AFET VE KRİZ DÖNEMLERİNDE BİREYLERİN SOSYAL MEDYA KULLANIM PRATİKLERİ VE İNFOBEZİTE: KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 62 - 87, 01.04.2024

Ahmet Koçyiğit

https://doi.org/10.19145/e-gifder.1406261

Öz

İnsanlığın var oluşundan itibaren yaşanan krizler ve doğal afetler bireylerin yaşantıları üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak olumsuz etkilere neden olmuştur. Yaşanan bu afet ve kriz süreçlerinde insanoğlu da bu süreçlere farklı tepkiler vermiş ve kriz süreçlerini dönemin şartlarına göre yönetme yoluna gitmiştir. Özellikle internet ve sosyal medya araçlarının insan hayatına girmesiyle birlikte bu dönemlerde resmi bilgilendirmelerin yanı sıra bireylerin birbirleri ile anlık olarak veri alışverişi sağlamalarının önü açılmıştır. Fakat bu dönemler bireylerin sosyal medya kullanım pratiklerinde ve veri paylaşımlarında farklılıklar ortaya çıkarmış, aşırı bilgi paylaşımı “infobezite” kavramını doğurmuştur. 6 Şubat 2023 Pazartesi günü meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler sonucunda ülkemizde ondan fazla il etkilenmiş ve bu doğal afet tüm Türkiye’yi derinden etkilemiştir. Bu büyük doğal afet ve kriz sürecinde sosyal medya platformlarında büyük bir bilgi akışı ve yoğun bir paylaşım trafiği oluşmuş ve bu paylaşımların neredeyse tamamını deprem ile ilgili içerikler oluşturmuştur. Bu doğrultuda bu çalışmada, Kahramanmaraş depremleri özelinde bireylerin afet ve kriz dönemlerinde sosyal medya kullanım pratiklerinin belirlenmesi ve veri akışı süreçlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada Kahramanmaraş depreminin gerçekleştiği 6 Şubat 2023 tarihinden sonraki 9-12 Şubat 2023 tarihleri arasında bireylerin X platformu üzerinden paylaştıkları deprem ile ilgili 10 bin post Maxqda 2022 paket programı kullanılarak içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma neticesinde elde edilen veriler ışığında bireylerin deprem sonrasında paylaşmış olduğu postların konuları, gündemleri, en sık kullanılan kelimeler, en sık bahsedilen hesaplar ve en çok kullanılan etiketler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya, Afet ve Kriz, İnfobezite, Deprem

Kaynakça

• AKSU, Ali (2009). Kriz Yönetimi ve Vizyoner Liderlik. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 4 (15), 2435-2450.
• AKYEL, Recai (2005). Türkiye Kamu Yönetiminde Afet Yönetimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 15-29.
• ALEXANDER, David E. (2014). Social Media in Disaster Risk Reduction and Crisis Management. Science And Engineering Ethics, 20, 717-733.
• BLOSSOM, John (2009). Content Nation-Surviving and Thriving as Social Media Changes Our Work, Our Lives, and Our Future. Indiana: Wiley Publis-Hing, Inc.
• CASTELLS, Manuel (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür- Ağ Toplumun Yükselişi. E. Kılıç (Çev.), (2. Baskı), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.