TURİZMİN MARDİN ESKİ KENT DOKUSUNA ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 2, 165 - 178, 24.12.2019

Canan Koç

Öz

Turizm, geçmişten günümüze birçok ülkenin yoğun olarak ilgi gösterdiği bir sektördür. Özellikle yerleşimlerin ya da bölgelerin sahip oldukları değerler ve potansiyeller turizm sektörünün öne çıkmasını sağlamıştır. Sahip olunan bu değerler ve potansiyellerin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasının gündeme gelmeye başlamasıyla sürdürülebilir turizm kavramı gelişmiştir.

Mardin bünyesinde barındırdığı anıtsal ve sivil mimari yapılarının yanı sıra, özgün yerleşim dokusu ile de önemli bir yerleşmedir. Kentte turizm sektörü giderek gelişmektedir. Artan turizmle beraber beklenen ekonomik kalkınma ve artan tarihi çevre bilinciyle daha fazla koruma sağlanması beklenmektedir. Kentin sürdürülebilirliğinin sağlanması, korumanın yanı sıra sürdürülebilir turizmin doğru değerlendirilmesi ile mümkün olabilecektir.

Çalışmada, Mardin tarihi kent merkezinde turizme ilişkin temel sorunlar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bunun için Mardin’de yaşayan ve tarihi kent merkezini kullanan rastgele seçilmiş kişilere anket uygulanmıştır. Bu anketlerle turizm faaliyetlerinin tarihi çevre üzerindeki etkileri, kentsel fonksiyonların turistlerin gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığı, geleneksel dokunun korunup korunmadığı ve yapılan çalışmaların yeterliliği sorgulanmıştır. Bunun sonucunda da Tarihi Mardin kentinin sürdürülebilir turizm açısından uygunluğu değerlendirilmiş ve öneriler geliştirilmiştir. Mardin’de yaşayanların turizm ve koruma konusundaki algısı ortaya koyulmuştur. Anket sonuçları tarihi kent merkezinde fiziksel çevre sorunlarının yaşandığını, turizm altyapısı ve koruma çalışmalarının yetersiz olduğunu göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Turizm, Mardin, eski kent dokusu

The effect of tourism to Mardin old urban texture

Öz

Tourism is a sector that has attracted intense interest in many countries from the past to the present Especially the values and potentials of the settlements or regions have put the tourism sector forward.  The concept of sustainable tourism has developed as these values and potentials have been preserved and transferred to future generations.

In addition to the monumental and civil architectural structures, Mardin is also an important settlement with its original settlement texture.  Tourism sector in the city is gradually developing. It  is expected to provide more protection by the expected economic development and increasing historical environmental awareness with increased tourism. Providing the sustainability of the city will be possible by right evaluation of sustainable tourism as well as protection.

In the study, problems related to tourism in the old city center of Mardin were tried to be revealed. Questionnaires were applied to randomly selected users live in Mardin. These surveys questioned the effects of tourism activities on the historical environment, whether the urban functions meet the needs of tourists, the traditional structure is protected or not and the adequacy of the work has done. As a result, the appropriateness of the historic Mardin city in terms of sustainable tourism was assessed and recommendations were developed. The perception of the people living in Mardin on tourism and conservation has been revealed. The results of the survey found that the historical city center had physical environmental problems and t the tourism infrastructure and conservation activities were insufficient.

Anahtar Kelimeler

Sustainable tourism, Mardin, old urban texture

Kaynakça

• Alioğlu, E. F. 2000. Mardin Şehir Dokusu ve Evler. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.
• Altanlar, A., Akıncı Kesim, G. 2011. Sürdürülebilir turizm planlaması için yöre halkı ve yerli turistlerin davranış ve beklentilerini anlamaya yönelik bir araştırma; Akçakoca örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(2):1-20.
• Beyhan, Ş. G., Ünügür, S. M. 2005. Çağdaş gereksinmeler bağlamında sürdürülebilir turizm ve kimlik modeli. İtüdergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, 4(2): 79-87. Bramwell, B., Lane, B. 2012. Towards ınnovation in sustainable tourism research. Journal of Sustainable Tourism, 20(1):1-7.
• Google Earth, 2019. 02 Ocak 2019 tarihinde https://earth.google.com/ adresinden edinilmiştir.
• Günal, V. 2005. Mardin ili’nde kültürel turizm potansiyeli. Marmara Coğrafya Dergisi, 11: 91-122
• Gündüz, V. D. 2013. Koruma amaçlı imar planlarında uygulama sorunları: Mardin eski kent merkezi örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Koçoğlu, Y. 2006. Mardin ili’nin turizm potansiyeli. (Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Kuter, N., Ünal, H.E. 2009. Sürdürülebilirlik kapsamında ekoturizmin çevresel, ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri. Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 9 (2): 146-156
• Küçük, M. 2013. Aidiyetin mekânı: Mardin’de kimlik ve mekânın değişimi. İdealkent, 9:114-137
• Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2019. 12 Nisan 2019 tarihinde www.mardinkulturturizm.gov.tr/TR-56532/sit-alanlari.html adresinden edinilmiştir.
• Mardin Life, 2019. 22 Nisan 2019 tarihinde www.mardinlife.com/Turist-sayisi-3-milyonu-buldu-haberi-35712 adresinden edinilmiştir.
• Mercan, Ş. O. 2010. Sürdürülebilir turizm kapsamında bölgesel planlama ve turistik ürün oluşumu: Altınoluk örneği üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTez Merkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Özbek, H. 2004. Gelenekselden türeyen çağdaş Mardin konut yerleşimi. (Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Özdemir, M. A., Kervankıran, İ. 2011. Turizm ve turizmin etkileri konusunda yerel halkın yaklaşımlarının belirlenmesi: Afyonkarahisar örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 24: 1-25.
• Pelit, E., Baytok, A., Soybalı, H.H. 2015. Sürdürülebilir turizm mi? Turizmde sürdürülebilirlik mi? Kavramsal bir tartışma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6 (14):39-58.
• Scharpf, H. 1999. Sürdürülebilirlik açısından bölgesel ve yerel yönetimlerin turizm politikasındaki görevleri. 21. Yüzyılda Sürdürülebilir Turizm Politikaları (ss. 17-24). Derleyen Semra Atabay. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi.
• Turizm Gazetesi, 2019. 22 Nisan 2019 tarihinde www.turizmgazetesi.com/news.aspx?id=69002 adresinden edinilmiştir.
• WTO, 2009. WTO-UNEP Concept Paper. International Year of Ecotourism 2002, 10 Mart 2009 tarihinde www.world-tourism.org, adresinden edinilmiştir.
• Yandex Haritalar, 2019. 12 Nisan 2019 tarihinde https://yandex.com.tr/harita/ adresinden edinilmiştir.