Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 56 - 81, 31.12.2023

Aytaç Burak Dereli

https://doi.org/10.53495/e-kiad.1307256

Öz

In the context of political communication, propaganda techniques and tools have been used in every period of history, and with the developments in communication tools, it has taken an active role in political life from the 19th century to the present. Political actors engage in propaganda activities in order to come to power and seize absolute power. When Turkish political life is examined, the phenomenon of systematic and conscious political propaganda emerges in 1908. The Committee of Union and Progress, which has an important place in Turkish political life, played an important role in the context of propaganda. In this study, from the proclamation of the Second Constitutional Monarchy in 1908 to the years when the Committee of Union and Progress came to power, examinations were carried out on the propaganda techniques and tools used in the process until the Committee abolished itself on November 1, 1918. This study was prepared with the qualitative research method and the propaganda products used in the research were obtained by secondary source reviewing. Newspapers and magazines, postcards, cartoons, posters, medals, regulations, images of political parties, marches, literary works and movies selected from the examples of political propaganda produced in this period were examined and evaluations were made about the propaganda in the political period under the rule of the Union and Progress Committee.

Anahtar Kelimeler

Union and Progress Second Constitutionali Political Communication Propaganda

Kaynakça

  • Akarcalı, S. (2003). 2. Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. İmaj Yayıncılık: Ankara.
  • Akşin, S. (1980). 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki E- Kitap, Gerçek Yayınevi: İstanbul.
  • Alkan, A. E. (2020). Teşkilat-ı Mahsusa'nın Kafkasya Ve Türkistan'daki Faaliyetleri (1913-1918), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Edirne.
  • Alşan, S. (2015). Mehmet Akif Ersoy’un; Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı Dönemini Değerlendirmesi, Çözüm Önerileri ve Osmanlı Devleti Adına Ortadoğu Propaganda Faaliyetlerinde Yer Alması, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1). 75-85.
  • Arabacı, C. (2018), İttihat ve Terakki Basını, www.canerarabaci.com/makaleler_ittihat_ve_terakki_basini-sayfa_id-333-id-53542, Erişim Tarihi: 22.09.2018.
  • Artuç, N. (2008). II. Meşrutiyet'in İlanı, Doğu Batı Düşünce Dergisi, 1(45), 63-82.
  • Aslan, T. (2008). İttihâd-ı Osmanî’den Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne, Bilig Dergisi, 47, 79-120.
  • Aslan, T. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin propaganda araçlarından Hayyeale‘l - Felâh Risalesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29, 303-330.
  • Avşar, S. (2020). Birinci Dünya Savaşı Propaganda Beyannameleri ve Afişlerinde İyilik ve Kötülük Kavramları, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(21), 26-46.
  • Bardakçı, M. (2017). Yıkılış ve Kuruluş. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
  • Baydar, E. K. (2010). Vive La Lıiberte! İkinci Meşrutiyetin Müzikal Coşkusu, Akademik Bakış Dergisi, 20, 1-16.
  • Berkes, N. (2021). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
  • Bilgiç, A. T. (2012). Tarih Terimleri Sözlüğü, Toplumsal Dönüşüm Yayınları: İstanbul.
  • Çakı, C. (2018). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman Propaganda Kartpostallarında Kullanılan Karikatürlerde Türklerin Sunumunun Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi, Akdeniz İletişim Dergisi, 29, 73-94.
  • Çeliktemel-Thomen, Ö. (2010). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sinema ve Propaganda (1908-1922), Kurgu Online International Journal of Communication Studies, 2, 1-17.
  • Dağlar, O. (2008). II. Meşrutiyet’in İlanının İstanbul Basını’ndaki Yansımaları (1908), İ. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 38, 141-159.
