A RESEARCH ON UNDERSTANDING COMMUNICATION AND PUBLIC RELATIONS OF THE PUBLIC ADMINISTRATION IN TURKEY

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 693 - 724, 30.09.2021

Gülen Sönmez , Hediyetullah Aydeniz

https://doi.org/10.19145/e-gifder.923965

Öz

This study deals with the communication and public relations understanding of the public administration in Turkey and aims to determine this understanding. Within the framework of the establishment of the State Planning Organization and the first five-year development plan prepared when the studies on population planning (family planning), which is accepted as the first public relations project, are taken into account, it is revealed that public relations are realized by the initiative of the public administration in Turkey before the private sector. The main framework of this study is to reveal the communication and public relations understanding of the public administration, based on the texts of the five-year development plans covering the period 2001-2019, by making use of the document analysis and the historical-sociological perspective of this experience. With the influence of modernization theory, both media as a corporate and public relations at the point of communication planning has been seen as a management device in Turkey within the framework of development goals. This historical experience, which also affects the understanding and practices of public relations and knowledge at the academic level, has revealed that the phenomenon of communication is seen mostly at the organizational and mass communication level and a linear communication management practice. With the opportunities provided by information and communication technologies and the contribution of digitalization and the European Union membership process, since the beginning of the twentieth century, there has been an asymmetrical communication understanding and practice. Although there have been efforts of transition from the linear-communication understanding and public relations practice to the two-way symmetrical model.

Anahtar Kelimeler

Public administration, Public relations, Communication understanding, Modernization of Turkey.

TÜRKİYE’DE KAMU YÖNETİMİNİN İLETİŞİM VE HALKLA İLİŞKİLER ANLAYIŞINA İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de kamu yönetiminin iletişim ve halkla ilişkiler anlayışını konu edinmekte ve bu anlayışın belirlenmesini hedeflemektedir. Devlet Planlama Teşkilatı’nın kuruluşu ve hazırlanan ilk beş yıllık kalkınma planı çerçevesinde ilk halkla ilişkiler projesi olarak kabul edilen nüfus planlamasına ilişkin çalışmalar dikkate alındığında halkla ilişkilerin Türkiye’de özel sektörden önce kamunun inisiyatifiyle hayata geçtiğini ortaya koymaktadır. Bu deneyimin tarihsel-sosyolojik analizi ve dokuman incelemesinden yararlanarak 2001-2019 dönemini kapsayan beşer yıllık kalkınma planları metinlerinden hareketle kamu yönetiminin iletişim ve halkla ilişkiler anlayışını ortaya koymak bu çalışmanın ana çerçevesini oluşturmaktadır. Modernleşme kuramının etkisiyle hem kurumsal olarak medya hem de iletişim planlanması noktasında halkla ilişkiler, kalkınma-gelişme hedefleri çerçevesinde Türkiye’de bir yönetim aygıtı olarak görülmüştür. Halkla ilişkiler anlayışı ve uygulamaları ile akademik düzeydeki bilgi birikimini de etkileyen bu tarihsel tecrübe iletişim olgusunun daha çok kurumsal ve kitle iletişim düzeyinde görülmesini ve çizgisel-lineer bir iletişim yönetim pratiğini ortaya çıkarmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sağladığı imkanlar ve dijitalleşme ile Avrupa Birliği üyelik sürecinin de katkısıyla yirminci yüzyılın başlarından itibaren çizgisel-lineer iletişim anlayışı ve halkla ilişkiler uygulamasında bilgilendirme modelinden iki yönlü simetrik modele geçiş çabaları olsa da asimetrik bir iletişim anlayışı ve uygulaması görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Halkla ilişkiler, İletişim Anlayışı, Türkiye Modernleşmesi.

