AT THE 1970’s IN TURKEY EVERYDAY LIFE OF SOCIAL CLASSES AND A CRITICAL READING ON THE KING OF THE DOORMEN’s MOVIE

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 440 - 468, 25.03.2022

Fatma Okur Çakıcı , Taylan Can Doğanay

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1010329

Öz

This work focuses on the daily life of social classes in Turkey in the 1970s and aims to reveal that the capitalism established social hierarchy through form of exclusion and sustained itself with asymmetrical power relations. The study as a result of the read as a text the movie of King of Doorman (Kapıcılar Kralı, Director Zeki Ökten and Scenarist Umur Bugay, 1976) is political and critical reading on the social classes at the 1970s in Turkey. The main question of the research process is to what extent political and economic conditions determine daily life through a discourse practice materialized through language. The answers to the questions of the research are sought from the movie The King of Doorman which has temporal and spatial consistency and contains contextual information about Turkey’s 1970.
Firstly in the study, the relationship between daily life and cinema is established and then the historical situation of consumption and commodity elements of capitalism in Turkey is explained through class. Finally, it is stated that the elimination or failure of the individual’s desire gap determines the place of the in the production and consumption process and forms of exclusion materialize class positions through language. There are consumption elements that contain images according to the public and private spheres related to the period among the main findings of the research that these findings are newspapers that point to ideological position, clothes that show social status, household food products that are accessible according to economic income, drinks and cigarettes. At the end of the research process, it is concluded in the study that the findings are distributed according to social classes and each consumption object is affected by the political and economic conjuncture of Turkey in the 1970s. It is examined that the inevitable relations that apartment is indicated metaphor as a country between individuals according to their social class are equipped with hierarchical and asymmetrical power relations.

Anahtar Kelimeler

Everyday Life, Cinema, Capitalism, Social Classes.

TÜRKİYE’NİN 1970’Lİ YILLARINDA TOPLUMSAL SINIFLARIN GÜNDELİK HAYATINI KAPICILAR KRALI FİLMİNDEN İZLEMEK

Öz

 çalışma kapitalizmin “dışlama biçimleri” üzerinden toplumsal hiyerarşiyi kurduğunu ve asimetrik güç ilişkileriyle kendini sürdürdüğünü Türkiye’nin 1970’li yıllarında toplumsal sınıfların gündelik yaşamını konu edinerek ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dil dolayımı ile maddileşen bir söylem pratiği üzerinden siyasal ve ekonomik koşulların ne derece gündelik hayatı belirlediği sorunsalı araştırma sürecinin esas noktasıdır. Zeki Ökten tarafından yönetilen ve Umur Bugay tarafından yazılan 1976 yapımı Kapıcılar Kralı filmi konu ve amaç ekseninde araştırmanın inceleme nesnesidir. Zamansal ve mekânsal tutarlılık arz etmesi ve Türkiye’nin 1970’li yıllarına ilişkin bağlam bilgisini içermesi açısından araştırmanın sorunsalına dair cevaplar aranmaktadır.
Çalışmada ilk olarak günümüz perspektifinden Türkiye’nin 1970’li yıllarının incelenebildiği bir metin olarak gündelik hayat ve sinema arasındaki bağ kurulmaktadır. Ardından kapitalizmin tüketim ve meta unsurlarının sınıf üzerinden Türkiye özelinde tarihsel durumu açıklanmaktadır. Son olarak bireyin arzu boşluğunun giderilmesinin veya giderilememesinin üretim ve tüketim sürecindeki yerini belirdiği; dışlama biçimlerinin dil dolayımıyla maddileşerek sınıfsal konumları sabitlediği ortaya koyulmaktadır. Araştırmanın temel bulguları arasında döneme ilişkin olarak kamusal ve özel alana göre imgeleri barındıran tüketim unsurları yer almaktadır. Bu bulgular arasında ideolojik konumu işaret eden gazeteler, toplumsal statüyü gösteren kıyafetler, ekonomik gelir durumuna göre ulaşılabilir olan ev içi gıda ürünleri, içkiler, sigaralar yer almaktadır. Araştırma süreci nihayetinde çalışmada, tespit edilen bulguların toplumsal sınıflara göre dağılım gösterdiği ve her bir tüketim nesnesinin Türkiye’nin 1970’li yıllarındaki siyasi ve ekonomik konjonktüründen etkilendiği sonucuna ulaşılmaktadır. Bireylerin toplumsal sınıfına göre aralarındaki kaçınılmaz (apartman) ilişkileri hiyerarşik ve asimetrik güç ilişkileriyle donatıldığı sınanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, Gündelik Hayat, Sinema, Kapitalizm, Sosyal Sınıflar.

