THE LEGALITY OF THE IMPLEMENTATION OF VACCINATION AS AN ADMINISTRATIVE ACTIVITY CONCERNING THE PROTECTION OF GENERAL HEALTH

Yıl 2017, Cilt: XXI Sayı: 1-2, 43 - 73, 01.06.2017

Sencer Abdullah Akkoyunlu

Öz

GENEL SAĞLIĞIN KORUNMASINA İLİŞKİN İDARİ BİR FAALİYET OLARAK AŞI UYGULAMASININ KANUNİLİĞİ

Öz

İdarenin tehlikeli gördüğü durum ve faaliyetler karşısında tedbirler alması gerekliliktir. İdare aldığı tedbirlerle tehlikenin zarara dönüşmesini önlemekte, böylece kişileri korumaktır. Etkinlikleri çok çeşitli alanlara yayılan idarenin genel sağlığı korumaya yönelik faaliyetleri tedbir niteliğindeki faaliyetlerinin bir kısmını oluşturmaktadır.
İdare genel sağlığı korumaya yönelik faaliyetleri kapsamında önleyici bir faaliyet olarak kişilere aşı uygulamanın gerekli olduğu kanaatine ulaşabilmektedir. İdarenin bu kanaatini eyleme dönüştürebilmesi için vücut bütünlüğüne yönelik müdahalelere ilişkin olan Anayasanın 17’nci maddesinde ve ayrıca bütün temel hak ve özgürlükler için güvence oluşturan Anayasanın 13’üncü maddesinde yer alan güvenceleri ihlal etmemesi gerekmektedir.
Aşı uygulamasının vücut bütünlüğüne müdahale ediyor olması itibariyle Anayasada öngörülen güvencelere riayet edilmesi gerekliliği bakımından, son dönemde özellikle “kanunla sınırlama (kanunilik)” ve “aşı uygulanmadan önce ilgilinin rızasının alınması” hususları tartışmalı hale gelmiştir. Dolayısıyla kişilere aşı uygulanmadan önce rızalarının aranıp aranmayacağı, idareye kanunla genel sağlığı koruma yetkisi verilmesinin aşı uygulama yetkisinin varlığını kabul için yeterli sayılıp sayılmayacağı, aşı uygulama yetkisinin kanunda ayrıca ve açıkça gösterilmesinin gerekli olup olmadığı meseleleri üzerine yazmanın faydalı olacağı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vücut Bütünlüğü, Tıbbi Müdahale, Umumi Hıfzısıhha Kanunu, Rıza, Tıbbi Zorunluluk

