Rereading Cities in the Context of the Transition from Classical Urban Theories to Critical Urban Theories

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 1, 1 - 19, 28.06.2018

Hatice Turut , E. Murat Özgür

Öz

Having begun to gain importance since the foundation
of civilizations, cities have continually been in a state of change and
transformation. On the other hand, the modern phenomenon of urbanization
originated after the Industrial Revolution. With the industrialization
movements, cities are areas where the plus value is produced. Furthermore, the
need for the labor force for production initiated the migration to cities and
the proletariat culture in cities brought about the class consciousness. The
class analyses on the European cities by Marx and Engels later laid the
groundwork for the critical urban theories. In the 1920s, the city was first
addressed as a research object by the Chicago School and the spatial
organization of the city was examined. After the 1970s, radical theoreticians
examined the city via the capital accumulation process and dealt with the
spatialization of capital and the social movements. So, the critical
perspective on the present cities, which entered the rule of the capitalist
accumulation processes, offered a structural analysis for the urbanization of
neoliberalism. In this context, the study aims to discuss the contributions to
be made by the economic and political perspectives to understand the present
cities and to offer a new form of reading for the urbanization of neoliberalism
by providing a background on the classical urban theories. 

Anahtar Kelimeler

Urban theories, Chicago school, radical theory, urbanization of Neoliberalism, creative destruction

KLASİK KENT KURAMLARINDAN ELEŞTİREL KENT KURAMLARINA GEÇİŞ BAĞLAMINDA KENTLERİ YENİDEN OKUMAK

Öz

Uygarlıkların kuruluşundan itibaren önem kazanmaya
başlayan kentler sürekli bir değişim ve dönüşüm halinde olmuştur. Modern
kentleşme olgusu ise Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkmıştır. Sanayileşme
hareketleri ile birlikte kentler artı değerin üretildiği alanlar olmuştur.
Bununla birlikte üretim için emek gücüne duyulan ihtiyaç kentlere göçü
başlatmış ve kentlerdeki proletarya kültürü sınıf bilincini beraberinde
getirmiştir. Marx ve Engels’in Avrupa kentleri üzerine yaptığı sınıf çözümlemeleri
ilerleyen zamanlarda eleştirel kent kuramlarına zemin hazırlamıştır. 1920’lerde
ise Chicago Ekolü tarafından kent ilk kez bir araştırma nesnesi olarak ele
alınmış ve kentin mekânsal örgütlenmesi incelenmiştir. 1970’lerden sonra ise
radikal kuramcılar kenti sermaye birikim süreci üzerinden inceleyerek
sermayenin mekânsallaşmasını ve toplumsal hareketleri ele almışlardır. Böylece
kapitalist birikim süreçlerinin hakimiyeti altına giren günümüz kentlerine
yönelik eleştirel perspektif neoliberalizmin kentleşmesine yapısal bir
çözümleme sunmuştur. Bu bağlamda
çalışma, klasik kent teorileri hakkında bir arka plan vererek günümüz
kentlerini anlamada ekonomik ve politik perspektiflerin sağlayacağı katkıları
tartışmayı ve neoliberalizmin kentleşmesine yeni okuma biçimi sunmayı
amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kent kuramları, Chicago ekolü, radikal kuram, Neoliberalizmin kentleşmesi, yaratıcı yıkım.