Kaynakça

• Akkoç, Hasan B. (2015). Kapıcılar Kralı Üzerine Bir Analiz. http://www.sinematopya.com/2015/02/kapicilar-krali-uzerine-bir-analiz.html, (Erişim Tarihi: 18 Ekim 2016).
• Aydınoğlu, E. (2007). Türkiye Solu 1960-1980 “Bir Amneziğin Anıları”. İstanbul: Versus.
• Balkan, E. ve Öncü, A. (2014). İslami Orta Sınıfın Yeniden Üretimi. N. Balkan, E. Balkan, A. Öncü (Ed.) Neoliberalizm, İslamcı Sermayenin Yükselişi ve AKP, ss. 251-290.İstanbul: Yordam
• Baskınlar Karaborsaya Yarıyor (1977, 30 Nisan). Milliyet, s. 8.
• Bektaş, A. (1993). Demokratikleşme Sürecinde Liderler Oligarşisi, CHP ve AP (1961-1980). İstanbul: Bağlam.
• Boyasız Faytonlar Çalıştırılmayacak (1964, 24 Haziran). Milliyet, s. 3.
• Bulut, S. (2007). Muhtıra Sonrası Demokratikleşme Hareketine Örnek Olarak 1973 Genel Seçimleri. Ankara: Berikan.
• Bursa, Z. (2011). Türkiye Solunda Kalkınma Düşüncesi 1920’lerden 1970’lere. İstanbul: Versus.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (Çev. Başak Ertür). İstanbul: Metis.
• Daldal, A. (2005). 1960 Darbesi ve Türk Sineması’nda Toplumsal Gerçekçilik. İstanbul: Homer.
• Deleuze, G. ve Guattari, F. (2014). Anti-Ödeipus Kapitalizm ve Şizofreni I. (Çev. Fahrettin Ege, Hakan Erdoğan ve Mustafa Yiğitalp). Ankara: Bilim ve Sosyalizm.
• Deleuze, G. (2014). Sinema I Hareket ve İmge. (Çev. Soner Özdemir). İstanbul: Norgunk.
• DİSK’e Göre (1970, 13 Haziran). Milliyet, s. 11.
• Erdoğan, N. (2008). 1970’lerde Sol Popülizm Üzerine Notlar. T. Bora, M. Gültekin (Ed.) Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 8 Sol,ss. 262-274.İstanbul: İletişim.
• Eraslan, Onur E. (2011). Maaş İlişkisi ve Türkiye’de Memur Maaşları (1970-2008). Amme İdaresi Dergisi, Cilt 44, S. 3, ss. 109-140.
• Faytoncu, Belediyeye Kızıp Parti Değiştirdi (1965, 5 Mart). Milliyet, s. 3.
• Gevgilli, A. (1972). Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi ve Sosyal Sınıflar Tarihsel Boyutlar İçinde Bir Yaklaşım Deneyi. Sosyal Siyaset Konferansları, 24, ss. 45-96.
• Gevgilli, A. (1989). Türkiye’de Kapitalizmin Gelişmesi ve Sosyal Sınıflar. İstanbul: Bağlam.
• Gürbilek, N. (2001). Vitrinde Yaşamak 1980’lerin Kültürel İklimi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güvemli, Z. (1960). Sinema Tarihi Başlangıcından Bugüne Türk ve Dünya Sineması. İstanbul: Varlık.
• Pamuk, Ş. (2015). Türkiye’nin 200 yıllık İktisadi Tarihi Büyüme, Kurumlar ve Bölüşüm. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Stiegler, B. (2011). TheDecadence of IndustrialDemocraciesDisbeliefandDiscredit. Cambridge: Polity.
• Keyder, Ç. (2014). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim.
• Lefebvre, H. (2012). Gündelik Hayatın Eleştirisi I. (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Sel.
• Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (Çev. Işın Gürbüz). İstanbul: Metis.
• Onaran, A. (1994). Türk Sineması I. Ankara: Kitle.
• Onaran, A. (1995). Türk Sineması II. Ankara: Kitle.
• Özgüç, A. (1990). Başlangıcından Bugüne Türk Sinemasında İlkler. İstanbul: Yılmaz.
• Özgüç, A. (2010). Türk Sinemasında İstanbul. İstanbul: Horizonİnternational.
• Taban Fiyatlarında Artış (1970, 10 Ağustos). Milliyet, s. 3, 11.
• Tunç, A. (2014). Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek 70’li Yıllarda Hayatımız. İstanbul: Can.
• Uludağ, İ. (1990). İzlenen Ekonomik Politikalar Işığında Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
• Yılın Olağanüstü Sinema Olayı (1976, 12 Aralık). Milliyet, Baş Sayfa.
• Zizek, S. (2011). İdeolojinin Yüce Nesnesi. (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis.
• 1 Dolar 15 Lira Oldu (1970, 10 Ağustos). Milliyet, Baş Sayfa.
• 6 Bin Kişi Sigara Alıyor (1974, 12 Şubat). Milliyet, Baş Sayfa.
• 150 Fayton İçin 450 Bin Lira Toplandı (1970, 2 Mart). Milliyet, s. 4.