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, Tekin; “Saklı Yetki Kavramı”, A.İ.D, S. 11/3, Y. Eylül/1978, s. 73-83.
• AKOVA, Murat – ODER, Bertil Emrah – ERGÖNÜL, Önder – RUACAN, Şevket – TÜRKER, Kemal; “Bilim Akademisinin Aşılama İle İlgili Görüşü,” Bilim Akademisi Derneği-34 – 179/148, www.bilimakademisi.org, Temmuz 2015.
• AKTAŞ, Sururi Prosedürel Doğal Hukuk: Lon L. Fuller’in Hukuk Kavramı, İstanbul, 2011.
• AKTAŞ, Ekin Özgür; “Anayasa Mahkemesinin 2013/1789 Başvuru Nolu Kararı Açısından Zorunlu Aşılama”, Anayasa Mahkemesinin Zorunlu Aşı Kararı, İzmir Tabip Odası, Nisan 2017, s. 7-11.
• AKYILMAZ, Bahtiyar-SEZGİNER, Murat-KAYA, Cemil; Türk İdare Hukuku, 7. Baskı, Ankara, 2016.
• ATAY, Ender Ethem; İdare Hukuku, 5. Bası, Ankara, 2016.
• AYAN, Mehmet; Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, 1991.
• AYANOĞLU, Taner; Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Eylemin Tanımlanması, 2004.
• BALTA, Tahsin Bekir, İdare Hukukuna Giriş I, 1968/1970.
• BAŞARAN YAVAŞLAR, Funda; “Hukuki Güvenlik İlkesinin Bir Alt İlkesi Olarak Vergi Hukukunda Yasallık İlkesi”, Kamu Hukukçuları Platformu-Hukuk Güvenliği (8-9 Kasım 2013).
• ÇAĞLAYAN, Ramazan; İdare Hukuku Dersleri, 5. Baskı, Ankara, 2017.
• ÇEKER, Mustafa; “Tıbbi Müdahalelerde Hukuka Uygunluk Sorunu”, http://www.cu.edu.tr/insanlar/mceker/makaleler.htm , e.t: 25.03.2018 (s. 1-15).
• ÇAĞLAR, Selda; “Hukuk Devleti Açısından Hukuki Belirlilik-Hukuk Güvenliği İlişkisi”, Kamu Hukukçuları Platformu-Hukuk Güvenliği (8-9 Kasım 2013).
• DEDE, Emine; Tıp Hukukunda Çocuk Hastaların Hakları, 2017.
• DURAL, Mustafa – ÖĞÜZ, Tufan; Kişiler Hukuku, 16. Baskı, İstanbul, 2015.
• DURAN, Lütfi; İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul, 1982
• ERGÖR, Gül, “Aşının Halk Sağlığı İçin Önemi”, Anayasa Mahkemesinin Zorunlu Aşı Kararı”, İzmir Tabip Odası, Nisan 2017, s. 12-18.
• ERSÖZ, Kürşat; “Tıbbi Müdahale Kavramı ve Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluğunun Şartları”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Y. 5, S. 45, Mayıs 2010, s. 105-122.
• GEMİCİ, Hatice Betül – GÖKSOY, Özlem Evrim – DOĞAN, Ahmet – DOĞAN, Murat, Gıda Güvenliği Hareketi, “Türkiye’nin Sağlık ve Aşı Mevzuatı”, http://www.gidahareketi.org/files/asi-mevzuati.pdf.
• GİRİTLİ, İsmet- BİLGEN, Pertev- AKGÜNER, Tayfun- BERK, Kahraman; İdare Hukuku, 6. Basım, İstanbul, Kasım 2013.
• GÖZLER, Kemal-KAPLAN, Gürsel; İdare Hukuku Dersleri, 19. Baskı, 2017.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref – TAN, Turgut; İdare Hukuku (Genel Esaslar), C. I, 9. Bası, Ankara 2013.
• GÜNDAY, Metin; İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara, 2011.
• GÜNEŞ, Turan; Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri, Ankara, 1965.
• HAKERİ, Hakan; Tıp Hukuku, 10. Baskı, Eylül 2015.
• İNELİ, Bekir Urağan; “18 Yaş Üstü Erişkinlerin, Erişkin Aşıları Konusundaki Bilgi, Tutum Ve Görüşleri İle Aşı Yaptırma Oranlarının Değerlendirilmesi” (Tez Danışmanı: Doç. Dr. Melahat Akdeniz), Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Antalya, 2016.
• KAHRAMAN, Zafer; “Medeni Hukuk Bakımından Tıbbi Müdahaleye Hastanın Rızası”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, 2016, s. 479-510.
• KARA, Mithat; “Anayasa Mahkemesi’nin Zorunlu Aşıya Yaklaşımı”, Anayasa Mahkemesinin Zorunlu Aşı Kararı, İzmir Tabip Odası, Nisan 2017, s. 37-48.
• KARA KILIÇARSLAN, Seda; Kişilik Hakkına Saldırıda Üstün Nitelikte Özel ve Kamusal Yarar, İstanbul, 2015.
• KICALIOĞLU, Mustafa; Doktorların ve Hastanelerin Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumlulukları, Ankara, 2011.
• KÖKÜSARI, İsmail; Anayasa Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi, Ankara, 2015.
• METİN, Yüksel; Ölçülülük İlkesi-Karşılaştırmalı Bir Anayasa Hukuku İncelemesi, Ankara, 2002.
• OĞURLU, Yücel; Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Ankara, 2002.
• ONAR, Sıddık Sami; İdare Hukukunun Umumi Esasları, III. Cilt, 3. Bası, İstanbul, 1966.
• ÖZAY, İl Han; Günışığında Yönetim, İstanbul, Ekim 2004.
• ÖZCAN, Emrah; “Fiili Yol” (Danışman: Prof. Dr. Ali ULUSOY), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2009.
• ÖZGÜLDÜR, Serdar; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Işığında Tam Yargı Davaları, Ankara, 1996.
• SAVAŞ, Halide; Yargıya Yansıyan Tıbbi Müdahale Hataları, Ankara, 2011.
• TORUN, Sebahat Dilek; “Ümraniye Eğitim Ve Araştırma Sağlık Grup Başkanlığı Bölgesinde Aşılama Hizmetleri Ve Soğuk Zincir Yönetimi Üzerine Eğitimin Etkisi” (Danışman: Doç. Dr. Sibel KALAÇA, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2006.
• ULU, Güher; İdari İşlemin Yetki Unsuru, 2012.
• YAYLA, Yıldızhan; İdare Hukuku, İstanbul, Eylül 2009.
• YENERER ÇAKMUT, Özlem; Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açısından İncelenmesi, Ocak 2003.
• YILDIRAN, Alişan; “Zorunlu Aşı”, http://ahmetrasimkucukusta.com/ 2014/02/12/etibba-diyor-ki/zorunlu-asi/ , e.t: 30.07.2017.
• YILDIRAN, Alişan; “Çocuklara Hangi Aşılar Neden Yapılmalı, Hangileri Neden Yapılmamalı”, http://ahmetrasimkucukusta.com /2015/07/04/misafir-yazar/cocuklara-hangi-asilar-neden-yapilmali-hangileri-neden-yapilmamali/ , e.t: 30.07.2017.
• YILDIRAN, Alişan; “Alternatif Bilimler Akademisi!”, http://ahmetrasimkucukusta.com/2015/08/04/hakkimda/alternatif-bilimler-akademisi/ , e.t: 30.07.2017.
• YILDIRAN, Alişan; “Sihirli Değnek “Aşı Efsanesi”, http://ahmetrasimkucukusta.com/2015/04/23/misafir-yazar/sihirli-degnek-asi-efsanesi/ , e.t: 30.07.2017.
• YILDIRAN, Alişan; “Çocukluk Çağı Aşıları Mecburi Değil Tavsiye Niteliğinde Olmalıdır”, http://ahmetrasimkucukusta.com/2014/12/07 /etibba-diyor-ki/cocukluk-cagi-asilari-mecburi-degil-tavsiye-nitelignde-olmalidir/ , e.t: 30.07.2017.
• YILDIRIM, Turan- YASİN, Melikşah- KAMAN, Nur- ÖZDEMİR, H. Eyüp- ÜSTÜN, Gül- OKAY TEKİNSOY, Özge; İdare Hukuku, 6. Baskı, İstanbul, Kasım 2016.