The Syrian Crisis and Iran's Constructive Policies: An Evaluation of the "Shia Crescent"

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 1, 115 - 134, 30.06.2023

Müslüm Reyhanoğulları , Nurettin Özgen

https://doi.org/10.51800/ecd.1283827

Öz

Southwest Asia, called the Middle East by Western countries, is the region where the most intense global political activity is experienced. In the region that turns into a struggle for hegemonic space, the ideological setups designed between global, regional and local power structures become operative. Although these ideological designs are different from each other, they are carried out through ethnic, religious / sectarian and ideological discourses that largely serve for economic gain. The Iran-Syria alliance can be given as an example in terms of the belief/sectarian establishment of this ideological and political economy. In the Middle East, where regional tensions almost never subside, Iran-Syria relations as a strategic value open up space for multidimensional gains through a belief/sectarian establishment. Therefore, the cooperation that Iran, which played an active role in the Syrian crisis, established and developed with communities belonging to the Arab Alawite-Shia faith/sect in Syria, has provided a gain for both sides. This regional expansion of Iran is called the "Shia Crescent" by the Sunni Arab administrations. Sharing and making active the Shia population in Iraq, Syria, Lebanon and other countries of the region, especially Iran, through this belief/sect ideology is perceived as a serious threat by the Sunni administrations, which are the stakeholders of the established political system of the region. In this context, Syria is seen as the representative of the ties to be established with Shia communities from Iran to the Levant region, which is described as the northern wing of the Shia Crescent, and a setup that will dominate Iran's influence in the Middle East. In this framework, the historical and ideological relations that produced the Iran-Syria alliance, especially at the regional level, have been handled with a constructivist approach, and various predictions have been made about the political geography of the region. This study aimed to focus on Iran’s political position in Syria and the historical ties between both countries on the basis of the Shia Crescent. Therefore, on the basis of the qualitative research method, the literatüre on the research subject was examined and all developments in the region were supported by relevant scientific studies.

Anahtar Kelimeler

Syria Crisis, Shia Crescent, Constructivism, Hegemony, Iran

Suriye Krizi ve İran’ın İnşacı Politikaları: “Şii Hilali” Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Batılı ülkeler tarafından Ortadoğu olarak adlandırılan Güneybatı Asya, küresel siyasete dair hareketliliğin en yoğun yaşandığı bölgedir. Bir hegemonik alan mücadelesine dönüş(türül)en bölgede küresel, bölgesel ve yerel güç yapılanmaları arasında tasarlanan ideolojik kurulumlar işlerlik kazanmaktadır. Bu ideolojik tasarımlar birbirinden farklı olmakla birlikte büyük oranda ekonomik kazanıma hizmet eden etnik, inançsal/ mezhepsel ve ideolojik söylemler üzerinden yürütülmektedir. Bu ideolojik ve ekonomi politiğin inanç/mezhepsel kurulumu açısından İran - Suriye ittifakı örnek verilebilir. Bölgesel gerilimin neredeyse hiç dinmediği Ortadoğu’da, İran- Suriye ilişkileri stratejik bir değer olarak inanç/ mezhepsel bir kurulum üzerinden çok boyutlu bir kazanıma alan açmaktadır. Dolayısıyla Suriye krizinde etkin rol üstlenen İran’ın, Suriye’deki Arap Alevi- Şii inancı/mezhebine mensup topluluklarla kurduğu ve geliştirdiği birliktelik, her iki taraf için de bir kazanım sağlamıştır. İran’ın bölgesel ölçekli bu yayılımı, Sünni Arap yönetimleri tarafından “Şii Hilali” olarak dillendirilmektedir. Başta İran olmak üzere Irak, Suriye, Lübnan ve bölgenin diğer ülkelerindeki Şii nüfusu, bu inanç/mezhep ideolojisi üzerinden ortaklaştırmak ve etkin kılmak, bölgenin kurulu siyasal sisteminin paydaşı olan Sünni yönetimler tarafından ciddi bir tehdit olarak algılanmaktadır. Bu bağlamda Suriye, Şii Hilali’nin kuzey kanadı olarak tarif edilen ve İran’dan Levant bölgesine kadar Şii topluluklarıyla kurulacak bağın ve İran’ın Ortadoğu’daki nüfuzunu domine edecek bir kurulumun temsilcisi olarak görülmektedir. Bu eksende, İran- Suriye ittifakını üreten tarihsel ve ideolojik bağıntıların özellikle bölgesel düzeyde ne tür yansımalara alan açtığı İnşacı (konstrüktivist) bir yaklaşımla ele alınmış ve bu kapsamda, bölgenin siyasal coğrafyasına dair çeşitli öngörülerde bulunulmuştur. Bu çalışma, Şii Hilali temelinde İran’ın Suriye’deki politik pozisyonuna ve her iki ülke arasındaki tarihsel bağlara odaklanmayı amaçlamıştır. Dolayısıyla nitel araştırma yöntemi temelinde araştırma konusuna ilişkin literatür incelenmiş, bölgedeki tüm gelişmeler ilgili bilimsel çalışmalarla desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suriye Krizi, Şii Hilali, İnşacılık, Hegemonya, İran

