DIŞ TİCARETİN GELİR DENGESİZLİĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: ÜST-ORTA GELİRLİ ÜLKELER İÇİN PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 1, 72 - 110, 16.07.2021

Tuğba Tokmak , Ahmet Ay

Öz

Gelir dengesizliği, gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkedeki en önemli ekonomik ve sosyal sorunlardan biridir. Bu sorun aşırı derecede büyüdüğünde ülkelerde iç çatışmalara, birçok ekonomik ve siyasal sorunlara da neden olabilmektedir. Bu çalışmada dış ticaretin gelir eşitsizliği üzerindeki etkileri; üst-orta gelirli 17 ülkenin, 2000-2019 dönemi verileri kullanılarak, panel veri analizi yöntemleriyle incelenmiştir. Bu amaçla üç farklı ekonometrik model kullanılmıştır. Çalışmada öncelikle serilerin durağanlıkları; Levin, Lin ve Chu (2002) ve Im, Pesaran ve Shin (2003) panel birim kök testleriyle sınanmış ve tüm serilerin birinci farkta durağan oldukları görülmüştür.
Seriler arasında eşbütünleşme ilişkilerinin varlığı; Pedroni (2004) yöntemiyle test edilmiş ve tüm modellerde yer alan serilerin eşbütünleşik oldukları bulunmuştur. Uzun ve kısa dönem analizleri Panel DOLS yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bu analizlerde; ihracat ve ticari dışa açıklığın, İkili İstihdam Teorisine uygun biçimde, bu ülkelerdeki gelir eşitsizliğini artırdığı, ithalatın ise gelir eşitsizliği üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir.
Seriler arasındaki nedensellik ilişkilerinin varlığı; Dumitrescu ve Hurlin (2012) yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu test sonucunda; ihracat ve ticari dışa açıklıktan gelir eşitsizliğine doğru nedensellik ilişkileri bulunurken, ithalattan gelir eşitsizliğine doğru böyle bir ilişki tespit edilememiştir. Ayrıca gelir eşitsizliğinden ihracata ve ticari dışa açıklığa doğru da nedensellik ilişkilerinin var olduğu görülmüştür. Ek olarak ihracat ile ithalat arasında karşılıklı nedensellik ilişkileri belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Gelir Eşitsizliği, GINI Katsayısı, Dış Ticaret, Üst-Orta Gelirli Ülkeler