  • Danişmend, İ. H. (t.y). 31 Mart Vak’ası. İstanbul Kitapevi: İstanbul.
  • Duru, K. N. (1957). İttihat ve Terakki Hatıralarım, Sucuoğlu Matbaası: İstanbul.
  • Gürel, C. N. (2009). İttihat ve Terakki ve Paramiliter Yan Kuruluşları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü: İzmir.
  • Işık, M., & Eşitti, Ş. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki Propaganda Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme: Harp Mecmuası Örneği, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29, 185-216. İkdam Gazetesi. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/10287/30.06.1915.pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erişim Tarihi: 11.02.2023.
  • İnceoğlu, M. (1985). Güdüleme Yöntemleri, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Meslek Yüksek Okulu Yayınları: Ankara.
  • İslam Ansiklopedisi (2018). İttihat ve Terakkî Cemiyeti, www. islamansiklopedisi.org.tr/ittihat-ve-terakki-cemiyeti, Erişim Tarihi: 08.10.2018.
  • Kansu, A. (2015). 1908 Devrimi, İletişim Yayınları: İstanbul.
  • Kaşıyuğun, A., & Çolak, M. (2014). Savaş ve Propaganda: Birinci Dünya Savaşı’nda Alman Propagandası, History Studies Dergisi, 6(5), 157-176.
  • Kaya, M., & Siklon, S. (2012). Bazı Osmanlı Gazetelerinde Siyasal Reklam ve Propaganda (1908-1918), Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(16), 61-73.
  • Kırel, S., & Kasap Ortaklan, O. (2018). Alman İmparatoru II. Wılhelm’in Osmanlı İmparatorluğu’nu Son Ziyareti (1917), Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 9(1), 113-158.
  • Köker, O. (2008). Yadigar-ı Hürriyet, Birzamanlar Yayıncılık: İstanbul.
  • Kreiser, K. (2018). Özgürlük Anıtı, Toplumsal Tarih Dergisi, 291, 12-17.
  • Kutlu, S. (2004). Didar-ı Hürriyet Kartpostallarla İkinci Meşrutiyet 1908-1913, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
  • Kuzu, N. B. (2018). II. Meşrutiyet Dönemi Karikatürleri ve Mizah Dergileri Işığında Siyasî Mizah Geleneği, https://goo.gl/A9oVVM Erişim Tarihi: 14.10.2018.
  • Lewis, B. (2021). Modern Türkiyenin Doğuşu, Çev: Boğaç Babür Turna. Arkadaş Yayınevi: Ankara.
  • Lilleker, D. G. (2013). Siyasal İletişim Temel Kavramlar, Kaknüs Yayınları: İstanbul.
  • Mardin, Ş. (2020). Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları: İstanbul.
  • Mutlu, E. (2008). İletişim Sözlüğü, Ayraç Kitapevi: Ankara. Neşide-i Zafer (Vicdân-ı Muazzam), ktp.isam.org.tr/pdfkosal/KD_014/KD_014_017.pdf, Erişim Tarihi: 19.04.2023.
  • Örs, O. (2013). Kuruluşundan Birinci Dünya Savaşına Kadar İttihat ve Terakki Cemiyeti, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 51, 679-716.
  • Özdemir, N. (2019). I. Dünya Savaşı’nda İstanbul-Berlin Demiryolu, OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi(45), 209-231.
  • Selçuk, M. (2013). Selim Ahmetoğlu, İttihatçı Aktüaliteden Kitlesel Popülariteye: Şehbal Mecmuası (1909-1914), Türkiyat Mecmuası, 23 (2), 235-236.
  • Şehbal Dergisi, http://digitale-sammlungen.ulb.uni-bonn.de/ulbbnioa/periodical/structure/3183443, Erişim Tarihi: 07.10.2018.
  • Tanin Gazetesi, http://gazeteler.ankara.edu.tr/detail.php?id=60&sayi_id=1532, Erişim Tarihi: 07.10.2018.
  • TBMM (2018). Siyasi Partiler, www.tbmm.gov.tr/kutuphane/siyasi_partiler.html, Erişim Tarihi: 01.10.2018.
  • Tekinsoy, Y. E. (2018). Birinci Balkan Savaşı’nda Bir Propaganda Unsuru Olarak Vaaz, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 317-341.
  • Topuz, K. (t.y). Kartpostal Karikatürü, Abdülhamid ve Türkiye’nin İmajı, Tombak Dergisi, 23, 43-52. http://www.tombak.com.tr/sayi23/imaj.htm.
  • Traverse-Healy, T. (1998). Halkla İlişkiler ve Propaganda Karşılaştırmalı Değerler, Çev.: Nur Nirven ve Ahmet Ünver. Rota Yayınları: İstanbul.
  • Türk Dil Kurumu (2018). Propaganda, https://goo.gl/7yjvX9, Erişim Tarihi: 24.09.2018.
  • Yüksel, Ç. (2019). Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Teşkilat-ı Mahsusa, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Denizli.

İKİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANINDAN SONRA İTTİHAT VE TERAKKİ PROPAGANDASI ÜZERİNE İNCELEMELER