Kaynakça

• Adler, E. (1997). Seizing the Middle Ground: Constructivism in World Politics, European Journal of International Relations, 3 (3), pp. 319-363.
• Ahmadian, H. & Mohseni, P. (2021). Iran’s Syria Strategy: The Evolution of Deterrence, F. Osinga, T. Sweijs (Eds.), In: NL ARMS Netherlands Annual Review of Military Studies 2020, (pp: 231-260), T.M.C. Asser Press.
• Ansari, A. & Tabrizi, A. B. (2016). The View From Tahran, A. B. Tabrizi, R. Pantucci (Eds.), In: Understanding Iran’s Role in the Syrian Conflict (pp: 3-11), Royal United Services Institute.
• Azandehie, M. B. & Kiani, V. (2014). A Critique on Shia geopolitics discourse; with emphasis on genealogical approach, Geopolitics Quarterly, 9 (4), 83-106.
• Azizi, H. (2019). Iran in Syria: decision-making actors, ınterest and priorities, Omran for Strategic Studies-Geneva Centre for Security Policy, 1-5.
• Barzegar, K. (2008). Iran and the Shiite Crescent: myths and realities, The Brown Journal of World Affairs, 15 (1), 87-99.
• Bingöl, O. (2013). Arap baharı ve Ortadoğu: çok eksenli güç mücadelesinde denge arayışları, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XIII (2), 25-49.
• Byrne, A. (2017). Suriye Gerçeğini Gizlemek: Enformasyon Savaşı, O. K. Sarıalioğlu (Ed.), içinde: Suriye Savaşı’nın Gizlenen Gerçekleri- İsrail İçin Suriye’yi Yok Etmek (Çev. S. Sezer, ss. 141-152), Önsöz Yayıncılık.
• Cartalucci, T. (2017). Suriye’ye Karşı Örtülü Savaş: Rejimi Mağlup Etme ve İran’a Etkinin Anahtarı, O. K. Sarıalioğlu (Ed.), içinde: Suriye Savaşı’nın Gizlenen Gerçekleri – İsrail İçin Suriye’yi Yok Etmek, (Çev. O. K. Sarıalioğlu, ss.135-140), Önsöz Yayıncılık.
• Chubin, S. (2012). Iran and the Arap Spring: Ascendancy Frustrated, Gulf Research Center.
• CIA, (2022). Country Summary, Aralık 20, 2022 tarihinde https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/bahrain/summaries adresinden alındı.
• Cole, J., Katzman, K., Sadjadpour, K.& Takeyh, R. (2005). A Shia Crescent: what fallout for the United States?, Middle East Policy, 12 (4), 1-27.
• Cunningham, F. (2017). Suriye’den Ne İstiyorlar?, O. K. Sarıalioğlu (Ed.), içinde: Suriye Savaşı’nın Gizlenen Gerçekleri – İsrail İçin Suriye’yi Yok Etmek, (Çev. O. K. Sarıalioğlu, ss. 215-218), Önsöz Yayıncılık.
• Çakmak, C. (2015). The Arap spring and the Shiite Crescent: does ongoing change serve Iranian ınterests?, The Review of Faith & International Affairs, 13 (2), 52-63.
• Dabashi, H. (2008). İran: Ketlenmiş halk, Metis Yayınları.
• Ediger, V. Ş., Devlen, B., Bingöl Mcdonald, D. (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği, Uluslararası İlişkiler, 9 (33), ss. 73-92.
• Ehteshami, A. & Hinnebusch, R. (1997). Syria and Iran: Middle Power in a Penetrated System, Routledge.
• El Berni, H. M. (2018). Iran’s security dilemma in the Middle East: A neorealist approach to Iran’s foreign policy in Syria, İran Çalışmaları Dergisi, 1 (2), 115-139.
• Euronews, (2022). https://tr.euronews.com/2022/11/20/erdogan-n-yeni-operasyon-sinyali-verdigi-suriye -de-hangi-bolge-kimin-elinde (erişim: 6.6.2023).
• Farsoun, S. K. & Mashayekhi, M. (2005). Introduction: Iran’s Political Culture, S. K. Farsoun, M. Mashayekhi (Eds.), In: Political Culture in the Islamic Republic (pp. 1-20), Rotledge.
• Finnemore, M., Sikkink, K. (2001). Taking Stock: The Constructivist Research Program in International Relations and Comparative Politics, Annual Review of Political Science, 4, pp.391-416.
