Looking to the Cities through a Perspective of Feminist Geography

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 2, 183 - 194, 24.12.2018

Güldane Mirioğlu

Öz

Cities are the places where the diversities and
inequalities are experienced in differences such as age, class, gender, and
ethnicity. Within the discipline of geography, cities firstly have been
discussed in respect to the location choices and distributions, but beginning
from the 1970s, geographers have started to focus to the social dynamics and
inequalities in the cities. The study of urban inequalities that started
especially with the Marxist theory, primarily have focused on inequalities
based on class for many years.  Yet
inequalities based on gender were ignored. Critiques of this ignorance have
constructed the feminist urban studies. Studies trying to understand the urban
inequalities on the basis of gender have become widespread in English geography
literature in the 1980s. However, in Turkish geography literature, there is
still a big gap. Therefore, the purpose of this study is to stress the
importance of the feminist perspective for the urban geography studies in
Turkish geography literature. Within this scope, in this article, the changing
dimensions of feminist perspective on the space studies and on the development
of the feminist urban geography are explained.

Anahtar Kelimeler

Feminist geography, city, body, gender

KENTLERE FEMİNİST COĞRAFYA PERSPEKTİFİNDEN BAKMAK

Öz

Kentler yaş, sınıf, cinsiyet, etnisite gibi farklar
temelinde çeşitliliklerin ve eşitsizliklerin yaşandığı yerlerdir. Coğrafya
disiplininde egemen paradigmaların etkisi ile başlangıçta lokasyon ve
dağılışları bakımından ele alınıp incelenen kentler 1970’li yıllardan itibaren
toplumsal dinamikler ve eşitsizlikler temelinde incelenmeye başlamıştır. Ancak
1970’li yıllarda özellikle marksist teori ile başlamakla birlikte kentsel
eşitsizliklerin incelenmesinde de öncelikle sınıfa dayalı eşitsizlikler
üzerinde durulmuş ve cinsiyete dayalı eşitsizlikler göz ardı edilmiştir. Bu göz
ardı edişe yönelik eleştiriler ise feminist kent araştırmalarını oluşturmuştur.
İngilizce coğrafya literatürde kentsel mekâna dayalı eşitsizlikleri cinsiyet
temelinde anlamak isteyen çalışmalar 1980’li yıllarda önemli bir yere gelmiş
olmakla birlikte Türkçe coğrafya literatürde hâlâ büyük bir boşluk
durumundadır. Bu nedenle bu çalışma Türkçe coğrafya literatürde kent coğrafyası
çalışmalarında feminist perspektifin önemini vurgulamayı amaçlamaktadır. Bu
kapsamda makalede, mekânın ele alınışında feminist perspektif ve feminist kent
coğrafyasının gelişimi değişen boyutlarıyla açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Feminist coğrafya, kent, beden, cinsiyet

