Fen-teknoloji öğretmen adaylarının eğitiminde argümantasyonun biliş üstü ve mantıksal düşünme becerilerine etkisi ve argümantasyona ilişkin görüşler

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 2, 163 - 188, 01.10.2014

Özge Aydın , Fitnat Kaptan

Öz

Bu araştırmada, hizmet öncesi öğretmen eğitiminde argümantasyonun farklı şekillerde
işleniş modelinin fen-teknoloji öğretmen adaylarının biliş üstü ve mantıksal düşünme
becerilerine etkisini inceleyerek, argümantasyonla ilgili görüşlerin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2010-2011 ve 2011-2012 öğretim yılı Hacettepe
Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliğinde öğrenim gören 135 kişilik grup oluşturmaktadır.
Araştırma yöntemi olarak deneysel desenlerden ön test-son test kontrol gruplu desen, veri
toplama yöntemlerinden ise nitel ve nicel verilerin bir arada kullanıldığı yöntem tercih
edilmiştir. Çalışmanın nicel boyutunda, verilerin toplanmasında “Üst Bilişe Yönelimli Sınıf
Çevresi Ölçeği-Fen” ve “Mantıksal Düşünme Becerileri Ölçeği” gruplara uygulanmış ve bu
becerilerin etkisinin incelenmesinde t-testi kullanılmıştır. Nitel boyutta ise argümantasyona
dayalı uygulamaların öğretmen adayları üzerindeki yansımalarını belirlemek üzere,
öğretmen adaylarıyla yapılan görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi ile analiz
edilmiştir. Nicel veriler incelendiğinde, gruplar arasında bu becerilere ilişkin dersin
argümantasyona dayandırılarak işlendiği grubun olumlu yönde etkilendiği görülmektedir.
Nitel veriler incelendiğinde ise, öğretmen adaylarının dersin işlenişi, fen-teknoloji eğitimiyle
argümantasyonun ilişkilendirilmesi, argümantasyonun fen-teknoloji eğitiminde kazandırılan
becerilere etkisi, öğretmenlik süresince argümantasyonu derslerde kullanma, fen-teknoloji
eğitiminde argümantasyonun kullanılabilirliği, argümantasyonun diğer yöntem-tekniklerle
ilişkilendirilmesi ve kıyaslanması, argümantasyonun avantajları ve sınırlılıkları,
argümantasyon uygulamalarında öğretmenin rolü temalarına ilişkin görüşler belirttikleri
görülmektedir. Çalışmanın sonucunda argümantasyona dayalı etkinliklerin farklı derslerde
ve her branştaki öğretmen adaylarına disiplinler arası boyutlarda uygulanması önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

Fen-teknoloji eğitimi, Argümantasyon, Biliş üstü becerileri, Mantıksal düşünme becerileri, Öğretmen adayları

Effect of argumentation on metacognition and logical thinking abilities in science–technology teacher candidate education and opinions about argumentation

Öz

In recent years, many studies have focused on the importance of argumentation in
science education (Driver, Newton & Osborne, 2000; Jiménez-Aleixandre, Rodriguez &
Dusch, 2000; Kelly & Takao, 2002; Kaya, 2005; Yeşiloğlu, 2007; Gültepe, 2011). These studies
emphasize the importance of students having discussions with the teacher and with each
other in order to learn scientific information (Schwarz, Neuman, Gil & Ilya, 2003) and to use
argumentation.
We learn most of what we know from teachers or experts of one kind or another,
which is not surprising in our highly-specialized modern society. However, it is possible to
rely too heavily on experts, and this approach to learning and knowledge tends to encourage
passivity and receptiveness rather than inventiveness and imagination. We tend to think that
because teachers and experts know more about the subject than the rest of us, we must seek
and rely on their judgment. One can gain understanding in any subject by thinking it
through for oneself, by being imaginative and inventive rather than simply accepting an
expert’s opinion. For this reason, this paper concentrates on the arguments of experts for a
wide range of ideas and shows how only a relatively slight knowledge of the subject is
required to evaluate these arguments oneself (Fisher, 2004).
Works on argumentation draw from two related frameworks. One framework is
related to science studies and highlights the importance of discourse in the construction of
scientific knowledge. A second framework is about the sociocultural perspective and points
to the role of social interaction in learning and thinking processes, purporting that higher
thinking processes originate from socially mediated activities, and particularly through the
mediation of language. From these approaches, a view can be derived about science learning
in terms of the appropriation of community practices that promote the modes of
communication required to sustain scientific discourse. Such a view stands in contrast to the
traditional views of science learning that focus only on outcomes such as problem solving,
learning concepts or developing science-process skills (Jiménez-Aleixandre & Erduran, 2007).
In the literature, the definition of argumentation is evaluated in terms of concepts
such as product or process, dialogical or monological, individual or social, verbal or written.
In definitions discussed by various authors, argumentation is defined as a process of
persuasion that uses evidence in the construction of scientific knowledge by an individual or
group

Anahtar Kelimeler

Science-technology education, Argumentation (Discussion Theory), Teacher candidates.

