Toplumsalın Yeni Agorası Olarak Sosyal Medya: Eleştirel Yaklaşım

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 1, 0 - 0, 18.04.2016

Hasan Topbaş , Ayhan Doğan

https://doi.org/10.19145/guifd.53226

Öz

 

İletişimsel akılla rasyonelleşen kamusal alanın gelişimine hizmet eden kitle iletişim araçlarındaki yapısal dönüşüm, internetin ve sosyal medyanın yapısal özellikleri ve siyasal alanda yoğun kullanımıyla kamusal alan oluşturup oluşturmama misyonu tartışılmaktadır.

Bu noktada yapılan tartışmalar liberal medya kuramcıları ve eleştirel kuramcılar tarafından sıklıkla dile getirilmektedir. Kamusal alan konusunda liberal medya kuramcıları,  internetin ve sosyal medyanın potansiyel yapısından kaynaklanan, dijital yapısı, çoklu ortam ve etkileşimsellik özelliğine bağlı olarak, apolitize olmuş bireylerden demokrasiyi yeniden inşa etmeleri konusunda vatandaşlık hizmeti beklenmekte ve internete ve sosyal medyaya kamusal alanı yeniden yaratma potansiyeli yüklemektedir.

Eleştirel kuramcılar ise, sosyal medyayı,  potansiyel yapısının ötesinde, var olan durumu üzerinden okumaktadır. Bu bağlamda interneti ve sosyal medyayı “iletişimin aşırı derecede ticarileşmesine etkisi”, “kamusal alanın sanallaşması”,“ etkileşimin tek tipleşmesi”, “gözetim-denetim toplumunun yaratılması” gibi argümanlar ile açıklamaya çalışmaktadırlar.

Çalışmanın temel amaç, liberal ve eleştirel medya kuramcılarının görüşleri doğrultusunda internetin ve sosyal medyanın yapısal özelliklerini ortaya koymak ve özgür, görülebilir, kolektif ve herkesin rahatlıkla girebildiği kamusal alan  oluşturma misyonunu tartışmaya açmaktır.

Çalışmanın amacına uygunluğu açısından, mevcut durumu belirlemeye yönelik “tanımlayıcı araştırma modeli”, veri toplama aracı olarak “literatür taraması” yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada kamusal ve özel alanın sınırları çizilerek eleştirel kuramcıların görüşleri doğrultusunda sosyal medyanın kamusal alan oluşturma işlevi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kamusal alan-özel alan, internet ve sosyal medya, liberal medya kuramı, eleştirel kuram

Social Media as The Agora of Society: Critical Approach

Öz

It is discussed whether structural transformation in mass communication the improvement of the public sphere which became rational with communicational intelligence has mission composing public sphere with use of structural features of social media and internet and the peak use in political space.

 Discussions which are made at this point are often expressed by critical theoreticians and media theoreticians. In this respect, liberal media theorists demand the individuals, who are depoliticized under the pressure of capitallism within popular culture, a civic service in terms of re-building democracy by following digital structure, multimedia and interactivity resulting from internet and the potential of social media and thus loads the potential of re-building public space to social media.

As for critical theorists, however, they position social media not on the basis of its potential structure but on what is susbstantial. At this point, they try to explain internet and socila media with  arguments such as “Excessively Commercialized Communication”, “ Virtualised Public Space”,  “ Standardised Interactivity”,  “ Control(supervision).

 The main aim of this study is to open up for discussion whether social media and internet have mission as composing public sphere which are free, visible, collective and everbody can access easily in accordance with the opinions of liberal and critical media theoreticians.

With regard to suitability of the aim of the study  "descriptive research model" for determining present condition and "literature search" for collecting data are used. Firstly it was drawn the lines of public and private sphere in the study, then the public sphere role of social media is discussed with regard to the opinions of critical theoreticians

Key Words: Public space-private Space, Internet and social media, liberal media theory and critical theory

