Kadınların Serviks Kanseri ve Taraması İle İlgili Sağlık İnançlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 357 - 362, 21.09.2020

Gülcan Uludağ Zerrin Gamsızkan , Mehmet Ali Sungur

https://doi.org/10.33631/duzcesbed.749205

Cited By: 9

Öz

Amaç: Bu çalışma, kadınların serviks kanseri ve taraması hakkındaki tutum ve davranışları ile ilgili sağlık inançlarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Bu prospektif çalışmaya Düzce Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Polikliniği’ne Ocak – Mart 2019 tarihleri arasında başvuran ve çalışma kriterlerine uyan 360 kadın dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında ‘Rahim Ağzı Kanseri ve Pap smear Testi Sağlık İnanç Modeli Ölçeği’ ve ‘Hasta Bilgi Formu’ kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmadaki katılımcıların yaş ortalaması 42,54 ± 10,13 (min:20-maks:65)’tür. Katılımcıların %37,2’si (n=134) iç Pap smear testi yaptırmamış, bunların %35,1’i (n=47) ihtiyaç duymadığı ve şikayeti olmadığı için testi yaptırmadığını belirtmiştir. Katılımcıların %23,3 (n=84)’ünün ailesinde/ çevresinde serviks kanseri olduğu ve ailesinde/çevresinde serviks kanseri olan katılımcıların olmayanlara kıyasla Pap smear işlemi yaptırma oranlarının daha yüksek olduğu bulunmuştur (p=0,017). Katılımcıların Rahim ağzı kanseri önemseme/ciddiyet (p=0,963), Rahim ağzı kanseri duyarlılık (p=0,897) ve Rahim ağzı kanseri sağlık motivasyonu (p=0,370) puanlarının Pap smear testini yaptırmama nedenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği görülürken Pap smear yarar/motivasyon ve Pap smear engeller puan ortalamalarının Pap smear testini yaptırmama nedenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır (her iki p<0,001).
Sonuç: Çalışmadaki katılımcıların serviks kanseri ve taraması hakkında bilgi düzeyi arttıkça olumlu sağlık davranışlarına yönelimlerinin de artış gösterdiği görülmüştür. Bu nedenle tarama testlerinin kullanımını arttırmak amaçlı eğitim etkinliklerinin düzenlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık inanç modeli, serviks kanseri, pap smear testi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Evaluation of Women's Health Beliefs about Cervical Cancer and Screening

Öz

Aim: This study was conducted to evaluate the health beliefs of women about their attitudes and behaviors about cervical cancer and screening.
Material and Methods: This prospective study included 360 women who met the study criteria and applied to Düzce University Health Practice and Research Center Family Medicine Polyclinic between January - March 2019. Data were collected using ‘Cervical Cancer and Pap Smear Test Health Belief Model Scale’ and ‘Patient information form’.
Results: The mean age of the participants was 42.54 ± 10.13 (min: 20-max: 65). 37.2% (n=134) of the participants had never had a Pap smear test before and 35.1% (n=47) of these participants stated that they did not have the test because they did not need the test or any complain. It was found that 23.3% (n=84) of the participants had cervical cancer in their family / around, and Having Pap smear tests rates were higher in participants with cervical cancer in their family/ around than in those without (p=0.017). While cervical cancer care/ severity (p=0.963), cervical cancer sensitivity (p=0.897) and cervical cancer health motivation (p=0.370) scores did not differ significantly according to the reasons for not having a Pap smear test, It was found that the mean scores of Pap smear benefit/ motivation and Pap smear barriers showed a statistically significant difference according to the reasons for not having the Pap smear test (both p<0.001).
Conclusion: In the study; as the knowledge level of the women in cervical cancer and screening increased, their tendency towards positive health behaviors increased. Therefore, training activities should be organized to increase the use of screening tests.

