Oyuncağa çocuk, anne ve öğretmen bakış açısı

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 01.04.2012

Atiye Adak Özdemir , Oya Ramazan

Öz

Bu araştırmanın amacı, oyuncaklara ilgili taraflar olan çocukların, annelerinin ve öğretmenlerinin
oyuncağa bakış açılarını incelemektir. Nitel araştırma deseni kullanılan bu araştırmada 10 okul öncesi dönem (48-
72 aylık) çocuğu, 17 anne ve 11 okul öncesi öğretmeni ile oyuncakla ilgili, benzer dört sorudan oluşmuş
yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Sorulara verilen yanıtlar içerik açısından değerlendirilerek ‘oyuncağın
tanımı’, ‘oyuncak seçimi’, ‘oyuncak algısı’ ve ‘oyuncağa ilişkin duygu, istek, uyarı ve eleştiriler’ olmak üzere dört
başlık altında toplanmış; her başlık için yanıtlarda vurgulanan özellikler belirtilmiştir. Görüşmenin ‘oyuncak
nedir?’ şeklindeki ilk sorusunda çocukların yaptıkları tanımlarda ilk sırada ‘oyun aracı’, ardından ‘güzeleğlenceli olması’ vurgulanan özellikler olarak öne çıkmaktadır. Aynı soruda hem annelerin hem de öğretmenlerin
verdikleri yanıtlarda ilk sırada ‘gelişim’, ikinci sırada ‘eğlenme-öğrenme-eğlenerek öğrenme’ özelliklerine vurgu
yaptıkları görülmektedir. Çocuklarla yapılan görüşmenin ‘oyuncak alırken nelere dikkate edersin/etmeliyiz?’
şeklindeki ikinci sorusuna verilen yanıtlarda ‘bireysel istek’, ‘aile etkisi’ ve ‘oyuncağın fiziksel özellikleri’nin
vurgulandığı görülmektedir. Annelere sorulan aynı soruya verilen cevaplarda öncelikli olarak oyuncağın ‘eğitim
ve öğrenmeyi desteklemesi’, ‘sağlıklı ve güvenli olması’, ‘sağlam ve kaliteli olması’, ‘eğlendirici olması’ ve ‘yaşa
uygun olması’ gibi özelliklerin dikkate alındığı anlaşılmaktadır. Öğretmenlere ise ‘çocukların oyuncak seçiminde
etkili olan faktörler nelerdir?’ şeklinde bir soru sorulmuş, verilen yanıtlarda oyuncağın ‘renk’, ‘ses’, ‘hareket’, ‘dış
görünüş’ gibi özelliklerine vurgu yaptıkları saptanmıştır. Görüşmenin ‘oyuncak denildiğinde aklınıza ilk gelen
iki oyuncak hangisidir?’ şeklindeki üçüncü sorusuna verilen ve ‘oyuncak algısı’ başlığı altında yer alan yanıtlara
bakıldığında çocukların, annelerin ve öğretmenlerin hemen hepsinin aklına ilk gelen iki oyuncağın ‘araba’ ve
‘bebek’ olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Anne, Öğretmen, Oyuncak, Oyuncak Tercihi

Child, Mother and Teacher Attitudes towards Toys

Öz

The aim of this study is to analyze the attitude of children, mothers and teachers in relation to toys. In the
qualitative research; structured interviews composed of identical four questions about toys were carried out with
10 preschool age children (48-72 months), 17 mothers and 11 preschool teachers. The answers given for the
questions were evaluated in the sense of content, and were collected under four headings being ‘definition of toy’,
‘choice of toy’, ‘perception of toy’ and ‘emotions, wishes, warning and criticism towards toy’; properties
emphasized in answers under each heading were stated. For the first question of the interview ‘what is a toy?’,
the most prominent answer of children was ‘a tool for a game’, then its being ‘pretty-entertaining’. For the same
question, answers from both mothers and teachers were firstly about its features related to ‘development’ and
secondly about ‘entertainment-learning-learning through entertainment’. It was observed that for the second
question of the interview; “What do you consider while buying a toy?”, the children gave the answers of
‘individual wishes’, ‘parental views’ and ‘physical properties of the toy’. It is understood from the answers of
mothers that properties such as ‘supporting education and learning’, ‘being healthy and secure’, ‘being of a good
standard and quality’, ‘being entertaining’ and ‘being appropriate for the age’ were regarded. Teachers were
asked ‘what are the factors that are effective in children’s choice of toys?’ and teachers emphasized toys’
properties of ‘color’, ‘sound’, ‘movement’, ‘appearance’. When the answers given for the third question ‘what is
the first object that comes to your mind when we say toy?’ relating to the heading ‘perception of toy’; it was seen
that the first two toys that came to mind for all children, mothers and teachers was ‘car’ and ‘doll’.

