THE DISCIPLINARY SOCIETY AND NEWS DISCOURSE: ANALYSIS OF THE NEWS REGARDING THE FACT THAT THE PLANNED WALKING OF THE GÖKKUŞAĞI UNION WAS PREVENTED

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 0 - , 01.06.2013

Öğr. Gör. Özlem Doruk

Öz

Bu çalışmada; Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transseksüel ve Travesti (LGBTT) bireylerin haklarını ve özgürlüklerini savunmak amacıyla kurulan Gökkuşağı Derneği'nin 6 Ağustos 2006 tarihinde Bursa'da düzenlediği yürüyüşün Bursaspor taraftarı bir grup tarafından şiddete varan eylemlere dönüştürülmesi olayının yazılı basındaki sunumu konu edilmiştir. Çalışmada, Foucault'nun disiplin toplumları olarak tanımladığı modern toplumlarda iktidarın birey üzerinde tahakküm kurmasını sağlayan normların medya aracılığıyla yeniden üretildiği varsayımından yola çıkılmıştır. Türkiye yazılı basınından 13 gazetenin konuyla ilgili haberleri Teun A. van Dijk'ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli kullanılarak çözümlenmiştir. Farklı siyasal çizgileri temsil eden, farklı ideolojik atmosferlere sahip gazetelerin haberleri üzerinde yapılan çözümleme sonucunda, haberlerin tümünde okuyucuya belirli bir çerçeve sunulduğu ve toplumsal cinsiyet normlarının yeniden üretildiği belirlenmiştir.
This study is concerned with the presentation of the event in the press when the walking arranged on August 6th, 2006 in Bursa by the Gökkuşağı Union in order to support the rights and freedom of Lesbians, Gays, Bisexuals, Transgenders (LGBT)was prevented violently by a group of Bursaspor fans in a couple of shakes. The supposition that the norms that enable the government to produce power over the individual are reproduced through media in modern societies that Foucault describes as the disciplinary society forms the basis of this study. The related news of the 13 Turkish newspapers are analysed through the critical analysis model of Teun A. van Dijk. As a result of the analysis of the news of the newspapers representing different political ideologies and different ideological atmospheres, it is found out that all the news present a certain perspective to the reader and gender norms are reproduced.

Anahtar Kelimeler

News Discourse, Critical Discourse Analysis, Gender, Foucault, The Disciplinary Society

DİSİPLİN TOPLUMU VE HABER SÖYLEMİ: GÖKKUŞAĞI DERNEĞİ’NCE YAPILMASI PLANLANAN YÜRÜYÜŞÜN ENGELLEMESİNE İLİŞKİN HABERLERİN ÇÖZÜMLENMESİ

Öz

Bu çalışmada; Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transseksüel ve Travesti (LGBTT) bireylerin haklarını ve özgürlüklerini savunmak amacıyla kurulan Gökkuşağı Derneği‟nin 6 Ağustos 2006 tarihinde Bursa‟da düzenlediği yürüyüşün Bursaspor taraftarı bir grup tarafından şiddete varan eylemlere dönüştürülmesi olayının yazılı basındaki sunumu konu edilmiştir. Çalışmada, Foucault‟nun disiplin toplumları olarak tanımladığı modern toplumlarda iktidarın birey üzerinde tahakküm kurmasını sağlayan normların medya aracılığıyla yeniden üretildiği varsayımından yola çıkılmıştır. Türkiye yazılı basınından 13 gazetenin konuyla ilgili haberleri Teun A. van Dijk‟ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli kullanılarak çözümlenmiştir. Farklı siyasal çizgileri temsil eden, farklı ideolojik atmosferlere sahip gazetelerin haberleri üzerinde yapılan çözümleme sonucunda, haberlerin tümünde okuyucuya belirli bir çerçeve sunulduğu ve toplumsal cinsiyet normlarının yeniden üretildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Haber Söylemi, Eleştirel Söylem Çözümlemesi, Toplumsal Cinsiyet, Foucault, Disiplin Toplumu