Kaynakça

• Aksu, M., Berberoğlu, G. & Paykoç, F. (1991). Can the galt test be used in a different culture setting. Ankara: Araştırma Raporu.
• Altun, E. (2010). Işık ünitesinin ilköğretim öğrencilerine bilimsel tartışma (argümantasyon) odaklı yöntem ile öğretimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Besnard, P. & Hunter, A. (2008). Elements of argumentation. London: MIT Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceylan, Ç. (2010). Fen laboratuvar etkinliklerinde argümantasyon tabanlı bilim öğrenmeatbö yaklaşımının kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Chesebro, J. L. & McCroskey, J. C. (2002). Communication for teachers. Boston: Allyn and Bacon.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design, choosing among five approaches. California: Thousand Oaks.
• Demirci, N. (2008). Toulmin’in bilimsel tartışma modeli odaklı eğitimin kimya öğretmen adaylarının temel kimya konularını anlamaları ve tartışma seviyeleri üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Deveci, A. (2009). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin maddenin yapısı konusunda sosyobilimsel argümantasyon, bilgi seviyeleri ve bilişsel düşünme becerilerini geliştirmek. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Driver, R., Newton, P. & Osborne, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84, 287-312.
• Erduran, E., Simon, S. & Osborne, J. (2004). TAPping into argumentation: developments in the application of Toulmin's argument pattern for studying science discourse. Science Education, 88 (6), 915-933.
• Fisher, A. (2004). The logic of real argument. Cambridge: Cambridge University Press. Glassner, A. & Schwarz, B. B. (2007). What stands and develops between creative and critical thinking? Argumentation? Thinking Skills and Creativity, 2 (1), 10-18.
• Gültepe, N. (2011). Bilimsel tartışma odaklı öğretimin lise öğrencilerinin bilimsel süreç ve eleştirel düşünme becerilerinin gerçekleştirilmesine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Günel, M., Kabataş Memiş, E., Yeşildağ, F., Biber, B., Okçu, B. & Şahin, A. (2010). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme (ATBÖ) yaklaşımının üniversite seviyesinde fizik laboratuvarında kullanımının akademik başarıya etkisi. 9. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 23-25 Eylül 2010. İzmir.
• Jiménez-Aleixandre, M. P. & Erduran, S. (2007). Argumentation in science education. Argumentation in science education: an overview. (Eds: S. Erduran & M. P. JiménezAleixandre). Elektronik Sürüm: Springer Science + Business Media B.V. ss. 3-28.
• Jiménez-Aleixandre, M. P., Gallastegui-Otero, J. R., Santamaria, F. E. & Mauriz, B. P. (2009). Resources for introducing argumentation and the use of evidence in science classrooms. Project Mind The Gap, 7th Framework Programme. Spain: Danu, Santiago de Compostela.
• Jimenez-Aleixandre, M. P. & Pereiro-Munoz, C. (2002). Knowledge producers or knowledge consumers? Argumentation and decision making about environmental management. International Journal of Science Education, 24, 1171-1190.
• Jiménez-Aleixandre, M. P., Rodriguez, A. B. & Duschl, A. R. (2000). “Doing the lesson” or “doing science”: Argument in high school genetics. Science Education, 84 (6), 757-792.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, O. N. (2005). Tartışma teorisine dayalı öğretim yaklaşımının öğrencilerin maddenin tanecikli yapısı konusundaki başarılarına ve bilimin doğası hakkındaki kavramalarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kelly, G. & Takao, A. (2002). Epistemic levels in argument: an analysis of university oceanography students’ use of evidence in writing. Science Education, 86 (3), 314-342.
• Kıngır, S. (2011). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının öğrencilerin kimyasal değişim ve karışım kavramlarını anlamalarını sağlamada kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lazarou, D. (2010). Learning to TAP: An effort to scaffold students’ argumentation in science. Contemporary science education research: scientific literacy and social aspects of science, a collection of papers presented at ESERA 2009 conference. (Edt: G. Çakmakçı & M. F. Taşar). Ankara: Pegem Akademi. ss. 43-50.
