Okul yöneticilerinin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 2, 287 - 311, 01.10.2014

Yasemin Bozdemir Hüseyin Yolcu

Öz

İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasında anlamlı bir ilişkinin olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma evrenini Kastamonu ili şehir merkezi ve ilçelerinde bulunan Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı ilköğretim kurumlarında görev yapan 203 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen “Örgütsel Adanmışlık Ölçeği” ve Heppner ve Peterson (1982) tarafından geliştirilen “Problem Çözme Envanteri” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde t-testi, ANOVA, Kruskal Wallis H Testi ve Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, okul yöneticilerinin adanmışlık düzeyleri ve problem çözme becerileri yaş, görev alanı, eğitim düzeyi ve meslekteki kıdemine göre farklılaşmaktadır. Araştrımada örgütsel adanmışlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu gözlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Örgütsel adanmışlık, Problem çözme, Okul yöneticisi

The relationship between the school administrators’ organizational commitment levels and problem solving skills

Öz

Organizational commitment, as a concept and comprehension, exists in all areas
where the feeling of society resides, and it is an emotional way of expression for social
instinct. It expresses loyalty in traditional terms. It describes committing ourselves to an idea,
an institution, something superior to us, and a responsibility we must obey (Ergun, 1975, 12).
The complicated situation encircling the individual may be defined as problem, and
being rescued from it as problem solving (Gelbal, 1991). Problem-solving is closely related to
decision process, which may be defined as choosing the best option out of various others.
Eliminating the deficiencies and faults in an organization is one of the essential tasks of an
administrator. The administrator should hear the problem, collect information, resolve and
comment on it, formulate solutions, choose the best solution and apply it, evaluate it, and
have knowledge on decision types and factors. The reason for the existence of the
administration is ensuring efficacy and productivity in the organization by solving any
problems that occur during operation. Moreover, since administration is a process for
people, subordinates’ behaviors should be directed towards organizational aims. Hence,
“decision-making” may be considered problem solving for the individual and the
organization (Bursalıoğlu, 1987).

