthesis of environmental, social and economic linkages in urban landscape. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 362(1), 1-21.
• Zencirkıran, M., Eraslan, E., Çetiner, S., Görür, A., Tanrıverdi, D. ve Çelik, B. H. (2017). Ballıkayalar ve Beşkayalar (Kocaeli) tabiat parkları peyzaj ve rekreasyon değerleri üzerine bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2), 157-175.