Anahtar Kelimeler

Health belief model, cervical cancer, screening tests

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• WHO. Global Cancer Observatory [Internet]. [Updated: 2018; Cited: 2018 Mar 19]. Available from: http://gco.iarc.fr/
• hsgm.saglik.gov.tr [Internet]. Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi El Kitabı. T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı [Erişim tarihi: 04.04.2019]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/yayinlar/Kitaplar/KETEM_EL_KiTABi.pdf
• Ak M, Canbal M, Turan S, Gürbüz N. Aile hekimliği polikliniğine başvuran kadınlarda pap smear testinin farkındalığının değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Derg. 2010; 2(2): 1– 4.
• Champion VL, Skinner CS. The Health Belief Model. Glanz K, Rimer BK, Viswanath K, editors. Health behavior and health education: theory, research, and practice. 4nd ed. San Francisco: Jossey-Bass; 2008.
• Guvenc G, Akyuz A, Açikel CH. Health belief model scale for cervical cancer and pap smear test: psychometric testing. J Adv Nurs. 2011; 67(2): 428-37.
• Önal B, Alp Yılmaz F. Kadınların sağlık sorumluluğu ile serviks kanseri erken tanısına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Yozgat: Yozgat Bozok Üniversitesi-Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı; 2018.
• Kürtüncü M, Arslan N, Alkan I, Bahadır Ö, Bahadır Ö. 10-15 yaş arası kız çocuğu olan annelerin rahim ağzı kanseri ve HPV aşısı konusunda bilgi, tutum ve davranışları. J Hum Sci. 2018; 15(2):1072-85.
• Kızılırmak A, Kocaöz S. Bir Üniversitedeki Kadınların serviks kanseri ve pap smear testine ilişkin sağlık inançlarını etkileyen faktörler. STED / Sürekli Tıp Eğitimi Derg. 2018; 27(3): 165–75.
• Cetisli NE, Top ED, Işık G. Cervical cancer and pap smear test health beliefs and health-promoting lifestyle of women in Turkey. Int J Caring Sci. 2016; 9(2): 630–39.
• İnan E, Ceylan A. Diyarbakır İli Kayapınar İlçesi 9 nolu aile sağlık merkezi bölgesinde 30-69 yaş arası kadınların meme ve serviks kanseri konusunda bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık tezi]. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı; 2018.
• Tabeshian A, Firozeh F. The effect of health education on performing Pap smear test for prevention of cervix cancer in teachers of Isfahan city. Med Sci J Islam Azad Univesity - Tehran Med Branch. 2009; 19(1): 35–40.
• Ashtarian H, Mirzabeigi E, Mahmoodi E, Khezeli M. Knowledge about cervical cancer and pap smear and the factors influencing the pap test screening among women. Int J Community Based Nurs Midwifery. 2017; 5(2): 188–95.
• Chang CC, Tseng CJ, Liu WW, Jain S, Horng SG, Soong YK, et al. Clinical evaluation of a new model of self-obtained method for the assessment of genital human papilloma virus infection in an underserved population. Chang Gung Med J. 2002; 25(10): 664‐71.
• Çelik OG, Malak AT, Öztürk Z, Yılmaz D. Analysis on the condition of women in postmenopausal period on their application of breast self-examination and having mammography and pap smear screening. Anatol J Clin Investig. 2009; 3(3): 159–63
• Güvenç G. Serviks kanseri hakkında farkındalık arttırmaya yönelik geliştirilen yöntemin kadınların pap smear yaptırmalarına etkisi [Doktora Tezi]. Ankara: Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kadın Hastalıkları ve Doğum Hemşireliği Bilim Dalı; 2008.
• Nazilli B. Hemşire ve ebelerin rahim ağzı kanseri ve pap smear testi ile ilgili sağlık inançları [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı; 2017.
• Demirgöz BM. Kadınların Pap smear testi yaptırma durumlarının sağlık inanç modeli ölçeği ile değerlendirilmesi. J Marmara Univ Inst Heal Sci. 2014; 4(3): 133–8.
• Baran M. Meme ve serviks kanseri konusunda kadınların bilgi ve bilinç düzeyleri [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2013.
• Karaoğlan D. Kadınların serviks kanser risk faktörleri ve erken tanı yöntemlerine ilişkin bilgi ve uygulamalarını belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016.
• Tuna Oran N, Ozturk Can H, Senuzun Aykar F. Health Promotion lifestyle and cancer screening behaviors: a survey among academician women. Asian Pacific J Cancer Prev. 2008; 9(3): 15–8.
• Ozcam H, Cimen G, Uzuncakmak C, Aydin S, Ozcan T, Boran B. Evaluation of the knowledge, attitude, and behavior of female health workers about breast cancer, cervical cancer, and routine screening tests. Istanbul Med J. 2014; 15(3): 154–60.
• Büyükkayacı DN, Yüksel KD, Albayrak SA. Kırk Yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren. 2015; 1(1): 30–8.
• Parsa P, Sharifi F, Shobeiri F, Karami M. Effects of group counseling based on health belief model on cervical cancer screening beliefs and performance of rural women in Kaboudrahang, Iran. Asian Pac J Cancer Prev. 2017; 18(6): 1525–30.
• Mohammadi S, Rejali M, Mostajeran M, Yadegarfar G. The study of relationship between risk factors for cervical cancer and knowledge and attitude of health workers toward pap smear in Isfahan and its comparison with Chaharmahal and Bakhtiari Province, Iran. Int J Cancer Manag. 2019; 12(4); e85357. doi: 10.5812/ijcm.85357.