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 56 - 81, 31.12.2023

Aytaç Burak Dereli

https://doi.org/10.53495/e-kiad.1307256

Öz

Siyasal iletişim bağlamında propaganda teknik ve araçları tarihin her döneminde kullanılmış, iletişim araçlarındaki gelişimler ile birlikte 19. yüzyıldan günümüze kadar siyasal alanda etkin bir rol almıştır. Siyasi aktörler, iktidara gelmek ve mutlak gücü ele geçirmek amacıyla propaganda faaliyetlerinde bulunmaktadırlar. Türk siyasal hayatı incelendiğinde sistematik ve bilinçli siyasal propaganda olgusu 1908 yılında karşımıza çıkmaktadır. Türk siyasal yaşamında önemli bir yeri olan “İttihat ve Terakkî” propaganda bağlamında önemli bir rol oynamıştır. Çalışmada, İkinci Meşrutiyet’in ilanı olan 1908 yılından, İttihat ve Terakkî Cemiyeti’nin iktidara geldiği yıllar ele alınarak, 1 Kasım 1918 tarihinde Cemiyet’in kendini feshettiği döneme kadar olan süreçte kullanılan propaganda teknik ve araçları üzerinden incelemeler gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemi ile hazırlanarak araştırmada kullanılan propaganda ürünleri ikincil kaynak taraması ile elde edilmiştir. Bu dönemde üretilen siyasal propaganda örneklerinden seçilen gazete ve dergiler, kartpostallar, karikatürler, afişler, madalyalar, nizamnameler, siyasal parti görselleri, marşlar, edebiyat eserleri ve sinema filmleri incelenerek “İttihat ve Terakkî” hâkimiyetindeki söz konusu siyasal dönemdeki propaganda süreçleri hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakkî İkinci Meşrutiyet Siyasal İletişim Propaganda