Kaynakça

• Alkan, A. 1999. Toplumsal Cinsiyet ve Kent Planlaması. SBF Dergisi. 54(4), 1-29.
• Alkan, A. 2005. Yerel Yönetimler ve Cinsiyet: Kadınların Kentte Görünmez Varlığı. Dipnot yay. Ankara.
• Alkan, A. 2011. Şehircilik Çalışmalarının Zayıf Halkası: Cinsiyet. Birkaç Arpa Boyu...21. Yüzyıla Girerken Türkiye'de Feminist Çalışmalar / Prof. Dr. Nermin Abadan Unat'a Armağan. Sancar, S. (ed.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yay. 343-414.
• Arı, Y. 2005. 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi: Genel Bir Değerlendirme. İçinde: Arı, Y. (Ed.). 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi. 3-19. Çizgi Kitabevi. Konya.
• Atauz, A. 2004. Toplumsal Cinsiyet, Mekân ve Kentler. Mimar.ist. 14, 55-58.
• Bondi, L. 1990. Feminism, postmodernism and geography. Antipode. 22(2), 156-167.
• Bondi, L. 1992. Gender symbols and urban landscapes. Progress in Human Geography. 16(2), 157-170.
• Bondi, L., Davidson, J. 2003. Troubling the Place of Gender. In: K. Anderson, M.Domosh, S.Pile, N. Thrift. (Eds.). Handbook of Cultural Geography. 325-343. Sage yay.
• Bondi, L., Rose, D. 2003. Constructing gender, constructing the urban: A review of Anglo-American feminist urban geography. Gender, Place and Culture. 10(3), 229-245.
• Bruegel, I. 1973. Cities, women and social class: A comment. Antipode. 5(2), 62-63.
• Burnett, P. 1973. Social change, the status of women and models of city form and development. Antipode. 5(2), 57-62.
• Deniz, A. ve Özgür, E.M. 2014. 'Görünmez Ol'dan 'Her Yerdeyiz'e: LGBTT Bireylerin Ankarası. Türkiye Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi. 4-7 Haziran 2014. Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi. Muğla.
• Deniz A. 2014. Bedeni ve mekânı konuşmak: LGBTT’lerin Ankarası. KAOS GL. http://www.kaosgl.org/sayfa.php?id=17369 adresinden 03.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Deniz, A. 2018. Feminist Coğrafya: Cinsiyetin Coğrafyası & Coğrafyanın Cinsiyeti. İçinde: Özgen, N. (Ed.). Sosyal Coğrafya. 251-284. Pegem Akademi. Ankara.
• Dias, K., Blecha, J. 2007. Feminism and social theory in geography: An introduction. The Professional Geographer, 59(1), 1-9.
• England, K. 2006. Producing Feminist Geographies: Theory, Methodologies and Research Strategies. In: A. Stuart and G. Valentine (eds.) Approaches to Human Geography. 286-297. Sage: London and Thousand Oaks, CA.
• Fenster, T. 1999. Space for gender: cultural roles of the forbidden and permitted. Environment and Planning D: Society and Space. 17, 227-246.
• Garber J.A. 2017. Cinsiyet ve Cinsellik. İçinde: Davies S.J. ve Imbroscio D.L. (ed.) Kentsel Politika Teorileri. Emek Şevket Ataman (çev.), Litera Yay. İstanbul.
• Gregory, D., Johnston, R. J., Pratt, G., Watts, M. ve Whatmore S. 2009. The Dictionary of Human Geography, 5th ed. Oxford, U.K. Blackwell.
• Günlük-Şenesen, G., Yücel, Y., Yakar-Önal, A., Ergüneş, E., ve Yakut-Çakar B. 2017. Kadınsız Kentler. Toplumsal Cinsiyet Açısından Belediyelerin Politika ve Bütçeleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
• Hayford, A.M. 1974. The Geography of Women: An Historical Introduction. Antipode. 6(2), 1-19.
• Hartmann, H. 2006. Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği. Çev. Gülşad Aygen. Agora Kitaplığı. İstanbul.
• Hekimoğlu, F., Çılgın, K. ve Balambar, Ş. (Ed.) 2017. Toplumsal Cinsiyet ve Kent Mekân Sempozyumu Bildiriler Kitabı. TMMOB Şehir Plancıları Odası Kadın Komisyonu. Aydan Yay. Ankara.
• Helvacıoğlu, B. 1994. Evvel mekân içinde kalbur zamanlar içinde: Tarihi coğrafi materyalizm. Toplum ve Bilim. Sayı 64-65, 77-88.
• Jarvis, H., Kantor, P. ve Cloke, J. 2015. Kent ve Toplumsal Cinsiyet. Çev. Yıldız Temürturkan. Dipnot Yay. Ankara.
• Kaya, İ. 2013. Coğrafi düşüncede mekân tartışmaları. Posseible Düşünme Dergisi. 2(4), 1-13.
• Kaya, İ. 2014. Coğrafi Düşüncenin Değişimi ve Paradigmalar. İçinde: Arı, Y. ve Kaya, İ. (Ed.). Coğrafya Araştırma Yöntemleri. 19-49. Coğrafyacılar Derneği Yay. Balıkesir.
• Kayasü, S. 2006. Kadın ve mekân etkileşimi. http://www.boyutpedia.com/934/8039/kadin-ve-mekân-etkilesimi adresinden 31.07.2018 tarihinde erişildi.
• Lefebvre, H. 2014. Mekânın Üretimi. Çev. Ergüden, I. Sel yay. 2. Baskı. İstanbul. Orijinal Yay. yılı 1974.
• Lordoğlu, C. 2016. Kent coğrafyasında kadınların güvenlik endişeleri. Modus Operandi İlişkisel Sosyal Bilimler Dergisi. 4. Mart–Haziran. 151-176. http://www.academia.edu/30513622/Kent_Co%C4%9Frafyas%C4%B1nda_Kad%C4%B1nlar%C4%B1n_G%C3%BCvenlik_Endi%C5%9Feleri adresinden 05.11.2018 tarihinde erişildi.
