Adli Psikiyatride Ceza Sorumluluğu Değerlendirmesi: Gözlem İhtisas Dairesinin Yıllık Analizi

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 9, 31.03.2024

Mehmet Doğan , Muhammed Emin Boylu , Sefa Saygılı

https://doi.org/10.59312/ebshealth.1405898

Öz

Amaç
Bu çalışma, ceza sorumluluğu değerlendirilmesi için gönderilen, ceza sorumluluğunun olmadığı veya azaldığı yönünde karar verilen olguların sosyodemografik, klinik özellikleri ve cezai sorumlulukları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır.
Gereç-Yöntem
T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Gözlem İhtisas Dairesi’ne 2022 yılında ceza sorumluluğu ve farik mümeyyizlik değerlendirmesi için gönderilen 1322 olgudan ceza sorumluluğu olmadığı belirlenen 75 olgu ve ceza sorumluluğunun azalmış olduğu tespit edilen 16 olgu çalışmaya dahil edilmiştir. Olguların mütaalalarına UYAP sistemi üzerinden ulaşılmış, raporlarında mevcut bulunan iddianame, tanık, sanık ifadeleri ve tıbbi belgeleri incelenerek oluşturulan sosyodemografik-klinik veri formuna işlenmiş ve istatistiksel analizi yapılmıştır.
Bulgular
Ceza sorumluluğu olmadığı tespit edilen 75 olgunun % 68’inin (51) erkek, %32’sinin (24) kadın olduğu, suç sırasında yaş ortalamalarının 42,52 (13,16) ve kurumumuza başvurduklarında yaş ortalamalarının 45,62 (13,56) olduğu saptanmıştır. Olguların eğitim yılı ortalamasının 9,05 (4,6) olduğu, %44’ünün bekar, %29,3’ünün dul/boşanmış, %26,7’isinin ise evli olduğu tespit edilmiştir. Olguların %90,6’sının insana yönelik suçlarla, %9,33’ünün ise mala yönelik suçlarla gönderilmiş oldukları tespit edilmiştir. Tıbbi belgelerinde %36’sının ‘organik olmayan psikotik bozukluk’ tanı koduyla takip edilmiş olduğu, dairemizde ise %35’inin raporlarında karar tanısı ‘psikotik bozukluk’ ve %14’ünün ‘eksitasyon’ olarak kaydedildiği saptanmıştır. Ceza sorumluluğunun azalmış olduğu tespit edilen 16 olgunun 2’sinin kadın olduğu ve karar tanılarının 15’inin ‘hafif derecede mental retardasyon’, 1’inin ise ‘organik kişilik bozukluğu’ olarak saptandığı bulunmuştur.
Sonuç
Bu çalışmanın bulguları, olguların suçtan önce dış merkezlerde aldıkları tanılarıyla, alkol madde kullanım mevcudiyeti, işlevselliklerini değerlendiren parametreler gibi verilerle birlikte bütüncül değerlendirilmesiyle cezai sorumluluğun belirlenmesine ilişkin değerli bilgiler sunmaktadır. Ceza sorumluluğu değerlendirilmesinde olguların dosyalarındaki adli tıbbi belgelerin eksiksiz olması adli psikiyatrik değerlendirmede bulunan profesyoneller açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

psikoz, mental retardasyon, ceza sorumluluğu

Etik Beyan

Araştırmacılar arasında herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır. Bu çalışmanın hiçbir aşamasında herhangi bir finansal destek alınmamıştır. Çalışma için T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Eğitim ve Bilimsel Araştırma Komisyonu’ndan etik kurul onayı ve çalışma izni alınmıştır. (Tarih: 20.09.2023 – Sayı: 21589509/2023/907).

Criminal Responsibility Assessment in Forensic Psychiatry: Annual Analysis of the Psychiatric Observation Department