Kaynakça

• Acar, İlhan. “Türkiye'de Gelir Dağılımı”, Emek ve Toplum, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4:8, 2015, 42 – 59.
• Acemoğlu, Daron. “The Political Economy of the Kuznets Curve”, Review of Development Economics, 6:2, 2002, 183-203.
• Akın, Cemil Serhat & Cengiz Aytun. “Gelir Dağılımının Makroekonomik Belirleyicileri: Türkiye Örneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15:42, 2018, 52 – 81.
• Aradhyula, Satheesh, Tauhidur Rahman & Kumaran Seenivasan. “Impact of International Trade on Income and Income Inequality”, American Agricultural Economics Association, Annual Meeting, July 29-August 1, 2007, Portland, Oregon.
• Atif, Syed. M., Mudit Srivastav, Moldir Sauytbekova, & Udeni K. Arachchige. “Globalization and Income Inequality: A Panel Data Analysis of 68 Countries”, ZBW - Deutsche Zentralbibliothek für Wirt, (2012)..
• Bacık, Gökhan (2012). Arap Baharı’ndan Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın Geleceğine Bakmak. https://www.academia.edu/2100387/Arap_Bahar%C4%B1_ndan_Ortado%C4%9Fu_ve_Kuzey_Afrika_n%C4%B1n_Gelece%C4%9Fine_Bakmak, [İndirilme Tarihi: 14.11.2020].
• Barusman, Andoni F. & M. Yusuf S. Barusman. “The Impact of International Trade on Income Inequality in the United States since 1970’s”, European Research Studies Journal, 20:4A, 2017, 35 - 50.
• BBC (2015). Türk Şirketlerinde Gergin Bekleyiş: Rusya'dan Yeni Yaptırımlar Gündemde. https://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/12/151216_rusya_turkiye_yaptirim, [İndirilme Tarihi: 16.01.2020].
• Bellu, L. G. & P. Liberati. (2005). Charting Income Inequality The Lorenz Curve. Food and Agriculture Organization of the United Nations, http://www.fao.org/docs/up/easypol/302/charting_income_inequality_000EN.pdf, [İndirilme Tarihi: 11.01.2020].
• Couto, Vivian “Does Foreign Direct Investment Lower Income Inequality? New Evidence and Discussion on the Role of Service Offshoring (Captive Centers)”. Redlas Conference, 13–14 September 2018, Buenos Aires, Argentina.
• Dikmen, Nedim. “Ekonometri Temel Kavramlar ve Uygulamalar”, (2. Baskı) Dora Yayınevi, 2012, Bursa.
• Dumitrescu, Elena- Ivona & Christophe Hurlin. “Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels”, Economic Modelling, 29:4, 2012, 1450 - 1460.
• Dünya Bülteni (2019). Hiroşima'ya Giden Yol: Japon Askeri İmparatorluğu. https://www.dunyabulteni.net/tarih-dosyasi/hirosima-ya-giden-yol-japon-askeri-imparatorlugu-h169699.html, [İndirilme Tarihi: 26.01.2020].
• Farris, Ftrank. A. “The Gini Index and Measures of Inequality”, The American Mathematical Monthly, 117:10, 2010, 851 – 864. Gastwirth, Josephs L. “A General Definition of the Lorenz Curve”, Econometrica, 39:6, 1971, 1037 – 1039.
• Gengenbach, Christian, Franz C. Palm & Jean-Pierre Urbain. (2005). Panel Cointegration Testing in the Presence of Common Factors. https://core.ac.uk/download/pdf/6941807.pdf, [İndirilme Tarihi: 24.01.2020].
• Gini, Corrado. “Variabilità e Mutuabilità. Contributo allo Studio delle Distribuzioni e delle Relazioni Statistiche”, 1912, Bologna.
• Gourdon, Julien. “Openness and Inequality in Developing Countries: A New Look at The Evidence”, CERDI, Etudes et Documents, No. 2007-.09.
• Gökalp, Faysal, Ercan Baldemir & Gonca Akgün. “Türkiye Ekonomisinde Dışa Açılma ve Gelir Eşitsizlikleri İlişkisi”, Yönetim ve Ekonomi, 18:1, 2011, 87 – 104.
• Granger, Clive W. J. and Newbold, P. “Spurious Regressions in Econometrics”, Journal of Econometrics, 2, 1974, 111 - 120.
• Gujarati, Domador. N. and Porter, Dawn C. “Temel Ekonometri”. (Çev. Ümit Şenesen ve Gülay Günlük Şenesen), Literatür Yayıncılık, 2012, İstanbul.
• Gülmez, Ahmet & Nurullah Altıntaş. “Türkiye’de Ticari Açıklık ve Enflasyonun Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz”, Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 6:9, 2015, 31 - 44.
• Habertürk (2018). Çin Dışa Açılmanın 40. Yılını Kutluyor: Dünyanın Çin’e İhtiyacı Var. https://www.haberturk.com/cin-disa-acilmanin-40-yilini-kutluyor-dunyanin-cin-e-ihtiyaci-var-2265400, [İndirilme Tarihi: 14.01.2020].
• Heckscher, Eli. “The Effect of Foreign Trade on the Distribution of Income. Economisk Tidskrift”. Reprinted in Heckscher, E.E & Ohlin, B. (1991). Heckscher-Ohlin Trade Theory. (Translated, Edited and Introduced by Flam, H. & Flanders, H.J.). Cambridge, Mass.: The MIT Press, 1919.
• Hlouskova, Jaroslava & Martin Wagner. “The Performence of Panel Unit root and Stationarity Tests: Result from a Large Simulation Study”. EUI Working Paper, No: 2005/5.
• Im, Kyung So, M. Hashem Pesaran & Yongcheol Shin. “Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels”, Journal of Econometrics, 115, 2003, 53–74.
• Karaman, Banu & Melih Özçalık. “Türkiye'de Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Bir Sonucu: Çocuk İşgücü”, Yönetim ve Ekonomi, 14: 1, 2007, 25 – 41.
• Karaman Orsal, Deniz Dilan. “Comparison of Panel Cointegration Tests”. SFB 649 Discussion Paper, No. 2007-029.