Kaynakça

• ARENDT, Hannah (1994). İnsanlık Durumu, (Çev. Bahadır Sina Şener), İstanbul: İletişim Yayınları.
• ARMAĞAN, Ahsen ve ONUR Nimet (2012). “Küresel Kamuoyunun Yükselişinde İnternet Kullanım Pratikleri: Üniversite Gençliğinin Farkındalığı Üzerine Yapılan Bir Araştırma”, Manas Üniversitesi İletişim Fakültesi, II Uluslar Arası İletişim Sempozyumu, 2-4 Mayıs 2012 Manas, Kırgısiztan, s.153-166.
• AYDOĞAN, Filiz (2010). İkinci Medya Çağında Gözetim İle Kamusal Alan Paradoksunda İnternet, (Der) Filiz Aydoğan, Ayşen Akyüz, İkinci Medya Çağında İnternet, İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
• BAUDRILLARD, Jean (2005). Simülakrlar Ve Simülasyon, (Çev. Oğuz Adanır), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• BOYD, Danah E., ve ELLİSON, Nicola, B. (2007). “Social Network Sites: Definition History and Scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1). http://www.danah.org/papers/JCMCIntro.pdf. /Erişim Tarihi18.03.2015.
• CURRAN, James (1997). Medya ve Demokrasi, Yeniden Değer Biçme, Medya Kültür ve Siyaset (Çev: Süleyman İrvan), Ankara: Ark Yayınları.
• DAĞTAŞ, Erdal (2014). Kamusal Alan ve Medya: Münevver Karabulut Cinayetinin Basındaki Yansımaları, Ankara: Ütopya Yayınları.
• DAHLGREN, Peter ve OLSSON, Tobias (2007). From Public Sphere To Civic Culture: Young Citizen’s İnternet Use, (Ed). Richard Butsch, Media And Public Spheres, New York , Palgrave Macmillan.
• DOĞAN, Evin (2014). “Yeni İletişim Teknolojileri Ve Demokrasi İlişkisine Eleştirel Yaklaşım”, İstanbul Şişli Meslek Yüksek Okulu, Şişli Akademi Dergisi, 2014(1) s. 53-61.
• DURUSOY, Haydar (2012). “Kamusal Alan; Diyolojik Demokrasi ve Sosyal Medya”, http://www.haydardurusoy.com/kamusal-alan-diyalojik-demokrasi-ve-sosyal-medya/Erişim Tarihi: 08.04.2015.
• ERCİNS, Gülay ( 2013). “Demokrasinin Bir Önkoşulu Olarak Kamusal Alan Ve Türkiye’de Kamusal Alan Algısı”, Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi,14(1), s.297-313
• FRASER, Nancy (1990). “Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy”, Social Text, 25/26: 56-80.
• GAZİ, Mehmet Ali (2015). “Reflections of Getekeeping on Social Media”, (Editörler) C.Buzoianu , H.Arslan and M.A.İçbay. Contextual Approaches in Communication. Bern: Peter Lang
• GERAY, Haluk (2002). İletişim ve Teknoloji. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• GOLDBERG, Greg (2011). “Rethinking the Public/Virtual Sphere: The Problem with Participation”, New Media and Society, 13(5). http://nms.sagepub.com/content/13/5/739/ Erişim Tarihi: 26.09.2011
• GÜRBİLEK, Nurdan (2001). Vitrinde Yaşamak: 1980’lerin Kültürel İklimi, İstanbul: Metis Yayınları.
• GÜREL Emet ve TIĞLI Öykü (2013). “Sosyal Medyayla Yaratılan Yeni Dünya: Transmedya Anlatım”, (Ed), Can Bilgili ve Gülüm Şeker Kitle İletişiminde Yaşanan Değişimler, İstanbul: Grafik Tasarım Yayıncılık. s.39-85
• HABERMAS, Jürgen (1992). “Further Reflaction On The Public Sphere, T. Burrger, Habermas And The Public Sphere, Der. C. Calhoun, Cambridge MA: MIT Pres, p. 421-461
• HABERMAS, Jürgen (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, (Çev: Tanıl Bora), Mithat Sencer, İstanbul: İletişim Yayınları.
• HABERMAS, Jürgen (2004). İdeoloji Olarak Teknik ve Bilim, (Çev: Mustafa Tüzel), 5. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• HASDEMİR, Asrak Tuba ve COŞKUN, Mustafa Kemal (2008). “Kamusal Alan Ve Toplumsal Hareketler”, SBF dergisi 63-1, Ankara, s. 121-149.
• KAPLAN, Kenan ve ERTÜRK Elif (2012). “Dijital Çağ ve Bireyin İdeolojik Aygıtları”, The Turkish Online Journal Of Design, Art And Communication - Tojdac October 2012 2 (4). (http://www.tojdac.org/tojdac/Volume2-Issue4_files/tojdac_v02i402.pdf. /Erişim Tarihi: 27.04.2015.
• KAPLAN, Yusuf (1991). Enformasyon Devrimi Efsanesi, İstanbul: Rey Yayınları.
• KAYAPINAR, Kütay (2006). “Türkiye’de Sayısal Platform Yayıncılığı Ve Digitürk Beklentiler Ve Sorunlar, Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim Uluslararası Konferansı”, 1-3 Kasım 2006, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul: s.97-105.