• Fuller, G. E. (2017). Türkiye ve Arap baharı – Ortadoğu’da liderlik (Çev. Mustafa Acar), Eski Kitaplar Yayıncılık.
• Fulton, W., Holliday, J. & Wyer, S. (2013). Iranian strategy in Syria, A Joint Report by Aei’s Critical Threats Project Institute for the Study of War.
• Fürtig, H. (2013). Iran and he Arap spring: Between expectations and disillusion GIGA working papers, No: 241, German Institute of Global and Area Studies, GIGA.
• Gause, F. G. (2014). Beyond sectarianism: The new Middle East Cold War, Brookings Doha Center Foreign Policy at Brookings, 1-27.
• Goodarzi, J. (2006). Syria and Iran: Diplomatic alliance and power politics in the Middle East. Tauris.
• Goodarzi, J. M. (2013). Syria and Iran: Alliance cooperation in a changing regional environment, Ortadoğu Etütleri, 4 (2), 31-54.
• Gunter, M. M. (2014). Out of nowhere the Kurds of Syrian in peace and war, Hurst/Company. Güneş, E. (2019). Şii Jeopolitiğinde Türkiye ile İran’ın Güç Mücadelesi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74 (1), ss. 57-88. Haji-Yoysefi, A. M. (2009). Whose agenda is served by the ıdea of a Shia Crescent, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, 8 (1), 114-135.
• Helfont, S. (2009). The Müslim brotherhood and the emerging ‘Shia Crescent’, Orbis, 53 (2), 284-299.
• Hopf T. (1998). The Promise of Constructivism in International Relations Theory, International Security The MIT Press, 23 (1), pp.171-200.
• Kajjo, S. (2020). Syrian Kurds – Rising from the Ashes of Persecution, H. Moodrick, E. Khen, N. T. Boms, S. Ashraph (Eds.), In: The Syrian War Between Justice and Political Reality (pp. 268-286), Cambridge University Press.
• Kiani, V., Afzali, R., Azadehie, M. B. & Zaki, Y. (2014). Discursive territoriality process a critique on the Shiite Crescent theory, Political Research in the Islamic World, 4 (2), 99-124.
• Koening, P. (2017). Suriye’nin Yıkımı ve Batı’nın Ahlaksız Medyası, O. K. Sarıalioğlu (Ed.), içinde: Suriye Savaşı’nın Gizlenen Gerçekleri – İsrail İçin Suriye’yi Yok Etmek, (Çev. O. K. Sarıalioğlu ss. 885-890), Önsöz Yayıncılık.
• Korkmaz, Y. (2014). “ ‘Şii Hilali’ ile ‘İhvan Hilali’ Korkusu Arasında Yalan Saltanatlar”, İNSAMER, Şubat 21, 2020 tarihinde https:// insamer.com/tr /sii- hilali-ile -ihvan- hilali- korkusu -arasinda- yalan-saltanatlar_58.html adresinden alındı.
• Korkmaz, Y. (2015). İran Suriye bölgesel ittifakı ve Arap baharı sürecine yansıması, Matbuat Yayın Grubu.
• Küçük, M. (2009). Uluslararası ilişkiler kuramında ‘konstrüktivist dönüşü’ anlamak, Ege Akademik Bakış, 9 (2), 771-795.
• Ma’oz, M. (2007). The Shi’i Crescent: myth and reality, The Saban Center for Middle East Policy at the Brookings Institution, 15, 1-33.
• Moazami, B. (2018). İran’da devlet, din ve devrim 1796’dan bugüne, (Çeviren: Bahar Bilgen), İletişim Yayınları.
• Nazemroaya, M. D. (2017). Suriye Finali: Pentagon’un İran’a Karşı Örtülü Savaşında Stratejik Aşama, O. K. Sarıalioğlu (Ed.), içinde: Suriye Savaşı’nın Gizlenen Gerçekleri – İsrail İçin Suriye’yi Yok Etmek, (Çev. S. Sezer, ss. 241-248), Önsöz Yayıncılık.
• Özgen, N. (2020). Mental designs on the Middle East Concept, International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 36-58.
• Peköz, M. (2015). Küresel savaşta büyük Ortadoğu, Vivo Yayınevi.