Kaynakça

• Ahmed, A. I. Mahbub Uddin. 2004. Weber’s perspective on the city and culture, contemporary urbanization and Bangladesh. Bangladesh e-Journal of Sociology, 1(1), 34-43.
• Akın, E., 2007. Kentsel gelişme kentsel rantlar: Ankara örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. 292 sayfa. Aliağaoğlu, A. Uğur, A. 2012. Şehir Coğrafyası. 2. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
• Aslanoğlu, R., 2000. Kent, Kimlik ve Küreselleşme. 2. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa. Brenner, N. 2014. Eleştirel kent teorisi nedir?. İçinde Brenner, N., Marcuse, P., Mayer, M. (haz.) Kar İçin Değil Halk İçin (Çev. A. Y. Şen), 29-46, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Brenner, N. Marcuse, P., Mayer, M., 2014. Kar için değil halk için-Giriş. İçinde Brenner, N., Marcuse, P., Mayer, M. (haz.) Kar İçin Değil Halk İçin (Çev. A. Y. Şen), 15-28, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Brenner, N. Theodore, N. 2005. Neoliberalism and urban condition. CITY, 9(1), 101-107. Brenner, N. Theodore, N. 2002. Cities and the geographies of ‘actually existing neoliberalism’. Antipode, 34 (3), 349-379.
• Castells, M. 1977. The Urban Question: A Marxist Approach. Edward Arnold, London.
• Castells, M. 2014. Kent, Sınıf, İktidar. (Çev. A. Türkün), Phoenix Yayınları, Ankara, (Orijinal Basım Tarihi 1978).
• Duru, B., Alkan, A. 2002. Giriş: 20. yüzyılda kent ve kentsel düşünce. İçinde Duru, B., Alkan, A. (haz.) 20. Yüzyıl Kenti, Birinci Baskı, 7-26, İmge Yayınları, Ankara.
• Engels, F. 2013. İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu. (Çev. O. Emre), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 1845).
• Ghulyan, H. 2017. Lefebvre’nin mekân kuramının yapısal ve kavramsal çerçevesine dair bir okuma. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 26(3), 1-29.
• Giddens, A. 2010. Marx, Weber ve sınıf. İçinde Giddens, A. (haz.) Sosyoloji Başlangıç Okumaları, (Çev. G. Altaylar), 295-302, Say Yayınları, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 2001).
• Giddens, A. 2012. Sosyoloji Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş. (Çev. Ü. Y. Battal), 4. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, (Orijinal Basım Tarihi 1986). Gottdiener, M. 2001. Mekân kuramı üzerine tartışma: Kentsel praksise doğru. (Çev. H. Ç. Keskinok), Praksis, 2, 248-269.
• Göney, S. 1984. Şehir Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 2274, İstanbul.
• Güllüpınar, F. 2012. Kent sosyolojisi kuramları üzerine bir literatür değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 21(3), 1-29.
• Güllüpınar, F. 2013. Kent kuramları. İçinde Güneş, F. (haz.) Kent Sosyolojisi, Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2978, 50-83.
• Harris, D. H. Ullman, E. L., 2002. Kentin doğası. İçinde Duru, B., Alkan, A. (haz.) 20. Yüzyıl Kenti, Birinci Baskı, 55-76, İmge Yayıncılık, Ankara, (Orijinal Basım Tarihi 1945).
• Harvey, D. 2012. Yaratıcı yıkım olarak neoliberalizm. (Çev. E. Çamuroğlu Çığ, Ü. Çığ), Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 67-88, (Orijinal Basım Tarihi 2007).
• Harvey, D. 2013. Asi Şehirler Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru. (Çev. A. D. Temiz), İstanbul, Metis Yayıncılık.
• Kaya, T. 2011. Chicago Okulu: Chicago’ya özgü bir perspektif. Sosyoloji Dergisi, 22, 367-383.
• Keleş, R. 2006. Kentleşme Politikası. Ankara, İmge Yayıncılık.
• Kıray, M. 2007. Kentleşme Yazıları. İstanbul, Bağlam Yayıncılık.
• Koyuncu, A. 2011. Sosyoloji kuramlarında kent. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 31-56.
• Lefebvre, H. 2013. Kentsel Devrim. İstanbul, Sel Yayıncılık, (Orijinal Basım Tarihi 1970).
• Leonard, T. M. 2006. Encyclopedia of The Developing World. Vol. 3 (O-Z index), Routledge, New York.
• Martindale, D. 2000. Şehir teorisi. İçinde Weber, M. (haz.) Şehir Modern Kentin Oluşumu, (Çev. M. Ceylan), 5-68, İstanbul, Bakış Yayınları.
• Marx, K. 2010. Kapital. (Çev. A. Selik, N. Satlıgan), Yordam Yayıncılık, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 1867).
• McKeown, K. N. 1980. The urban sociology of Manuel Castells: A critical examination of the central concepts. The Economic and Social Review, 11(4), 257-280.
• Park, E. R. 2013. Human ecology. In Lin, L., Mele, C. (Eds.) The Urban Sociology Reader, 83-90, Routledge, London.
• J. Peck, J. Theodore, N., Brenner, N. 2009. Neoliberal urbanism: Models, moments and mutations. SAIS Review, XXIX (1), 49-66. Serter, G. 2013. Şikago Okulu kent kuramı: Kentsel ekolojik kuram. Planlama, 23(2), 67-76.
• Simmel, G. 2015. Metropol ve Zihinsel Hayat. İçinde Bireysellik ve Kültür, (Çev. T. Birkan), 317-329, İstanbul, Metis Yayınları, (Orijinal Basım Tarihi 1903).
• Şengül, T. 2000. Radikal kent kuramları üzerine eleştirel bir değerlendirme: Alternatif bir yaklaşıma doğru. Amme İdaresi Dergisi, 33(1), 27-58.
• Şengül, T. 2001. Sınıf mücadelesi ve kent mekânı. Praksis, 2, 9-31.
• Şengül, T. 2009. Kentsel Çelişki ve Siyaset. İmge Yayıncılık, Ankara.
• Tönnies, F. 2000. Şehir ve Cemiyet. (Çev. A. Aydoğan), İz Yayıncılık, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 1887).
• Urry, J. 2015. Mekânları Tüketmek. (Çev. R. G. Öğdül), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 1995).
• Warf, B. Arias, S. 2009. Introduction: the reinsertion of space into the social sciences and humanities. In Warf, B. and Arias, S. (Eds.) The Spatial Turn: Interdisciplinary Perspectives, 1-10, Routledge, New York.
• Weber, M. 2000. Şehir: Modern Kentin Oluşumu. (Çev. M. Ceylan), Bakış Yayınları, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 1922).
• Weber, M. 2013. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. (Çev. G. Rızaoğlu), Oda Yayınları, İstanbul, (Orijinal Basım Tarihi 1905). Wirth, L. 1938. Urbanism as a way of life. The American Journal of Sociology, 44(1), 1-24.
• Wirth, L. 2002. Bir yaşam biçimi olarak kentlileşme. (Çev. B. Duru, A. Alkan), İçinde Duru, B., Alkan, A. (haz.) 20. Yüzyıl Kenti, 77-106, İmge Yayıncılık, Ankara, (Orijinal Basım Tarihi 1938).
• Yörükan, A. 2006. Şehir Sosyolojisinin ve İnsan Ekolojisinin Teorik Temelleri. Nobel Yayınları, Ankara.