Kaynakça

• 7. Beş Yıllık Kalkınma Planında (1996-2000) 26.04.2018 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Yedinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1996-2000%E2%80%8B.pdf adresinden edinilmiştir.
• 8. Beş Yıllık Kalkınma Planında (2001-2005) 26.04.2018 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Sekizinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2001-2005.pdf adresinden edinilmiştir
• 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı. (2007-2013), 26.04.2018 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Dokuzuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2007-2013%E2%80%8B.pdf adresinden edinilmiştir
• 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018) 26.04.2018 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014-2018.pdf adresinden alınmıştır.
• 11. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2019-2023) 13.03.2020 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/11/ON_BIRINCI_KALKINMA-PLANI_2019-2023.pdf adresinden alınmıştır.
• AĞLARGÖZ, Ozan (2012). Stratejik Yönetim Ve Halkla İlişkiler Yönetimi, (Editör), Nuray Tokgöz. Halka İlişiler Yönetimi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2603, s.26-55.
• AKTAŞ YAMANOĞLU, Melike; GENÇTÜRK HIZAL, G. Senem; ÖZDEMİR, B. Pınar (2013). Türkiye’de Halkla İlişkiler Tarihi (Kurumsallaşma Yılları 1960-1980), Ankara: De Kİ Basım Yayın.
• ALTAN ARSLAN, Şengül (2014). Kamu Yönetiminin Halkla İlişkiler Anlayışı Ve Yönetişim: Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Alternatif Halkla İlişkiler Stratejileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• ANIK, Cengiz (2000). Siyasal İkna, Ankara: Vadi Yayınları.
• ARKLAN, Ümit (2008). Halkla İlişkiler Açısından Bilgi Edinme Hakkının Kullanımı: Türk Kamu Yönetimindeki Sorunlar ve Çözümüne Yönelik Bir Model Önerisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• ASNA, Alaeddin (1985). Bankacılar İçin Halkla İlişkiler Bilgisi, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını.
• AYDENİZ, Hediyetullah (2017). Türkiye’de Medya Ve İletişim Pratiğinin Teorik İmkanı Ve Hafıza. Dijital Gerçeklikte Halkla İlişkilerin Evrimi Çalıştay Kitabı İstanbul: Cinus Yayınları, s.66-77.
• AZİZ, Aysel (1988). Halkla İlişkiler Ve Sözlü Basın, Halkla İlişkiler Sempozyumu-87, Ankara: Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu ve TODAİE Yayınları, s.135-140.
• BALABAN SALI, Jale (2012). İletişim Araştırmalarında Nitel Yöntemler, (Editörler), Serdar Sever ve Nevzat Bilge İspir. İletişim Araştırmaları, S.T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2676, s.114-135.
• BALTA PELTEKOĞLU, Filiz (2016). Halkla İlişkiler Nedir?, İstanbul: Beta Yayınları.
• BEKLAN ÇETİN, Oya (2013). Sosyolojik Araştırmalarda Veri Çözümlemesi Ve Bulguların Yorumlanması, (Editör), Temmuz Gönç Şavran. Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2641, s.182-215.
• BIÇAKÇI, A. Banu ve HÜRMERİÇ, Pelin (2013). “Milestones İn Turkish Public Relations History”, Public Relations Review, 39, s.91– 100.
• BOZTEPE, Hatun (2013). Kamusal Halkla İlişkiler: Türkiye’de Bakanlıklar Tarafından Gerçekleştirilen Kamusal Halkla İlişkiler ve İletişim Kampanyalarına Yönelik Bir Araştırma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• BOZTEPE TAŞKIRAN, Hatun (2017a). Kamu Sektöründe Halkla İlişkiler, (Editör), Seda Mengü. Halkla İlişkiler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık Ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları, s.93-223
• BUDAK, Gönül ve BUDAK, Gülay (2000). Halka İlişkiler Davranışsal Bir Yaklaşım, İzmir: Barış Yayınları.
• CAN, Ali (2012).”Halkla İlişkiler Mi Yoksa Olumlu İmaj Ve Gerçeklik Mimarlığı Mı?”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), s.75-84.