• Posch, W. (2017). “İran’ın Bölgesel Güvenlik Politikaları: Irak ve Suriye Örnekleri”, Alsharq-Uzman Görüşü, Aralık 10, 2019 tarihinde https:// research. sharqforum.org/ 2018 /05/21/ iranin- bolgesel- guvenlik-politikalari - irak-ve-suriye -ornekleri/?lang=tr adresinden alındı.
• Rigiderakhshan, M. (2020). İran’ın dış politika kimliğini oluşturan faktörler, VAKANÜVİS – Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 390-410.
• Risseeuw, R. (2018). The Syrian – Iranian Nexus: a historical overview of strategic cooperation, Brussels International Center For Research and Human Rights. 1-16.
• Rumelili, B. (2015). Bölgeselcilik ve İnşacılık: Kazanımlar ve Vaatler, Uluslararası İlişkiler, 12 (46), 169-185.
• Sakin, S., Deveci, C. (2011). Ortadoğu kavramı ve Sınırları Üzerine Bir Değerlendirme, History Studies, ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı, 281-293.
• Sepahpour-Ulrich, S. (2017). İsrail Suriye’de Gerçekte Neyin Peşinde?, O. K. Sarıalioğlu (Ed.), içinde: Suriye Savaşı’nın Gizlenen Gerçekleri – İsrail İçin Suriye’yi Yok Etmek, (Çev. S. Sezer, ss. 281-284), Önsöz Yayıncılık.
• Sinkaya, B. (2007). Şii ekseni tartışmaları ve İran, Avrasya Dosyası, 13 (2), 37-63.
• Sinkaya, B. (2011). İran-Suriye ilişkileri ve Suriye’de halk isyanı, Ortadoğu Analiz, 3 (33), 38-48.
• Sinkaya, B. (2017). İran’ın Suriye stratejisi, Akademik Ortadoğu, 11 (2), 49-64.
• Sun, D. (2009). Brothers Indeed: Syria-Iran quasi-alliance revisited, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia), 3 (2), 67-80.
• Şen, G. (2012). İran ve Arap Baharı: Bağlam, söylem ve siyaset, Ortadoğu Etütleri, 3 (2), 95-118.
• Tür, Ö. (2022). “Bölgesel ve Küresel Siyasetin Odağında Suriye Dış Politikası”, M. B. Altunışık (Der.), içinde: Ortadoğu ve Dış Politika Arap Ülkeleri ve İsrail (ss. 61-90), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• YDH, (2017). “İran Suriye’yi Neden Destekliyor ve Ne Zamana Kadar Destekleyecek”, Ocak 13, 2020 tarihinde http://www.ydh.com.tr/ HD15086 _iran- suriyeyi- neden- destekliyor-ve- ne- zamana- kadar-destekleyecek.html adresinden alındı.
• Yetim, F. (2020). “Hangi Ülkede Ne Kadar Şii Nüfus Yaşıyor?”, Haziran 10, 2020 tarihinde euronews.com., https: //tr.euronews.com /2020/01/07/ Hangi- ulkede- ne-kadar- sii-nufus- yasiyor adresinden alındı.
• Yıldız, M. Z. (2017). Bir savaş ve göç coğrafyası olarak Ortadoğu, Z. Taştan, M. Z. Duman, E. Akköprü (Der.), içinde: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Panelleri, (ss. 183-208), İstanbul: Hiperyayın.
• Yılmaz, K. (2021). İran siyasal kültüründe Şia: Devrimden günümüze İran siyasetinde Şiiliğin etkisi, İran Çalışmaları Dergisi, 5 (1), 103-125.
• Walt, S. M. (1998). International relations: One world, many theories, Foreign Policy Spring, 29-46.
• Warnaar, M. (2013). Iranian foreign policy during Ahmadinejad ıdeology and actions, Palgrave Macmillan. Wastnidge, E. (2017). Iran and Syria: An Enduring Axis, Middle East Policy, XXIV (2), pp. 148-159.
• Weber, C. (2010). International relations theory: A critical ıntroduction, Rotledge Taylor/Francis Group.
• Wendt, A. (1994). Collective ıdentity formation and the ınternational state, The American Political Science Review, 88 (2), 384-396.
• Wright, R., Baker, P. (2004). “Iraq, Jordan See Threat to Election From Iran; Leaders Warn Against Forming Religious State” Washington Post, Ocak 10, 2020 tarihinde https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A43980-2004Dec7_2.html adresinden alındı.