Lise Öğrencilerinin Akran Zorbalığına Yönelik Algılarının Metafor Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 97 - 109, 30.11.2023

Hasan Şardağ , Emel Bahadır Yılmaz

https://doi.org/10.59312/ebshealth.1332721

Öz

Amaç: Bu çalışma, lise öğrencilerinin akran zorbalığı hakkındaki algılarını metafor analizi yoluyla değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Fenomenolojik tasarımdaki bu araştırmanın evrenini, Doğu Karadeniz’de bir devlet lisesinde eğitim öğretime devam eden öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi ise 21 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada öğrencilere kişisel bilgi formu ile akran zorbalığı hakkındaki metaforlarını öğrenmek için bir form kullanılmıştır. Tanımlayıcı verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma değerleri verilmiştir.
Bulgular: Öğrencilerin %46.6’sı fiziksel zorbalığa, % 57.1’i sözel zorbalığa ve %52.5’i psikolojik/duygusal zorbalığa maruz kaldıklarını bildirmiştir. Yapılan metafor analizinde üç ana tema elde edilmiştir: 1) Mağdur kişinin duyguları (çaresizlik, utangaçlık, değersizlik, korku ve üzüntü), 2) Mağdur kişinin sosyal yaşamı (sosyalleşememe, hayattan soğuma, arkadaşlık kuramama ve etkinliklerden uzaklaşma) ve 3) Mağduriyete karşı koyma (zorba olma, içine kapanma, ne yapacağını bilememe ve psikolojik sorunlar yaşama).
Sonuç: Lise çağında karşılaşılan zorbalık davranışı kişinin gelişimini olumsuz yönde etkilemekte ve gelecek yaşanışında özgüveni düşük, kendini ifade edemeyen, sosyal ilişki kurmak istemeyen kişilerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda, vakaları okul yönetimine bildirme ve psikolojik destek verme, ben dili kullanma ve sağlıklı iletişim kurma, hayır deme becerisi, atılganlık ve problem çözme becerisi gibi problem çözümleyici beceri eğitimleri düzenleme önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı, lise, öğrenci, metafor analizi

Kaynakça

• Amoo, S.A., Menlah, A., Garti, I., & Appiah, E.O. (2021). Bullying in the clinical setting: Lived experiences of nursing students in the Central Region of Ghana. PLoS ONE, 16(9), e0257620. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0257620
• Cenkseven Onder, F., & Yurtal, F. (2008). An ınvestigation of the family characteristics of bullies, victims, and positively behaving adolescents. educational sciences: Theory and practice, 8(3), 821-832.
• Coelho, V.A., Marchante, M., & Romao, A.M. (2022). Adolescents’ trajectories of social anxiety and social withdrawal: Are they influenced by traditional bullying and cyberbullying roles? Contemporary Educational Psychology, 69, 102053. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2022.102053
• Çakmak, Ş. K., & Çoban, A. (2023). Erken çocuklukta zorbalığa yönelik farkındalık programı geliştirmede önemli bir adım: Pilot uygulama. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(1), 265-284. https://doi.org/10.33400/kuje.1244246
• Doğan, S., & Keleş, O. (2023). Nedenleri sonuçları ve çözüm önerileri bağlamında akran zorbalığı: Bir olgubilim çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-32.
• Due, P., Merlo, J., Harel-Fisch, Y., Damsgaard, M.T., Holstein, B.E., Hetland, J., Currie, C., Gabhainn, S.N., Gaspar de Matos, M. ve Lynch, J. (2009). Socioeconomic ınequality in exposure to bullying during adolescence: A comparative, crosssectional, multilevel study in 35 countries. American Journal of Public Health, 99(5), 907-914. https://doi.org/10.2105/AJPH.2008.139303
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
• Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Turkiye Klinikleri Journal of Psychiatric Nursing-Special Topics, 3(2), 175-81.
• Karataş, M., & Ünalmış, A. (2019). İlköğretim 6,7 ve 8. sınıf öğrencileri arasında yaşanan akran zorbalığının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Tokat örneği). Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(3), 381-396.
• Kowalski, R. M., & Limber S. P. (2013). Psychological physical and academic correlates of cyberbullying and traditional bullying. Journal of Adolescent Health, 53, 13-20.
• Polat, F., & Sohbet, R. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinde akran çatışmasına bakış. KSU Medical Journal, 15(2), 41-51. https://doi.org/10.17517/ksutfd.608921
• Sabramani, V., Idris, I.B., Ismail, H., Nadarajaw, T., Zakaria, E., & Kamaluddin, M.R. (2021). Bullying and ıts associated ındividual, peer, family and school factors: Evidence from Malaysian national secondary school students. International Journal of Environmental Research and Public Research, 18(13), 7208. https://doi.org/10.3390/ijerph18137208
• Sekar, D.A.C., & Fauzia, N. (2023). Peer social support for adolescent victims of bullying. International Journal of Social Science Research and Review, 6(6), 614-628. https://doi.org/10.47814/ijssrr.v6i6.1377
• Siddiqui, S., Schultze-Krumbholz, A., & Hinduja, P. (2023). Practices for dealing with bullying by educators in Pakistan: Results from a study using the handling bullying questionnaire. Cogent Education, 10(2), 2236442. https://doi.org/10.1080/2331186X.2023.2236442
• Siyez, M.D., & Kaya, A. (2011). Akran zorbalığı gruplarında empatik eğilim. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 23-43.
• Smith, P. K. (2016). Bullying: Definition, types, causes, consequences and intervention. Social and Personality Psychology Compass, 10(9), 519–532. https://doi.org/10.1111/spc3.12266
• Thornberg, R., & Delby, H. (2019). How do secondary school students explain bullying? Educational Research, 61(2), 142-160. https://doi.org/10.1080/00131881.2019.1600376
• Tural-Hesağçıoğlu, S., & Yeşilova, H. (2015). Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(4), 284-293. https://doi.org/10.5455/apd.155780
• UNESCO. (2018). New SDG 4 Data on Bullying. Retrieved from: http://uis.unesco.org/en/news/new-sdg-4-data-bullying
• Yelboğa, N., & Koçak, O. (2019). Ergenlerde akran zorbalığını yordayan bazı faktörlerin zorba ve mağdur bireyler açısından değerlendirilmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 2286-2320.
• Yoseph, I., Hikmat, R., Mardhiyah, A., Hazmi, H., & Hernawaty, T. (2022). Method of nursing ınterventions to reduce the incidence of bullying and ıts ımpact on students in school: A scoping review. Healthcare, 10(10), 1835. https://doi.org/10.3390/healthcare10101835