• CANÖZ, Kadir (2008). “Kamuda Halkla İlişkilerin Yeni Yüzü: Bilgi Edinme Yasası”, Selçuk İletişim, 5(3), s.141-152.
• CANPOLAT, Nesrin (2011). Sosyal Teorideki İktidar Düşüncesi Temelinde Halkla İlişkiler ve Türkiye’de Halkla İlişkilerin Gelişimi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• CİMER, https://www.iletisim.gov.tr, Erişim Tarihi: 25.09.2019
• DEMİR, Filiz (2012a). Halka İlişkiler Ve Yönetim, (Editör), Nuray Tokgöz. Halka İlişiler Yönetimi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2603, s.3- 25.
• DEMİR, Filiz (2012b). Halkla İlişkiler Birimlerinin İşlevleri Ve Örgütlenmesi, (Editör), Nuray Tokgöz. Halka İlişiler Yönetimi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2603, s.56-81.
• ERTEKİN, Yücel (1990). “Halkla İlişkiler Hizmetinde Örgütlenme Ve Personel Sorunları”, Amme İdaresi Dergisi, 23(4), s. 36-54.
• GRUNİG, James E. (Ed.) (2005). Halkla İlişkiler ve İletişim Yönetiminde Mükemmellik, (Çev. Elif Özsayar), İstanbul: Rota Yayınları.
• KAZANCI, Metin (2002). Kamuda ve Özel Kesimde Halkla İlişkiler, Ankara: Turhan Kitabevi.
• KUŞKU ÖZDEMİR, Emel (2019). Kamusal İletişimde Çatışma Yönetimi Ve İletişim Becerileri: Belediye Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• KORALTÜRK, Murat (2019). II. Meşrutiyet’ten 2000’li Yıllara Türkiye’de Ekonomi Politiğin Evrimi, Editörler, Ahmet Demirel ve Süleyman Sözen. Türk Siyasal Hayatı, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3633, s. 209-225.
• MERT, Yener Lütfü (2016). “Kamu Kurumlarının Halkla İlişkiler Bölümlerinde Örgütlenme Sorunları Ve Çözüm Önerileri”, Akademia, 4(4), s.136-154.
• NEUMAN, W.Lawrence (2017), Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, (Çev. Sedef Özge), Ankara: Yayınodası Yayınları, Cilt 1.
• OKAY, Ayla ve OKAY, Aydemir (2002). Halkla İlişkiler: Kavram Strateji ve Uygulamalar, İstanbul: Der yayınları.
• PLOWMAN, Kenneth D. (2005). “Conflict, Strategic Management, And Public Relations”, Public Relations Review, 31, s.131–138
• SAĞLAM, Şafak (2018). “Tarihsel Sosyoloji Bütünü Görebilmek Adına Bir Yöntem”, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, s.177-194.
• SEVİNÇ, H. (2014). “Değişim Ve Kurumsal Yapılandırma Süreci: Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi (MEHTAP)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35), s.730-747.
• SOYAK, Alkan (1999). Planlı Dönemde Sanayileşme, 15.03.2021 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/343448349_PLANLI_DONEMDE_SANAYILESME adresinden edinilmiştir.
• ŞEN, Fulya (2012). “Kamu Yönetiminde Halkla İlişkileri Yeniden Düşünmek”, Akdeniz İletişim Dergisi, 16, s. 63-79
• TARHAN, Ahmet (2010). Devlet-Vatandaş İlişkisinin Geliştirilmesinde Elektronik Devletin Rolü: Halkla İlişkiler Açısından Bir Değerlendirme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• TARHAN, Ahmet (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler Ve E-Devlet, Konya: Palet Yayınları.
• TEKVAR, Oya (2012). Yeni Medya Ve Halkla İlişkilerde Dönüşüm: Farklı Kurumsal Yapılarda Halkla İlişkiler Algısı Ve Sosyal Paylaşım Ağları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• TORTOP, Nuri (1986). Halkla İlişkiler, Ankara: İlk-san Matbaası.
• UYGUN, Serdar Vural (2018). “Türk Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler Kavramının Konumu: Anlayış, Uygulama Ve Karşılaştırma”, MM-IJSAHS, 1(3), s.20-36.
• YALÇINDAĞ, Selçuk (1988). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler, Halkla İlişkiler Sempozyumu-87, Ankara: Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu ve TODAİE Yayınları, s. 55-84.
• YILDIRIM BECERİKLİ, Sema (2008). Ve Halkla İlişkiler, Ankara: Karınca Yayınları.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.