UZAKTAN ALGILAMA VE CBS TEKNİKLERİ İLE DEĞERLENDİRİLEN ORMANSIZLAŞMA KAYNAKLI ARAZİ DEĞİŞİMİ ALTINDA GÜNÜMÜZ VE GELECEK ORMAN BİYOÇEŞİTLİLİĞİNİN ANALİZİ: BORNOVA, İZMİR ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 16 - 34, 26.01.2017

Fulya Aydın

Öz

Ormanlar,
türler için sağlıklı habitat sağlayan; ekosistem seviyesinde, türler
seviyesinde ve genetik seviyede
biyoçeşitliliği destekleyen en eski güçlerden biridir. Yararları saymakla
bitmeyen ormanlar, birçok
canlıya ev sahipliği yapmakta ve ayrıca atmosferdeki karbondioksitin büyük
bölümünü depolamaktadır.
Evimiz olan dünyamıza birçok faydası olmasına rağmen, bugün ormanlarımızın büyük bir bölümü yok olma tehlikesi altındadır.
Orman alanları, meralar veya tarım alanları gibi başka arazi desenleri ile yer değiştirdiğinde içinde
bulunan biyoçeşitlilik zarar görür; çünkü orman alanlarının tarım alanlarına dönüşmesi doğal
ormanlara göre daha az biyoçeşitliliği destekler. Orman alanlarının değişiminin monitörize edilmesi ve
bu alanların geleceği ile ilgili yapılacak olan tahminleme çalışmaları giderek önem
kazanmaktadır. Bu çalışmalar ile birlikte orman alanlarında yaşayan türlerin biyoçeşitliliğine yönelik
analizler de oldukça zengin olan bu ekosistemin korunmasına yönelik atılacak adımlarda
farkındalık yaratma potansiyeline sahiptir. 

Çalışmada, İzmir’in Bornova ilçesine ait ormanların
zaman içindeki değişimi arazi değişim modeli ile incelenmiş ve daha sonra gelecek orman alanı
tahmini yapılmıştır. 2033 yılı tahmininde ormanların, genellikle yerleşim alanı deseninin genişleme
potansiyeline göre azalacağı öngörülmüştür. Bu azalma, doğal olarak, orman ekosisteminin barındırdığı
memeli türlerini de etkileyecektir. Bornova ormanlarında,
2014 yılı itibarı ile IUCN’in Kırmızı Listesi tarafından belirlenen 48 tehlike
altında tür barınmaktadır.
Tehlike altında bulunan bu zenginliğin ise yapılan gelecek orman tahminlemesi sonucunda orman alanının daralması ile beraber
azaldığı görülmektedir. Habitat ve Biyoçeşitlilik Modeli kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada
orman biyoçeşitliliği; alfa, beta, gama çeşitlilik değerleri, Sørensen Farklılık indeksi ve
Çeşitlilik Kısıtlama indeksi gibi ölçüm yöntemleri ile analiz edilmiştir. Çalışmada, 2014 yılında tür
zenginliği alfa çeşitlilik değerine göre %70 oranında iyi değerine sahipken; bu değer 2033 yılında %28’e
değerine inmiştir. Memeli türlerinin yaşadıkları nişlere bakıldığında ise orman alanlarının azalması
ile en çok alansal kaybın Cricetulus migratorius, Rhinolophus blasii, Myotis capaccinii, Tadarida
teniotis, Myotis mystacinus’ta görüleceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

LCM, Ormansızlaşma, Arazi Deseni, Projeksiyon, HBM, Biyoçeşitlilik, Bornova, İzmir

REMOTE SENSING AND GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS-BASED EVALUATION OF CURRENT AND FUTURE FOREST BIODIVERSITY UNDER DEFORESTATION-BASED LANDUSE CHANGE: THE CASE STUDY FOR BORNOVA, İZMİR

Öz

            Forests are one of the ancient forces, which supply
healthy habitats for species and enhance the biodiversity in ecosystem-level,
species-level and genetic-level. The valuable forests are homes for the
numerous creatures and the sink of the atmospheric CO₂. Although the
forests have considerable benefits for the Earth, they recently face with the
threat of deforestation and forest degradation. When the forests begin to
transform into grasslands or agricultural areas, its biodiversity is damaged;
because of the agricultural areas that enhance the biodiversity less than
forest areas. The monitorization of forest cover change and the projections about
their future become importance progressively. Coupled with these studies, the
analysis of biodiversity living in the forests have significant potential to
make difference for the protection of these fertile ecosystems.

Bornova district of İzmir City in Turkey was evaluated
for the study. In the study, the projection of the future forest cover was
evaluated with Landuse Change Model (LCM), and it is seen that the trend seems
like the same with the historical decrease. In 2033 projection, it has been
found that the forest cover shall decrease against the increase of urban area
pattern. This decrease shall affect the mammals of the forest ecosystems. In
Bornova Forests, 48 endangered mammals are living per IUCN RedList as of 2014.
The future forest cover projection shows also the decrease in the habitats of
these endangered mammals associated with the deforestation/forest degradation.
In the study, biodiversity was evaluated via Habitat and Biodiversity Model
(HBM) in TerrSet environment by the calculation of alpha, beta and gamma
diversity measurements, Sørensen Dissimilarity Index (SDi) and Range
Restriction Index (RRi). In the study, it was determined that the species
richness was %70 according to 2014-based alpha diversity measurement; but this
value will decrease up to %28 in 2033. When the habitats of mammals were
evaluated, the most habitat-loss will be emerged in the species as Cricetulus
migratorius, Rhinolophus blasii, Myotis capaccinii, Tadarida teniotis and
Myotis mystacinus. 

Anahtar Kelimeler

LCM, Deforestation, Land cover, Prediction, HBM, Biodiversity, Bornova, İzmir

Kaynakça

• Bakr, N., Weindorf, D. C., Bahnassy, M. H., Marei, S. M., El-Badawi, M. M., 2010. ‘Monitoring land cover changes in a newly reclaimed area of Egypt using multi-temporal Landsat data’. Applied Geography, Vol. 30, No. 4, doi:10.1016/j.apgeog.2009.10.008, 592-605.