TÜRK YAZILI BASININ TEMEL MİZANPAJ UNSURLARI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ (KİTLE GAZETELERİ VE FİKİR GAZETELERİ ÖRNEĞİNDE)

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 65 - 89, 30.06.2024

Ebru Çitil

https://doi.org/10.53495/e-kiad.1463184

Öz

Yazılı basında içerik ve görsel bağlamda özgün, hedeflenen okuyucu kitlesine hitap eden mizanpajlar gerçekleştirmek ancak belirli temel mizanpaj unsurlarının uygulanması ile gerçekleşebilmektedir. Okur, gazetelerin özellikle içerik ve estetik açıdan dengeli, bütünlük arz eden bir yapıda olmasından etkilenmekte, biçim ve içerik ile kendisine hitap edilmesini beklemektedir. Gazete sayfalarının belirli mizanpaj unsurları dikkate alınarak hazırlanan metin ve görsellerin tasarlanması ile okurların beklentilerine karşılık alabilecekleri, karmaşıklık taşımayan, doğru ve çekici tasarımlar yansıtan mizanpajlar ortaya çıkabilmektedir. Bu makale, mizanpajın, belirli unsurlar dahilinde etkin bir biçimde kullanımının gazetelerin okunurluk ve yayın hayatını doğrudan etkilemesi nedeni ile gerçekleştirilmiştir. Makalede; gazetelerde temel mizanpaj unsurları bağlamında hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği ve belirli noktaların hangi düzeyde uygulandığının ortaya çıkarılması amaçlamaktadır. Makalenin literatür kısmında masüstü yayıncılık kavramının açıklaması ve temel mizanpaj unsurları yer almaktadır. Araştırma betimsel analiz yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu analiz mizanpaj unsurları bağlamında çeşitli okuyucu kitlelerine hitap eden kitle gazeteleri ve fikir gazeteleri örneğinde Hürriyet ve Milliyet, Türkiye ve Yeni Şafak, Cumhuriyet ve Sözcü gazetelerinin 1-7 Mart 2024 tarihleri arasındaki yayınlarının ilk sayfalarının incelenmesini kapsamaktadır. Makalenin araştırma kısmında örneklemde yer alan gazetelerde mizanpajın etkin kullanımı bağlamında mizanpajın temel unsurlarının uygulanması incelenmiş ve makalenin son bölümünde yer alan bulgu ve sonuç bölümünde detaylı olarak açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Masaüstü yayıncılık, mizanpaj, mizanpaj unsurları