• KELLNER, Ernest (2015). Techno-Politics, New Technologies, and the New Public Spheres http://www.uta.edu/huma/illuminations/kell32.htm./ Erişim Tarihi: 28.03.2015.
• KÖROĞLU, Cemile Zehra (2013). Turkish Studies, İnternational Periodical Fort He Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic 8 (6) Spring 2013 p. 431-457.
• LULL, James (2001). Medya, İletişim, Kültür, (Çev: Nazife Güngör), Ankara: Vadi Yayınları.
• LYON, David (1998). “Information,, Democracy and State”, The Information Society Issues and Illusions, Polity Press, Cambridge.
• MANOVIC, Lev (2001). The Language of New Media, Massachusetts: MIT Press.
• MAYFIELD, Antony (2010). “What Is Social Media”, http://www.icrossing.com/sites/default/files/what-is-social-media-uk. /Erişim Tarihi: 03.04.2015.
• MCKEE, Alan (2005). An Introduction To The Public Sphere Cambridge University Press, The Edinburgh Building, Cambridge, UK.
• ÖZBEK, Meral. (2004), “Giriş: Kamusal Alanın Sınırları,” ÖZBEK, M. (Der.), Kamusal Alan, Hil Yayınları, İstanbul: s. 19-89.
• ÖZGÜL, Gönül Eda (2012). “Bir Görme Biçimi Olarak Yeni Medya: Kamusal Bir Alan İmkânının Araştırılması”, Yaşar Üniversitesi, Journal Of Yasar University 26 (7), s. 4526 – 4547.
• ÖZKAYA, Betül (2013). “Ağ Toplumunun Omurgası Olarak İnternetin Demokrasi Ve Kamusal Alan Açısından Değerlendirilmesi”, Der. And Algül, Neda Üçer, Yeni Medya’da Demokrasi, Konya: Literatürk Yayınları. s.135-164
• PETERS, John D ve CMIEL, Kenneth (1997), “Medya Etiği ve Kamusal Alan”, (Çev: Ümit Hüsrev Yolsal), Medya Kültür Siyaset, Der. Süleyman İrvan, Ankara: Ark Yayınları. s.255-282
• RHEINGOLD, Howard (1993). “The Virtual Community”, http://www.caracci.net/dispense_enna. /Erişim Tarihi: 02.04.2015.
• ROBINS, Kevin (1999). İmaj: Görmenin Kültür ve Politikası (Çev: Nurcay Türkoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SCHALKEN, Kees (1998). “Internet As A New Public Sphere For Democracy? Public Administration In An Information Age”, Ed. I Thm.Snellen Vea W.B.H.J. Von Der Donk, IOS Press, Amsterdam, p. 159-175
• ŞENER, Gülüm (2006). “İnternet ve Demokrasi İlişkisine Dair Eleştirel Bir Yaklaşım”, İnet-Tr-XI “Türkiye’de İnternet” Konferansı, TOBB Ekonomi Ve Teknoloji Üniversitesi, 21-23 Aralık 2006 Ankara.
• ŞENER, Gülüm (2006). Küresel Kapitalizmin Yeni Kamusal Alanı Olarak İnternet: Yeni Toplumsal Hareketlerin İnternet Kullanımı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• TİMİSİ, Nilüfer (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Ankara: Dost Kitabevi.
• TOMLINSON, John (1999). Kültürel Emperyalizm: Eleştirel Bir Giriş, (Çev. Emrehan Zeybekoğlu), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• TOPRAK, Ali; BİNARK, Mutlu; YILDIRIM, Ayşenur; AYGÜL, Eser (2009). Toplamsal Paylaşım Ağı: Facebook: Görülüyorum, Öyleyse Varım! İstanbul: Kalkeon Yayınları.
• UNDERWOOD, Mick (2002). “Kamusal Alan Olarak İnternet”, Cogito Dergisi (Çev: Mehmet Küçük) sayı; 30, s.120-142.
• UÇKAN, Özgür (2012). “Sokak, Dijital İletişim=Aktivizm” www.politus.com.tr/detay/sokak-dijital-iletisim-aktivizm./ErişimTarihi: 16.04. 2012.
• YAŞİN, Cem (2006). “İnternette Tartışma Listeleri: Demokratik Bir Açılım Mı? Egemen Söylemin Tartıştığı Kanallar Mı?” Galatasaray Üniversitesi, İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 4 İstanbul, s. 133-147.
• YÜKSELBABA, Ülker (2008). “Kamusal Alan Modelleri Ve Bu Modellerin Bağlamları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Mecmuası, LXVI( 2), s. 227-271.
• http://www.bianet.org/bianet/siyaset/125341-chomsky-ozgurlukler-icin-surekli-mucadele., Erişim Tarihi: 12.08.2015
• http://dijitalhayat.tv/dijital-dunya/dijital-siyaset/dijital-aktivizm-nedir, Erişim Tarihi: 23.02.2015
• http://yenikusak.blogspot.com.tr/2013/06/klavye-delikanllg-m-devrimin-anahtar./ Erişim Tarihi: 06.06.2013
• http//www.siyasaliletisim.org/pdf/internetvedemokrasi.pdf./ Erişim Tarihi: 12.06.2015