Kaynakça

  • Akarcalı, S. (2003). 2. Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. İmaj Yayıncılık: Ankara.
  • Akşin, S. (1980). 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki E- Kitap, Gerçek Yayınevi: İstanbul.
  • Alkan, A. E. (2020). Teşkilat-ı Mahsusa'nın Kafkasya Ve Türkistan'daki Faaliyetleri (1913-1918), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Edirne.
  • Alşan, S. (2015). Mehmet Akif Ersoy’un; Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı Dönemini Değerlendirmesi, Çözüm Önerileri ve Osmanlı Devleti Adına Ortadoğu Propaganda Faaliyetlerinde Yer Alması, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1). 75-85.
  • Arabacı, C. (2018), İttihat ve Terakki Basını, www.canerarabaci.com/makaleler_ittihat_ve_terakki_basini-sayfa_id-333-id-53542, Erişim Tarihi: 22.09.2018.
  • Artuç, N. (2008). II. Meşrutiyet'in İlanı, Doğu Batı Düşünce Dergisi, 1(45), 63-82.
  • Aslan, T. (2008). İttihâd-ı Osmanî’den Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne, Bilig Dergisi, 47, 79-120.
  • Aslan, T. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin propaganda araçlarından Hayyeale‘l - Felâh Risalesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29, 303-330.
  • Avşar, S. (2020). Birinci Dünya Savaşı Propaganda Beyannameleri ve Afişlerinde İyilik ve Kötülük Kavramları, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(21), 26-46.
  • Bardakçı, M. (2017). Yıkılış ve Kuruluş. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
  • Baydar, E. K. (2010). Vive La Lıiberte! İkinci Meşrutiyetin Müzikal Coşkusu, Akademik Bakış Dergisi, 20, 1-16.
  • Berkes, N. (2021). Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
  • Bilgiç, A. T. (2012). Tarih Terimleri Sözlüğü, Toplumsal Dönüşüm Yayınları: İstanbul.
  • Çakı, C. (2018). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman Propaganda Kartpostallarında Kullanılan Karikatürlerde Türklerin Sunumunun Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi, Akdeniz İletişim Dergisi, 29, 73-94.
  • Çeliktemel-Thomen, Ö. (2010). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sinema ve Propaganda (1908-1922), Kurgu Online International Journal of Communication Studies, 2, 1-17.
  • Dağlar, O. (2008). II. Meşrutiyet’in İlanının İstanbul Basını’ndaki Yansımaları (1908), İ. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 38, 141-159.
  • Danişmend, İ. H. (t.y). 31 Mart Vak’ası. İstanbul Kitapevi: İstanbul.
  • Duru, K. N. (1957). İttihat ve Terakki Hatıralarım, Sucuoğlu Matbaası: İstanbul.
  • Gürel, C. N. (2009). İttihat ve Terakki ve Paramiliter Yan Kuruluşları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü: İzmir.
  • Işık, M., & Eşitti, Ş. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki Propaganda Faaliyetleri Üzerine Bir İnceleme: Harp Mecmuası Örneği, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 29, 185-216. İkdam Gazetesi. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/10287/30.06.1915.pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erişim Tarihi: 11.02.2023.
  • İnceoğlu, M. (1985). Güdüleme Yöntemleri, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Meslek Yüksek Okulu Yayınları: Ankara.
  • İslam Ansiklopedisi (2018). İttihat ve Terakkî Cemiyeti, www. islamansiklopedisi.org.tr/ittihat-ve-terakki-cemiyeti, Erişim Tarihi: 08.10.2018.
  • Kansu, A. (2015). 1908 Devrimi, İletişim Yayınları: İstanbul.
  • Kaşıyuğun, A., & Çolak, M. (2014). Savaş ve Propaganda: Birinci Dünya Savaşı’nda Alman Propagandası, History Studies Dergisi, 6(5), 157-176.
  • Kaya, M., & Siklon, S. (2012). Bazı Osmanlı Gazetelerinde Siyasal Reklam ve Propaganda (1908-1918), Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(16), 61-73.
  • Kırel, S., & Kasap Ortaklan, O. (2018). Alman İmparatoru II. Wılhelm’in Osmanlı İmparatorluğu’nu Son Ziyareti (1917), Sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 9(1), 113-158.
  • Köker, O. (2008). Yadigar-ı Hürriyet, Birzamanlar Yayıncılık: İstanbul.
  • Kreiser, K. (2018). Özgürlük Anıtı, Toplumsal Tarih Dergisi, 291, 12-17.
  • Kutlu, S. (2004). Didar-ı Hürriyet Kartpostallarla İkinci Meşrutiyet 1908-1913, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
  • Kuzu, N. B. (2018). II. Meşrutiyet Dönemi Karikatürleri ve Mizah Dergileri Işığında Siyasî Mizah Geleneği, https://goo.gl/A9oVVM Erişim Tarihi: 14.10.2018.
  • Lewis, B. (2021). Modern Türkiyenin Doğuşu, Çev: Boğaç Babür Turna. Arkadaş Yayınevi: Ankara.
  • Lilleker, D. G. (2013). Siyasal İletişim Temel Kavramlar, Kaknüs Yayınları: İstanbul.
  • Mardin, Ş. (2020). Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları: İstanbul.
  • Mutlu, E. (2008). İletişim Sözlüğü, Ayraç Kitapevi: Ankara. Neşide-i Zafer (Vicdân-ı Muazzam), ktp.isam.org.tr/pdfkosal/KD_014/KD_014_017.pdf, Erişim Tarihi: 19.04.2023.
  • Örs, O. (2013). Kuruluşundan Birinci Dünya Savaşına Kadar İttihat ve Terakki Cemiyeti, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 51, 679-716.
  • Özdemir, N. (2019). I. Dünya Savaşı’nda İstanbul-Berlin Demiryolu, OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi(45), 209-231.
  • Selçuk, M. (2013). Selim Ahmetoğlu, İttihatçı Aktüaliteden Kitlesel Popülariteye: Şehbal Mecmuası (1909-1914), Türkiyat Mecmuası, 23 (2), 235-236.
  • Şehbal Dergisi, http://digitale-sammlungen.ulb.uni-bonn.de/ulbbnioa/periodical/structure/3183443, Erişim Tarihi: 07.10.2018.
  • Tanin Gazetesi, http://gazeteler.ankara.edu.tr/detail.php?id=60&sayi_id=1532, Erişim Tarihi: 07.10.2018.
  • TBMM (2018). Siyasi Partiler, www.tbmm.gov.tr/kutuphane/siyasi_partiler.html, Erişim Tarihi: 01.10.2018.
  • Tekinsoy, Y. E. (2018). Birinci Balkan Savaşı’nda Bir Propaganda Unsuru Olarak Vaaz, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 317-341.
  • Topuz, K. (t.y). Kartpostal Karikatürü, Abdülhamid ve Türkiye’nin İmajı, Tombak Dergisi, 23, 43-52. http://www.tombak.com.tr/sayi23/imaj.htm.
  • Traverse-Healy, T. (1998). Halkla İlişkiler ve Propaganda Karşılaştırmalı Değerler, Çev.: Nur Nirven ve Ahmet Ünver. Rota Yayınları: İstanbul.
  • Türk Dil Kurumu (2018). Propaganda, https://goo.gl/7yjvX9, Erişim Tarihi: 24.09.2018.
  • Yüksel, Ç. (2019). Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Teşkilat-ı Mahsusa, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Denizli.
Toplam 45 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İletişim ve Medya Çalışmaları
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Aytaç Burak Dereli 0000-0002-6449-7509

Erken Görünüm Tarihi 2 Ocak 2024
Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 30 Mayıs 2023
Kabul Tarihi 26 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 13 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Dereli, A. B. (2023). İKİNCİ MEŞRUTİYET’İN İLANINDAN SONRA İTTİHAT VE TERAKKİ PROPAGANDASI ÜZERİNE İNCELEMELER. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 13(2), 56-81. https://doi.org/10.53495/e-kiad.1307256
 Kapak Resmi İndir

.

Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.