• Lordoğlu, C. 2018. İstanbul’da Bekar Kadın Olmak. İletişim Yay. İstanbul.
• Mackenzie, S. 2002. Kentte Kadınlar. İçinde: B. Duru ve A. Alkan (Ed.) 20. Yüzyıl Kenti. 249-283. İmge Kitabevi, Ankara.
• McDowell, L. 1992. Doing gender: Feminism, feminists and research methods in human geography. Transactions of the Institute of British Geographers, 17(4), 399-416.
• McDowell, L. 1993a. Space, place and gender relations: Part I. Feminist empiricism and the geography of social relations. Progress in Human Geography. 17(2), 157-179.
• McDowell, L. 1993b. Space, place and gender relations: Part II. Feminist empiricism and the geography of social relations. Progress in Human Geography. 17(3), 305-318.
• McDowell, L., Keynes M. 1991. The baby and the bath Water: Diversity, deconstruction and feminist theory in geography. Geoforum. 22(2), 123-133.
• Mirioğlu, G., Arı, Y. 2015. Türk coğrafya literatüründe feminist coğrafyanın izleri. Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı. 3-11. 21-23 Mayıs 2015, Başkent Öğretmenevi. Ankara.
• Monk, J., Hanson, S. 1982. On not excluding half of the human in human geography. İçinde. Henderson G. ve Waterstone M. (Ed.).
• Geographic Thought. 35-43. Routledge. 2009. from The Professional Geographer. 34(1), 11 - 23.
• Oğuz, M., Atatimur, M. 2008. Kent ve kadın. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar. 6, 126-144.
• Özgüç, N. 1998a. Kadınların Coğrafyası. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Özgüç, N. 1998b. Türkiye Üniversitelerinde Kadın Coğrafyacılar, İçinde: Necla Arat (Ed). Aydınlanmanın Kadınları, 177-201. Cumhuriyet Yayınları, İstanbul.
• Özgüç, N. 2008. Gender representation in academic geography in Turkey, The Arab World Geographer, 11(4), 232-250.
• Özgüç, N. ve Timor N. A. 2006. İnsan ve Mekân: Prof.Dr.Erol Tümertekin'e 80. Yıl Armağanı. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Pınarcıoğlu, M. 1994. Yeni coğrafya ve yerellikler. Toplum ve Bilim. Sayı 64-65, 90-110. Çantay Yay. İstanbul.
• Preston, V., Üstündağ, E. 2005. Feminist Geographies of the “City”: Multiple Voices, Multiple Meanings. İçinde: L. Nelson ve J.Seager. (Ed.). A Companion to Feminist Geography. 211-227. Blackwell yay.
• Soja, E. W. 2017. Postmodern Coğrafyalar. Çev. Y. Çetin. Sel yay. İstanbul. Orijinal Yay. yılı 1989.
• Şentürk, L. 2009. Eril Kente Dönüş. İçinde: Alkan, A. (ed.). Cins Cins Mekân. s.36-62. Varlık yay. İstanbul.
• Tivers J. 1978. How the other half lives: The geographical study of women. The Royal Geographical Society. 10(4), 302-306.
• Tuncer, S. 2012. Beşeri coğrafyaya feminist itirazlar. Fe Dergi. 4(1), 79-90.
• Tümertekin, E. 1958a. Türkiye’de kadın ve erkek nisbetinin dağılışı. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 9, 22-49.
• Tümertekin, E. 1958b. The distribution of sex ratios with special reference to internal migration in Turkey. Review of the Geographical Institute University of Istanbul. 4, 9-32.
• Tümertekin, E. 1958-1959. Türkiye ziraatindaki kadın gücünün dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi. 18-19, 173-176.
• Tümertekin, E. 1964a. Türkiye’de ziraatte çalışan kadınların miktar ve dağılışındaki değişim. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi.14, 54-61.
• Tümertekin, E. 1964b. Changing picture of female participation in Turkish agriculture. The Professional Geographer. 2,17-20. Uğur, A. ve Aliağaoğlu, A. 2015. Şehir Coğrafyası. Nobel Yay. Ankara.
• Walby, S. 2016. Patriyarka Kuramı. Çev. Osmanağaoğlu H. Dipnot Yay. 1. Baskı. Ankara. Orijinal Yay. Yılı 1997.
• Yüceşahin, M.M. 2016. Toplumsal cinsiyet ve mekânın karşılıklı ilişkisi: Patriyarkanın sosyal mekânı örgütleyişine dair bir tartışma. Kadın/Women 2000: Kadın Araştırmaları Dergisi. 17(1), 73-101.
• Yüceşahin, M.M., Yazgan, P. 2017. Kentler toplumsal cinsiyetsiz değildir: Türkiye'de kentsel mekânın üretiminin feminist bir eleştirisi. Kadın / Women 2000: Kadın Araştırmaları Dergisi. 18(1), 85-106.
• Zelinsky, W. 1973a. The strange case of the missing female geographer. The Professional Geographer. 25(2), 101-105.
• Zelinsky, W. 1973b. Women in geography: A brief factual account. The Professional Geographer. 25(2), 151-165.
• Zelinsky, W., Monk, J. ve Hanson, S. 1982. Women and geography: A Review and Prospectus, Progress in Human Geography. 6(3), 317-366.