Kaynakça

• AKAY, Ali (1995). Michel Foucault: İktidar ve Direnme Odakları, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• BÜYÜKKANTARCIOĞLU, S. Nalan (2012). Söylem İncelemelerinde Eleştirel Dilbilimsel Boyut: Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Ötesi, Ömer Özer (Ed.), Haberi Eleştirmek, Konya: Literatürk.
• DİNÇEL, B. (2006). Bursada Eşcinsel Saldırıda Taraftar Vardı!, http://bianet.org/bianet/bianet/83361-bursada-escinsel-saldirida-taraftar-vardi, Erişim Tarihi: 28.02.2013.
• FOUCAULT, Michel (1987). Söylemin Düzeni, (Çev. Turhan Ilgaz,) İstanbul: Hil Yayın.
• FOUCAULT, Michel (1993). Cinselliğin Tarihi, (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver,), İstanbul: AFA Yayınları.
• KESKİN, Ferda (2012). Michel Foucault İktidarın Gözü: Seçme Yazılar 4, (Çev. Işık Ergüden,), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• MEGİLL, Allan (1998). Aşırılığın Peygamberleri, (Çev. Tuncay Birkan,), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MERGUOİR, J. G. (1986). Foucault, (Çev. Nurettin Elhüseyni,), İstanbul: AFA Yayınları.
• ÖZER, Ömer (1999). “Haber Söylemi: Türk-Yunan İlişkilerine Yönelik Haberlerin Türk Basınında Sunumu”, İletişim, Sayı:1, s. 121–150.
• ÖZER, Ömer (2001a). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri, Konya: Literatürk Yayınevi.
• ÖZER, Ömer (2001b). “Kazanılmış Hakkın Tersine Çevrilmesi: 1 Mayıs 1996 Olaylarının Türk Basınında Sunumu”, İletişim, Sayı: 9, s. 109–136.
• ÖZER, Ömer (2008). “İdeolojik Atmosferin Kapsama Alanı: Bozüyük Olaylarının Ortadoğu ve Ülkede Özgür Gündem Gazetelerinde Sunumu Örneğinde Haber Söyleminde Yapılan İdeolojik Üretime İlişkin Yeni Bir Çözümleme”, Türkiye'de Sivil İtaatsizlik Toplumsal Hareketler ve Basın (Der: E. Dağtaş). Ankara: Ütopya Yayınevi, s. 377–432.
• REVEL, Judith (2012). Foucault Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları.
• URHAN, Veli (2000). Michel Foucault ve Arkeolojik Çözümleme, İstanbul: Paradigma Yayınları. van DİJK, Teun A. (1988). New Analysis: Case Studies of International and National News in the Press, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• TİMUR, Taner (2005). Felsefi İzlenimler. Sarte, Althusser, Foucault, Derrrida, Ankara: İmge Kitabevi.
• Bugün, “Yürüyüş „güvenlik‟ gerekçesiyle iptal”, 7 Ağustos 2006, s. 9.
• Cumhuriyet, “Bursa‟da yürüyüş gerginliği”, 7 Ağustos 2006, s. 3.
• Hürriyet, “3 metre bile yürüyemediler”, 7 Ağustos 2006, s. 14.
• Milliyet, “Eşcinseller yürüyemedi”, 7 Ağustos 2006, s. 5.
• Radikal “Bursa‟da tehdit edilen eşcinseller yürüyemedi”, 7 Ağustos 2006, s. 3.
• Sabah, “Sporseverler eşcinsel yürüyüşünü engelledi”, 7 Ağustos 2006, s. 5.
• Vatan, “Bir avuç dönme dua edin polise”, 7 Ağustos 2006, s. 3.
• Zaman, “Gökkuşağı Derneği‟nin yürüyüşü iptal”, 7 Ağustos 2006, s. 3.