Anahtar Kelimeler

Organizational commitment, Problem solving, School administrator

Kaynakça

• Akınaltuğ, E. (2003). Yöneticilerde iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi (TEDAŞ örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Albayrak, G. (2002). İlköğretim okulu yöneticilerinin bireysel problem çözme becerileri (Sakarya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1990). Organizational socialization tactics: A longitudin analysis of links to newcomers commitment and role orientation. Academy of Management Journal, 33 (4), 847-858.
• Altuntaş, A. E. (2008). Okul yöneticilerinin düşünme stilleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Arın, A. (2006). Lise yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile kullandıkları karar verme stratejileri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım,
• Başaran, İ. E. (1989). Yönetime giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Bursalıoğlu, Z. (1987). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PEGEM
• Bülbül, T. (2001). Öğretmenlerin okul dışı (örgütsel) adanma odakları. Yayımlanmamış Yüksek Yayıncılık. Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Celep, C. (1998). Eğitim Örgütlerinde öğretmenlerin örgütsel adanmışlığı. Eğitim ve Bilim Dergisi, 22 (108), 56-62..
• Celep, C., Doyuran, Ş., Sarıdede, U. & Değirmenci, T. (2004). Eğitim örgütlerinde çok boyutlu iş etiği ve örgütsel adanmışlık. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. İnönü Üniversitesi, Malatya. 6-9 Temmuz 2004.
• Celep, C. (2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cohen, A. (1992). Antecedents of organizational commitment across occupational groups: A meta analysis. Journal of Organizational Behavior, 13, 539-554.
• Çelikten, M. (2001). Okul yöneticilerinin problem çözme becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7 (27), 297-309.
• Çinko, N. (2004). İlköğretim kurumlarında görev yapmakta olan yöneticilerin kaynaştırma eğitimine ilişkin tutumları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çokluk, Ö. & Yılmaz, K. (2010). The relationship between leadership behavior and organizational commitment in Turkish primary schools. Bilig - Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (54), 75–92.
• Dilek, U. (2004). Örgütsel adalet algılamaları ve örgütsel bağlılık ile ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kara Harp Okulu Komutanlığı Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dunham, R. B., Grube, J. A. & Castenada, M. B. (1994). Organizational commitment: The utility of an integrative definition. Journal of Applied Psychology. 79(3), 370 -380.
• Erdoğan, T. (2004). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Erdoğmuş, N. (2004). İlköğretim yöneticilerinin problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ergun, T. (1975). Uluslararası örgütlerde bağlılık kavramı. Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Dergisi, 8 (4), 97-106.
• Esen, U. (2012). Okul yöneticilerinin yönetici kaygı düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Eves, S. (2008). Okul yöneticilerinin iş doyumları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Firestone, W. & Pennell, J. (1993). Teacher commitment, working conditions and differential incentive policies. Review of Educational Research, 63, 489-525.
• Gelbal, S. (1991). Problem çözme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 167-173.
• Gökmen, S. (1996). İşletmeye bağlılık anketinin Türkçeye uyarlama ve geçerlik ve güvenirlik katsayılarını belirleme çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gözen, D. E. (2007). İş tatmini ve örgütsel bağlılık: sigorta şirketleri üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güçlü, H. (2006), Turizm sektöründe durumsal faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi yayınları No. 1681.
• Güçlü, N. (2003). Lise müdürlerinin problem çözme becerileri. Milli Eğitim Dergisi. 160, 272- 300.
• Gül, H. (2002). Örgütsel bağlılık yaklaşımlarının mukayesesi ve değerlendirmesi. Ege Akademik Bakış, 2 (1), 38-56.
• Güler, A. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güven, M. (2006). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Heppner, P. P. & Peterson, C. H. (1982). The development and implications of a personel problem solving inventory. Journal of Counseling Psychology, 29, 66-75.
• İlgar, L. (1996). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. İstanbul: MEB Yayınları.
• İnce, M. & Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Ankara: İleri Giden Ofset.
• İrban, H. (2004). Jandarma okullar komutanlığı öğretim başkanlığı personelinin iş doyumuve örgütsel bağlılıkları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kamer, M. (2001). Örgüte güven, örgüte bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakuş, M. (2005). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri, Elazığ ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kastamonu İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2011). Örgün Eğitim İstatistikleri. Kastamonu: İl Milli Eğitim Müdürlüğü.
• Kaya, F. T. (2005). İş doyumu ve örgütsel bağlılık: Polis Akademisi Başkanlığı’ndan bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Keleş, O. B. (2000). Okul yöneticilerinde sorun çözme ve denetim odağı ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Keskin, H. & Erdil, O. (2003). Güçlendirmeyle iş tatmini, iş stresi ve örgütsel bağlılık asındaki ilişkiler: Bir alan çalışması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 32(1), 7-24.
• Kösterelioğlu, M. (2007). Okul yöneticilerinin problem çözme becerileri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Mahmutoğlu, A. (2007). Milli Eğitim Bakanlığı Merkez örgütünde iş doyumu ve örgütsel bağlılık. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Mathieu, I. & Zajac, D. (1990). A review and meta- analysis of the antecedents, correlates and consequences of organizational commitment. Psychological Bulletin, 108, 171-194.
• Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1997). Commitment ın the workplace, theory, research and application. California: Sage Publications
• Mowday, R., Porter, L. & Steers, R. (1979). The measurament of organizational comminment. Journal of Vocational Behavior, 14 (2), 224-247.
• O'Reilly, C. & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: the effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71 (3), 492-499.
• Özdemir, A. (2010). Yönetim biliminde ileri araştırma yöntemleri ve uygulamalar. 2. Basım, Beta Yayınları, İstanbul.
• Özgen, E. (2003). İletişim ve liderlik. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 18, 99-118.
• Özkaya Onay, M., Deveci Kocakoç, İ. & Kara, E. (2006). Yöneticilerin örgütsel bağlılıkları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkileri incelemeye yönelik bir alan çalışması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13 (2), 77-96.
• Penley, L. E. & Gould, S. (1988). Etzioni’s model of organizational involvement: A perspective for understanding commitment to organizations. Journal of Organizational Behavior, 9, 43-59.
• Reichers, A. E. (1985). A review and reconceptualization of organizational commitment. Academy of Management Review, 10 (3), 465-476.
• Rowden, R. W. (2000). The relationship between charismatic leadership behaviors andorganizational commitment. The Leadership and Organization DevelopmentJournal, 21 (1), 30-35.
• Sarıdede, U. ve Doyuran Ş. (2004). Eğitim örgütlerinde örgütsel bağlılığın, işten ayrılma niyetine etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Savaşır, I. & Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Semerci, N. & Çelik, V. (2002). İlköğretimde problemler ve çözüm yolları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8 (30), 205- 218.
• Sevgi, M. (2004). İlköğretim ve lise yöneticilerinin sorun çözmeye ilişkin tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Sığrı, Ü. (2007). İşgörenlerin örgütsel bağlılıklarının Meyer ve Allen tipolojisiyle analizi: kamu ve özel sektörde karşılaştırmalı bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 261-278.
• Swailes, S. (2002). Organizational commitment: A critique of the construct and measures. International Journal of Management Reviews, 4 (2), 155-178.
• Taylan, S. (1990). Heppner’in problem çözme envanterinin uyarlama, güvenilirlik ve geçerlik çalışmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tok, N. T. (2007). İlköğretim müfettişlerinin iş doyumu ve örgütsel bağlılıkları. Ankara: Cem Ofset Matbaacılık.
• Tokyay N. (2001). Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilköğretim okullarındaki idarecilerin problem çözme becerileri (Kayseri örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Tuncer, A. (1995). MEB bilgisayar eğitimi ve hizmetleri genel müdürlüğü personelinin iş doyumu ve örgüte bağlılık durumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara.
• Ulupınar, S. (1997). Hemşirelik eğitiminin öğrencilerin sorun çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ülger, Ö. E. (2003). Okul yöneticilerinin problem çözme becerilerinin liderlik davranışı ile ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Üstün, A. & Bozkurt, E. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin kendilerini algılayışlarına göre problem çözme becerilerini etkileyen bazı mesleki faktörler. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 11 (1), 13-20.
• Varoğlu, D. (1993). Kamu sektörü çalışanlarının işlerine ve kuruluşlarına karşı tutumları, bağlılıkları ve değerleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ward, E. A. & Davis, E. (1995). The effect of benefit satisfaction on organizational commitment. Compensation and Benefits Management, 11, 35-40.
• Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review, 7 (3), 418–428.
• Yerli, S. (2009). İlk ve ortaöğretim okullarındaki yöneticilerin duygusal zekâ ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, F. Ç. (2002). Çalışma yaşamında örgüte bağlılık ve örgütsel adalet ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, K. & Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). Organizational citizenship behaviors and organizational commitment in Turkish primary schools. World Applied Sciences Journal, 3 (5), 775–780.
• Yılmaz, K. (2008). The relationship between organizational trust and organizational commitment in Turkish primary schools. Journal of Applied Sciences, 8 (12), 2293-2299.
• Yılmaz, K. & Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 942-973.
• Zeyrek, A. O. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı 2005 öğretmenlik kariyer basamakları yükselme sınavında öğretmenlerin başarı durumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.