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Ebru Çitil

Kaynakça

• Akdağ, Ç.T. (2009). Gazete tasarımında bilinmeyenler. Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5(1), 28-40.
• Ambrose, G. & Harris, P. (2014). Grafik Tasarım Temelleri Grafik Tasarımda Tipografi. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Arıkan A. (2008). Grafik tasarımda görsel algı. Konya: Eğitim.
• Bear, J. H. (2019), The History of Desktop Publishing, Retrieved from https://www.lifewire.com/when-was-desktop-publishing-invented107386.
• Becer, E. (2010). Modern sanat ve yeni tipografi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Becer, E. (2011). İletişim ve grafik tasarım. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Brockmann, J. (1981). Grafik ve tasarım felsefesi. Helen Armstrong (Der.), Grafik Tasarım Kuramı: Tasarım Alanından Okumalar içinde. İstanbul: Espas Sanat Kuram Yayınları.
• Candemir, T. (2011). Gazete sayfa tasarımı/ Sayfa düzeni/ Mizanpaj ve Antalya yerel gazete ana sayfa çözümlemeleri. Yerel Medya Eğitim Semineri, Antalya.
• Çatalcalı, A. (2022). Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi, Masaüstü yayıncılık ve sayfa tasarımı, 1-24. https://adm.ataaof.edu.tr/pdf.aspx?du=xnkRK2d%20hq62jw/vvU%20bsg adresinden alınmıştır.
• Çubukçu, G., & Doğan, İ. (2019). Sayfa tasarımı nedir?. Journal of Arts, 2(2), 95-112. https://doi.org/10.31566/arts.2.007
• Nevzat, D. (1995). Gazete yayımlama teknikleri. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Nitel Araştırmada Veri Analizi: Tema Analizi, Betimsel Analiz, İçerik Analizi ve Analitik Genelleme (2019). http://www.nirvanasosyal.com/h-392-nitel-arastirmada-veri-analizi-tema-analizi-betimsel-analiz-icerik-analizi-ve-analitik-genelleme.html adresinden alınmıştır.
• Erim, G. (2000). Rengin psikolojik etkileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 11-17.
• Gaillard, P. (1994). Gazetecilik, Çev. M. Selami Şakiroğlu, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Georges J. (2012). Yazı insanlığın belleği. (N. Başer, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Giles V & Hodgson, F W. (1996). Creative newspaper design. Oxford: Focal Press.
• Golombisky, K., & Hagen, R. (2010). White space is not your enemy: a beginner's guide to communicating visually through graphic, web and multimedia design. Focal Press.
• Graver, A., & Jura, B. (2012). Best practices for graphic designers: grids and page layouts. Massachusetts: Rockport Publishers.
• Gültekin, E. (2015). İletişim ve tipografi. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• Harkins, M. (2011). Basics typography 02: using type. AVA Publishing.
• Holtzschue, L. (2011). Understanding color: An introduction for designers. New Jersey: John Wiley & Sons . İstek, R. (2004). Görsel iletişimde tipografi ve sayfa düzeni. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Kahraman, M. E., & Fidan, M. E. (2019). Dergi tasarımında tipografi: TSE öncü çocuk dergisi üzerine bir inceleme. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(1), 117-150.
• Kenar, P. (2020). Web sayfası Tasarımında “Boşluk”tan daha fazlası: beyaz alan kullanımı. Makevisible: https://makevisible.net/web-sayfasitasariminda-bosluktan-daha-fazlasi-beyaz-alan-kullanimi/ adresinden alınmıştır.
• Kesgin, R. (2021). Yazı okunabilirliğine etki eden faktörlerin incelenmesi. Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 5(13), 79-93.
• Ketenci H. F. & Bilgili C. (2006). Görsel iletişim ve grafik tasarımı. İstanbul: Beta Basım.
• Ketenci, H.F.(2007). Sayfa tasarımı (mizanpaj) ders notları. https://docplayer.biz.tr/2872850-Tasarim-ders-notlari-sayfa-tasarimi-sayfaduzeni-mizanpaj-hasan-fehmi-ketenci-ocak-2007 adresinden alınmıştır.
• Kılıç, L. (1994). Görüntü estetiği. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kovach, B. & Rosenstiel, T. (2007). The elements of journalism. New York: Three Rivers Press.
• Mazlum, F. S. (2006). Masaüstü yayıncılık tasarım ve basım teknolojisine giriş. Ankara: Gazi Yayınları.
• McLuhan, M. (1964). Understanding media: The extensions of man. New York: McGraw-Hill.
• Mitchell, T. (2013). Introduction to newspaper design for print. U.S.A: Columbus.
• Özdemir, T. (2005). Tasarımda renk seçimini etkileyen kriterler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 391-402.
• Özol A. (2012). Sanat eğitimi ve tasarımda temel değerler. Mersin: Pastel.
• Öztuna Y. H. (2007). Görsel iletişimde temel tasarım. İstanbul: Yorum Sanat.
• Parlak H. (2011). Temel grafik tasarım Bilgisi. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Puhalla, D. M. (2011). Design elements: Form & Space. Rockport Publishers.
• Schneider, W. & Raue, P. J. (2000): Gazetecinin el kitabı. (I. Aygün Çev.) Ankara: Konrad Adenauer Vakfı.
• Sherin, A. (2012). Design elements: color fundamentals. China: Rockport Publishers.
• Siegfried, M. (2003). Zur Ästhetik Gestalteter Produkte. Beiträge zur Designtheorie, 4, Bergische Universität Wuppertal.
• Sucu M. (2003). Sayfa düzeni. (S. Alankuş Der.), Gazetecilik ve Habercilik. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Şeker, M. (2004). Kurumsal temeller ve uygulama ilkeleriyle sayfa düzeni. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Taş, O. (1993). Örnekleriyle çağdaş gazete tasarımı. Ankara: Makro Ltd. Şti. Eğitim Yayınları.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2011). Gazetecilik alanı mizanpaj taslağı. https://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Mizanpaj%20Tasla%C4%9F%C4%B1.pdf adresinden alınmıştır.
• Tilley, R. J. (2011). Colour and the optical properties of materials. Noida: John Wiley & Sons.
• Tiryakioğlu, F. (2012). Sayfa tasarımı ve gazeteler. Ankara: Detay Yayınları.
• Tokgöz, O. (2006). Temel gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Türk, S., Güven, A. & Bıyık A. (2008). Gazete sayfa tasarımı okuyucu ilişkisi. M. Işık ve A. Erdem (Ed.). Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim (s.129-141). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Uçar, T.F. (2004). Görsel iletişim ve grafik tasarım. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• White, A. W. (2002). The Elements of graphic design - Space, Unity, Page Architecture and Type. [Grafik Tasarımın İlkeleri – Alan, Bütünlük, Sayfa Mimarisi ve Yazı]. New York: Allworth Press.
• Yalur, R. (2021). Grafik tasarımda renklerle düşünme. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 10(79), 478-493.
• Yazar, T. (2016). Görsel kültür ekseninde kent estetiği ve tipografi: Samsun kent tipografisi. I. Ulusal Kent Estetiği Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, No: 29. Erol Ofset, Samsun.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerden nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.