Anahtar Kelimeler

Child, Mother, Teacher, Toy, Choice of Toy

Kaynakça

• Aşçı, E. (2006). Televizyondaki çizgi ve animasyon karakterlerinin farklı yerleşim yerlerinde yaşayan çocukların tüketici davranışlarına olan etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Blakemore, J. E. O. & Centers, R. E. (2005). Characteristics of boys’ and girls’ toys. Sex Roles, 53, 619-633.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Caldera, Y. M., Huston, A. C. & O’Brien, M. (1989). Social interactions and play patterns of parents and toddlers with feminine, masculine, and neutral toys. Child Development, 60, 70-76.
• Cherney, I. D. & Dempsey, J. (2010). Young children’s classification, stereotyping and play behaviour for gender neutral and ambiguous toys. An International Journal of Experimental Educational Psychology, 30 (6), 651-669.
• Cinel, N. Ö. (2006). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki 3-6 yaş grubu çocuğu olan annebabaların oyuncak ve oyun materyalleri hakkındaki görüşlerinin ve bu yaş grubu çocukların sahip oldukları oyuncak ve oyun materyallerinin incelenmesi.
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelebi, D. B. (2007). Türkiye ve Azerbaycan’daki çocuk oyunları ve oyuncaklarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Erden, Ş. & Alisinanaoğlu, F. (2002). Anaokullarına devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk oyun ve oyuncaklarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (22), 42-49.
• Jackson, K. M. (2001). From control to adaptation: America’s toy story. Journal of American and Comparative Cultures, 1 (2), 139-145.
• Kamaraj, I. (1996). Annelerin, okul öncesi eğitim yönetici ve öğretmenlerinin oyuncak seçimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, D. (2007). 36-72 aylık çocuklar için tasarlanmış olan oyuncakların çocukların gelişim alanlarına göre sınıflanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kim, M. (2002). Parents’ perceptions and behaviors regarding toys for young children’s play in Korea. Education, 122 (4), 793-807.
• Landreth, G., Homeyer, L. & Morrison, M. (2006). Play as the language of children’s feelings. Play from birth to twelve. Contexts, perspectives and meanings. (Edt: D. P. Fromberg & D. Bergen). New York, NY: Routledge. pp. 47–52.
• Oktay, A. (2002). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Onur, B., Çelen, N., Çok, F., Artar, M. & Demir, T. Ş. (1997). Türkiye’de iki kentte annelerin bakış açısıyla çocukların oyuncak gereksinmeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 30 (1), 45-74.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.), California: Sage Publications, Inc.
• Pehlivan, H. (2005). Oyun ve öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Saracho, O. N. (2002). Developmental play theories and children’s pretend play.
• Contemporary perspectives in early childhood curriculum. (Edt: O. N. Saracho & B. Saracho). Greenwich: Information Age Publishing. pp.41-62
• Saracho, O. N. (2003). Young children play and cognitive style. Contemporary perspectives on play in early childhood education. (Edt: O. N. Saracho & B. Spodek). United States of America: Age Publishing Inc. pp. 75-96.
• Spodek, B. & Saracho, O. N. (2003). Early childhood educational play. Contemporary perspectives on play in early childhood education. Edt: O. N. Saracho & B. Spodek). United States of America: Age Publishing Inc. pp. 171-179.
• Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. Ankara: Morpa Kültür Yayınları.
• Tuğrul, B. (2010). Oyun temelli öğrenme. Okul Öncesinde Özel Öğretim Yöntemler. (Ed. R. Zembat). Ankara: Anı Yayıncılık. ss. 187-220.
• Tuzcuoğlu, N., Efe, K. & Güven, G. (2006). 4-6 yaş grubu çocuklarda oyuncak tercihlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı, 1. Cilt, İstanbul: Ya-pa Yayınları. ss. 455-474.
• Ülken, B. F. (2011). Televizyon izlemede anne-baba aracılığı ile çocukların saldırgan davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 195-216.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.