• MEB (2004). Milli eğitim bakanlığı öğretmenlik mesleğinin “genel yeterlilikleri” ve “özel alan yeterlilikleri” taslakları. Ankara: MEB Yayını.
• MEB (2005). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf fen-teknoloji dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayını.
• Mercier, H. (2011). Reasoning serves argumentation in children. Cognitive Devolepment, 26 (3), 177-191.
• Merghli, S. K., Laurence, S. & Atf, A. (2010). The teaching of socio-scientific issues for scientific literacy and citizenship. Contemporary science education research: scientific literacy and social aspects of science, a collection of papers presented at ESERA 2009 conference. (Edt: G. Çakmakçı & M. F. Taşar). Ankara: Pegem Akademi. ss. 79-86.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. California: Sage Publications.
• Osborne, J., Erduran, S. & Simon, S. (2004). Enhancing the quality of argument in school science. Journal of Research in Science Teaching, 41 (10), 994-1020.
• Özdem, Y., Ertepınar, H. & Çakıroğlu, J. (2010). Argümantasyona dayalı araştırma temelli laboratuar uygulamalarında öğretmen adaylarının argüman yapıları. 9. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 23-25 Eylül 2010. İzmir.
• Özdem, Y. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının araştırmacı sorgulamacı laboratuar ortamında yaptıkları bilimsel tartışmanın doğası. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özer-Keskin, M., Şengül, Ç. & Keskin-Samancı, N. (2010). Biyoloji laboratuvar etkinliklerinde argümantasyon tabanlı bilim öğrenme (ATBÖ) yaklaşımının kullanımı. 9. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 23-25 Eylül 2010. İzmir.
• Riemeier, T., Fleischhauer, J., Rogge, C. & Aufschnaiter, C. (2010). The quality of students’ argumentation and their conceptual understanding – an exploration of their interrelationship. Contemporary science education research: scientific literacy and social aspects of science, a collection of papers presented at ESERA 2009 conference. (Edt: G. Çakmakçı & M. F. Taşar). Ankara: Pegem Akademi. ss. 71-78.
• Sadler, T. D. (2006). Promoting discourse and argumentation in science teacher education. Journal of Science Teacher Education, 17 (4), 323-246.
• Scheid, M. N. (2010). Pre-service teachers’ ideas and knowledge about the notion of argument - a metacognitive approach. Contemporary science education research: scientific literacy and social aspects of science, a collection of papers presented at ESERA 2009 conference. (Edt: G. Çakmakçı & M. F. Taşar). Ankara: Pegem Akademi. ss. 87-96.
• Schwarz, B. B., Neuman, Y., Gil, J. & Ilya, M. (2003). Construction of collective and individual knowledge in argumentation activity. Journal of the Learning Sciences, 12 (2), 219-256.
• Tekeli, A. (2009). Argümantasyon odaklı sınıf ortamının öğrencilerin asit-baz konusundaki kavramsal değişimlerine ve bilimin doğasını kavramalarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Toulmin, S. (1964). The uses of argument. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tümay, H., & Köseoğlu, F. (2011). Kimya öğretmen adaylarının argümantasyon odaklı öğretim konusunda anlayışlarının geliştirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8 (3), 105-119.
• Van Eemeren, F. H., Grootendorst, R., Henkemans, F. S., Blair, J. A., Johnson, R. H., Krabbe, E. C. W., Plantin, C., Walton, D. N., Willard, C. A., Woods, J. & Zarefsky, D. (1996). Fundamentals of argumentation theory: a handbook of historical backgrounds and contemporary developments. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
• Yeşildağ, F., Günel, M. & Yılmaz, A. (2010). İlköğretim 8. sınıf seviyesinde maddenin yapısı ve özellikleri ünitesini öğrenmede argümantasyon tabanlı bilim öğrenme (ATBÖ) yaklaşımının akademik başarıya etkisi. 9. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 23-25 Eylül 2010. İzmir.
• Yeşiloğlu, S. N. (2007). Gazlar konusunun lise öğrencilerine bilimsel tartışma (argümantasyon) odaklı yöntem ile öğretimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, E. & Ergin, Ö. (2007). Üst bilişe yönelimli sınıf çevresi ölçeği-fen (ÜBYSÇÖ-F)’in Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Araştırmaları, 7 (28), 123-133.
• Zembal-Saul, C. (2009). Learning to teach elementary school science as argument. Science Education, 94 (4), 687-719.