TEK PARTİ İKTİDARINDA BÜROKRASİ VE SİYASET İLİŞKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 12, 30.06.2023

Sinan Yazıcı , Ferdi Katılmış

https://doi.org/10.46482/ebyuiibfdergi.1171162

Öz

Bürokrasi ve siyaset, bazı durumlarda birbirlerinin yerine kullanılabilecek niteliklere sahip kavramlardır. Siyasal kararların bürokrasi yoluyla hayata geçirilmesi onu siyasal sürecin en önemli unsurlarından birisi haline getirmiştir. Bürokrasi ayrıca hâkim güçlerin, toplumsal ve sosyal yapılanmanın sürekliliğini sağlamak amacıyla kullandıkları bir baskı aracı görevi de görmektedir. Tek parti dönemindeki bürokrasi ve siyaset ilişkisinin ele alındığı bu çalışmada, Cumhuriyetin Osmanlı’dan aldığı miras ve sonrasında oluşturulan bürokratik yapı, hayata geçirilen reformlar ve rasyonel bürokrasiye geçiş sürecinde atılan adımlar incelenmektedir. Çalışmada bürokrasi olgusu, bürokrasi ve siyaset ilişkisi ayrı ayrı incelenmiş olup, bürokrasinin en etkin dönemi olarak tabir edilen tek parti iktidarında (1923-1950) siyaset ve bürokrasi ilişkisi meşru iktidar bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda tek parti iktidarında siyasal otoritenin bürokrasinin kontrolü altına girdiği dolayısıyla bürokrasinin siyasallaştırıldığı, bunun da demokratikleşme sürecini olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Çok-partili hayata geçişle beraber bürokrasinin gücünün nispeten azaldığı ancak bürokratik vesayet geleneğinin günümüze kadar etkisini devam ettirdiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bürokrasi, Bürokrasi ve Siyaset İlişkisi, Siyasal İktidar, Tek Parti Dönemi

Kaynakça

• Abadan, N. (1959). Bürokrasi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, 10-13.
• Acar, A. (2002). Yönetim-Siyaset İlişkisinde Kamuda Personel Politikaları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(7), 5-14.
• Akbay, C., & Sevinç, İ. (2018). Osmanlı Mirası Bürokrasinin Tek Parti Döneminde Radikalleşmesi (1923-1946 Dönemi). P. D. Keskin içinde, V. Uluslararası Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Sempozyumu Tam Metin Kitabı (s. 54-67). Elazığ: Asos Yayınevi.
• Akın, A. (2012). Modern Dönemde Ulema-Aydın Paradoksunun Oluşumu ve Etkileri. Atebe Dini Araştırmalar Dergisi, 1(5), 137-151.
• Aksan, G., & Çelik, Ö. (2011). Gerilim ve Uzlaşma: Demokrasi Ekseninde Bürokrasi ve Siyaset İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(25), 1-10.
• Altunok, H. (2016). Atama Yetkisi ve Bürokrasi Siyaset İlişkisi üzerine Bir Değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 166-180.
• Aydilek, E. (2019). Türk Siyasal Hayatında Bürokrasi - Siyaset İlişkisi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi(3), 57-72.
• Aydın, T., & Şavkılı, C. (2013). Atatürk Döneminde Bürokrasinin Yeniden Yapılanması. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29(87), 67-90.
• Çevikbaş, R. (2014). Bürokrasi Kuramı ve Yönetsel İşlevi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 75-102.
• Demirci, A. (2008). Tek Parti Rejimleri ve İttihat ve Terakki Tecrübesi Işığında Atatürk’ün Düşünce ve Aksiyonunda Parti-Bürokrasi İlişkisi. Demokrasi Platformu, 4(14), 103-123.
• Doğan, K. C., İnankul, H., & YILMAZ, N. (2013). Tek Parti İktidarı Döneminde (1923-1946) Bürokrasi ve Siyaset İlişkisinin Weberyan Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(13), 263-284.
• Dursun, D. (2006). Siyaset Bilimi (3. Baskı b.). İstanbul: Beta Yayınları.
• Eryiğit, B. H., Peker, K., & Yörükoğlu, F. (2014). Türk Demokrasisinin İnşasında Bürokrasinin Rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 165-188.
• Eryılmaz, B. (2017). Bürokrasi ve Siyaset, Bürokratik Devletten Etkin Yönetime (6. Baskı b.). İstanbul: M. Faruk Bayrak.
• Ezici, E. (2020). Hariciye Teşkilatı; Türk Kamu Yönetiminde Bir Modernleşme Modeli. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Fukuyama, F. (2016). Siyasi Düzenin Kökenleri: İnsan Öncesi Çağlardan Fransız İhtilali'ne. Profil Yayıncılık. Heper, M. (2006). Türkiye'de Devlet Geleneği (2. Baskı b.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Heywood, A. (2007). Siyaset. Ankara. Adres Yayınları.
• İzci, F., & Bozdoğan, S. (2016). Türk Kamu Yönetiminde Bir Problem Alanı Olarak Bürokrasi- Siyaset İlişkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(34), 33-46.
• Kaya, R. (2017). Osmanlı Modernleşmesinin Son Halkası: "Cumhuriyet". Ekonomik ve Sosyal Düşünce Araştırma Geliştirme Vakfı, http://esagev.org/wp-content/uploads/2017/01/10-osmanli-modernlesmesinin-son-halkasi-cumhuriyet-rustu-kaya.pdf. . http://esagev.org/wp-content/uploads/2017/01/10-osmanli-modernlesmesinin-son-halkasi-cumhuriyet-rustu-kaya.pdf. adresinden alındı
• Kırılmaz, H. (2020). Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Bürokrasinin Rolü: Tek-Parti Dönemi ve Çok Partili Sisteme Geçiş. Bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi(92), 1-28.
• Mardinli, İ. (2020). Tanzimat’tan Günümüze Türk Modernleşme Sürecinde Bürokratik Elitlerin Rolü. Harran Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(6), 1-20.
• Söğütlü, İ. (2010). Cumhuriyet Türkiye'sinde Modernleşme ve Bürokratik Vesayet. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 49-68.
• Turhan, T. (2017). Tek Parti Dönemi Burjuva Bürokrasisi ve Kamusal Adalet İlkesi. Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, 1(1).
• Weber, M. (2008) Bürokrasi (Taha Parla, Çev.). Sosyoloji Yazıları H. H. Gerth ve C.W. Mills (Ed.). (ss. 300-347)12. Baskı İstanbul: Deniz Yayınları
• Wilson, W. (1961). İdarenin incelenmesi. Woodrow Wilson Seçme Parçalar, 53-74.