• Kleiber, C. and Lupi, C. (2011). Panel Unit Root Testing with R. https://r-forge.r-project.org/scm/viewvc.php/*checkout*/pkg/inst/doc/panelUnitRootWithR.pdf?root=punitroots, (Erişim Tarihi: 24.01.2020).
• Kuznets, Simon. “Economic Growth and Income Inequality”, Published on The American Economic Review, 45:1, 1955, 1 – 28.
• Levin, Andrew, Chien-Fu Lin & Chia-ShangJames Chu. “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite-Sample Properties”, Journal of Econometrics, 108, 2002, 1–24.
• Lorenz, M. O. “Methods of Measuring the Concentration of Wealth”, Publications of the American Statistical Association, 9, 1905, 209 - 219.
• Meschi, Elena& Marco Vivarelli. “Trade and Income Inequality in Developing Countries”, World Development, Elsevier, 37:2, 2009, 287 – 302.
• Neagu, Olimpia, Florin Dumiter & A. Braica. “Inequality, Economic Growth and Trade Openness: a Case Study for Central and Eastern European Countries (ECE)”, Amfiteatru Economic Journal, 18:43, 2016, 557-574.
• Neal, Timothy. “Panel Cointegration Analysis with Xtpedroni”. Tha Stata Journal, 14:3, 2014, 684 – 692.
• Nişancı, Murat, A. Fatih Aydemir, Bengü Tosun & Ö. Selçuk Emsen. “Kuznets Eğrisi ile Ekonomik ve Siyasal Liberalizasyon Uygulamaları Arasındaki İlişkiler”. International Conference on Eurasian Economies 2017, 5-7 October, Bishkek – Kyrgyzstan.
• Oğuz, Onur. “Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ekonomilerde Dışa Açıklık ve Gelir Dağılımı İlişkisi”, EY International Congress on Economics II (EYC2015), November 5-6, 2015, Ankara, Turkey 271, Ekonomik Yaklasim Association.
• Ohlin, Bertil. “Interregional and International Trade”, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1933.
• Onakoya, Adegbemi, Babatunde Johnson & Grace Ogundajo. “Poverty and Trade Liberalization: Empirical Evidence from 21 African Countries”, Journal Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32:1, 2019, 635 – 656.
• Pedroni, Peter. “Panel Cointegration; Asymptotic and Finite Sample Properties of Pooled Time Series Tests with an Application to the PPP Hypothesis”, Econometric Theory, 20, 2004, 597–625.
• Pham, Thi H.H.. “Intra-Regional Trade and Income Inequality: Where do We Stand?” Lemna Working Paper, No. 4272, 2014.
• Reich, Michael, David M.Gordon, & Richard C. Edwards. “Dual Labor Markets: A Theory of Labor Market Segmentation”, American Economic Review, 63:2, 1973, 359 – 365.
• Seymen, Dilek. (2012). Klasik ve Neo-klasik Dış Ticaret Teorileri. http://debis.deu.edu.tr/userweb//dilek.seymen/dosyalar/Heckscher-Ohlin%20Teoremi.pdf, [İndirilme Tarihi: 13.08.2020].
• Sönmez, Mustafa. (2019). İhracatın ithalata bağımlılığı yüzde 60. http://mustafasonmez.net/ihracatin-ithalata-bagimliligi-yuzde-60-al-monitor-12-mart-2019/, [İndirilme Tarihi: 14.12.2020].
• Stolper, Wolfgang F. & Paul A. Samuelson. “Protection and Real Wages”. International Trade Selected Readings. Jagdish Bhagwati (Ed.) England: Penguin Books, 1969, 245 – 257.
• Tarı, Recep.” Ekonometri”, (8. Baskı). Umuttepe Yayınları, 2012, Kocaeli
• Uyanık, Yücel. “Dualist (İkili) İşgücü Piyasası Teorisi”. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1:3, 1999, 1 – 8.
• Uysal, Yaşar. “Gelir Dağılımı Türleri Arasındaki İlişkiler Bağlamında Gelir Dağılımının Düzenlenmesine Yönelik Öneriler”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9:2, 2007, 248 – 292.
• World Bank (2020). New Country Classifications by Income Level: 2019-2020. http://blogs.worldbank.org/opendata/new-country-classifications-income-level-2019-2020, [İndirilme Tarihi: 12.01.2020].
• World Bank (2020a). GDP Per Capita (Current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?view=chart, [İndirilme Tarihi: 12.01.2020]..
• World Bank (2020b). GINI Index (World Bank estimate). https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI, (Erişim Tarihi: 10.01.2020).
• World Bank (2020c). Exports of Goods and Services (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.CD?view=chart, [İndirilme Tarihi: 16.01.2020]..
• World Bank (2020d). Imports of Goods and Services (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/NE.IMP.GNFS.CD?view=chart, [İndirilme Tarihi: 12.01.2020].
• World Bank (2020e). Exports of Goods and Services (% of GDP). https://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.ZS?view=chart, [İndirilme Tarihi: 10.01.2020].
• World Bank (2020f). Imports of Goods and Services (% of GDP). https://data.worldbank.org/indicator/NE.IMP.GNFS.ZS?view=chart, [İndirilme Tarihi: 12.01.2020].
• World Bank (2020g). GDP Growth (Annual %). https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG?view=chart, [İndirilme Tarihi: 15.01.2020].
• World Bank (2020h). Current Account Balance (% of GDP). https://data.worldbank.org/indicator/BN.CAB.XOKA.GD.ZS?view=chart, [İndirilme Tarihi: 12.01.2020].
• Yağmur, Ayten. “İstihdam Edilebilirlik Açısından Eğitim-İstihdam İlişkisi: Konya Bölgesi İmalat Sanayii Örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Zeren, Fatma & Ayşe Arı. “Trade Openness and Economic Growth: A Panel Causality Test”. International Journal of Business and Social Science, 4:9, 2013, 317 – 324.