Öz

Anahtar Kelimeler

psychosis, mental retardation, criminal responsibility

Kaynakça

• Adjorlolo, S., Chan, H. C. O., & DeLisi, M. (2019). Mentally disordered offenders and the law: Research update on the insanity defense, 2004–2019. International journal of law and psychiatry, 67, 101507.
• Akpınar, A., & Aksoy, U. M. (2014). Assessing the type of offence and criminal responsibility in borderline and mild intellectual disabilities: Is there any difference? Abant Med J, 3(1), 7-11. Balcioglu, Y. H., Oncu, F., & Kennedy, H. G. (2023). Forensic psychiatry in Turkiye. International Review of Psychiatry, 1-17.
• Balcıoğlu, Y. H., Öncü, F., & Balcıoğlu, İ. (2018). Implementations for assessing criminal responsibility in psychiatric disorders related to alcohol use. Turkish Journal of Forensic Medicine, 31(3), 124-142.
• Balcıoğlu, Y. H., & Solmaz, M. (2017). Mükerrer suç işleyen bir olgu dolayısıyla ceza sorumluluğunun değerlendirilmesindeki farklılıklar ve ilişkili olası etmenler. Journal of Forensic Medicine, 31, 2.
• Bilaç, Ö., Şentürk Pilan, B., Orhon, Z., & Bayrak, A. (2014). Suça sürüklenen çocukların suç ve tanı dağılımlarının incelenmesi: Kesitsel bir araştırma. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 21(2), 115-122.
• Boylu, M. E., Cansunar, F. N., & Şahin, H. Ç. (2023). Türk Ceza Kanunu “Madde 34/1” kapsamında “geçici bir neden” olarak değerlendirilen vakaların adli psikiyatrik açıdan incelenmesi. Adli Tıp Dergisi, 37(2), 65-73.
• Çalışgan, P. (2020). Türk ceza hukuku ve adli bilimler açısından akıl hastalığı İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Çöpür, M., Elmas, İ., & Yeşim, C. (1995). Ceza ehliyeti, uyuşturucu madde bağımlılığı, farik ve mümeyyizlik tespiti istenen olgularla ilgili istatistiksel bir çalışma. Kriz Dergisi, 3(1), 197-200.
• Duran, G. Y. (2018). Ceza Muhakemesi Hukukunda Gözlem Altına Alınma (CMK M. 74). Ceza Hukuku Dergisi, 13(38), 65-116.
• Görgülü, Y., Küçük, A., & Uysal Çetinkaya, S. (2015). Evaluating the people who were sent for determining of criminal responsibility. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(4). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2022-49674.
• İnan, S., Yıldızhan, E., & Öncü, F. (2018). İnsana yönelik ciddi suç işleyen adli psikiyatri olgularının hastalık öyküleri, sosyodemografik ve suç özellikleri. Turk Psikiyatri Derg, 29(4), 258-268.
• Kalenderoğlu, A., Yumru, M., Selek, S., & Savaş, H. A. (2007). Gaziantep Üniversitesi tip fakültesi adli psikiyatri birimine gönderilen olgularin incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi.
• Keçelioğlu, E. (2015). Ceza Muhakemesi Hukukunda Gözlem Altına Alma. Ankara Barosu Dergisi(3), 221-245.
• Mulvey, E. P. (1994). Assessing the evidence of a link between mental illness and violence. Psychiatric Services, 45(7), 663-668.
• Öncü, F., Soysal, H., Uygur, N., Özdemir, F., Türkcan, S., Yeşilbursa, D., & Alataş, G. (2002). Zorunlu klinik tedavi sonrası yineleyici suç işleyen adli psikiyatri olgularının tanı ve suç niteliği açısından değerlendirilmesi. Düşünen Adam, Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 15(3), 132-148.
• Özgen Hergül G, e. Psikiyatri Uygulamalarının Koruyucu ve Toplum Temelli Boyutları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.53-59.
• Resmî Gazete (26.09.2004/25611), 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu; 2004. İkinci Bölüm: Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler; Akıl hastalığı, Madde 32. Erişim tarihi: 20 Ocak 2023.
• Swanson, S. A., Crow, S. J., Le Grange, D., Swendsen, J., & Merikangas, K. R. (2011). Prevalence and correlates of eating disorders in adolescents: Results from the national comorbidity survey replication adolescent supplement. Archives of general psychiatry, 68(7), 714-723.
• Tasdemir, I., Boylu, M. E., Dogan, M., Ozcanli, T., & Karacetin, G. (2024). Forensic psychiatric and criminal dimensions of juvenile homicide/attempted homicide cases in Turkey. Journal of forensic and legal medicine, 102, 102650.
• Tasdemir, I., Cesur, E., Mengus, A., Asliyüksek, H., & Karamustafalioglu, K. O. (2023). Sociodemographic, psychiatric and criminal characteristics of elderly offenders under evaluation for criminal responsibility in Turkey. International journal of law and psychiatry, 88, 101888.
• Taşdemir, I., Boylu, M. E., Aslıyüksek, H., Saygılı, S., & Karamustafalıoğlu, K. O. (2024). Criminological and Psychiatric Profiles of Immigrant and Refugee Offenders: A Retrospective Analysis of Cases in a Forensic Setting. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 0306624X241236735.
• Taşdemir, İ., Boylu, M. E., & Erdim, N. K. (2023). Hırsızlık veya yağma suçu işlemiş çocukların sosyodemografik, kriminal ve adli psikiyatrik özelliklerinin karşılaştırılması. Adli Tıp Dergisi, 37(3), 150-159.
• Tırtıl L, B. Ü., Oral G. Adli Psikiyatri. Dokgöz H. . (ed). Adli Tıp ve Adli Bilimler. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2019. 541-77.
• Türkcan, S., İncesu, C., Canbek, Ö., Can, Y., Sercan, M., & Uygur, N. (2000). 1831 adli olgunun tanı dağılımı ve tanı-suç bağlantısının değerlendirilmesi. Dusunen Adam, 13(3), 132-137.
• Yıldız, A., Kılıç, F., Çabuk, S., & Aktaş-Çallıoğlu, G. (2020). Characteristics of the Sociodemographic, Clinical and Crime-Related Actions in Patients with Psychotic Symptoms Evaluated with the Claim of Committing a Crime-Related Action in a University Hospital between 2012 and 2018. Bull Legal Med, 25, 72-82.
• Yılmaz, C. (2018). Kriminolojik Açıdan: Akıl Hastalığı ve Suç. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 24(2), 743-765.
• Zitrin, A., Hardesty, A. S., Burdock, E. I., & Drossman, A. K. (1976). Crime and violence among mental patients. The American Journal of Psychiatry, 133(2), 142-149.