Birleştirilmiş Sınıf Öğretmenlerinin Okula Uyum Süreci ve Bu Süreçte Karşılaştıkları Sorunlarla İlgili Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 50, 14 - 27, 17.09.2023

Bünyamin İspir , Elif Akan

https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2023.999384

Öz

Bu çalışmanın amacı, birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin okula uyum süreci ve bu süreçte karşılaştıkları
sorunlarla ilgili görüşlerini araştırmaktır. Nitel desene sahip çalışmanın verileri, araştırmacılar
tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilmiştir. 2020–2021
eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilen çalışma için uygun örnekleme tekniği kullanılarak 15 birleştirilmiş
sınıf öğretmeni seçilmiştir. Araştırmada veri toplanan katılımcıların tamamı Doğu
Anadolu bölgesinin köy okullarında görev yapmaktadır. Katılımcılardan elde edilen veriler, içerik
analizi tekniğiyle incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda; öğretmenlerin mevsim şartları, eğitim
fakültelerinin yetersizliği, öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyi, veli ilgisizliği, köy halkının hayata
bakış açısı ve okul olanaklarından kaynaklı sorunlarla karşılaştıkları belirlenmiştir. Öğretmenlerin
yaşadıkları sorunları çözüme kavuşturmak için bireysel çaba gösterdikleri ve meslektaşlarından,
velilerden, yetkili kişilerden yardım aldıkları tespit edilmiştir. Birleştirilmiş sınıf öğretmenleri;
okulun temizliği, fiziki olanakları, öğrenci seviyesi ve öğretmen sorumlulukları açısından öngördükleri
sorunlarla karşılaştıkları sorunlar arasında farklılık olduğunu ifade etmişlerdir. Bununla
birlikte öğretmenlerin resmî belge hazırlama ve ders içi uygulamaları gerçekleştirme açısından
“Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretim” dersini faydalı buldukları görülmüştür. Ayrıca genellikle öğretmenlerin
okula gitmeden önce herhangi bir önyargıya sahip olmadıkları; kurumsal uygulamaların
yapılması yönünde görüş belirttikleri; birleştirilmiş sınıflı bir okula yeni atanmış öğretmenlere
çevreyle iletişim kurma, meslektaşlarla görüşme ve köyde ikamet etme gibi bazı tavsiyelerde
bulundukları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara dayanarak araştırmacılara okula uyum süreci ve
bu süreçte karşılaşılan sorunlarla birlikte rehberlik uygulamaları hakkında öğretmen görüşlerini
incelemeleri önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Birleştirilmiş sınıf, okula uyum, öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar

Kaynakça

• Abay, S. (2006). Birleştirilmiş sınıf uygulamasında öğretmenlerin öğretme-öğrenme sürecinde karşılaştığı sorunlar (Yüksek lisans tezi, Tez No. 186586). Atatürk Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Abay, S. (2007). Birleştirilmiş sınıflarda sosyal bilgiler öğretimindeki sorunlar (Yüksek lisans tezi, Tez No. 205393). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Arıcı, F. (2015). Birleştirilmiş sınıflarda temel eğitim hakkının kullanılması (Yüksek lisans tezi, Tez No. 394940). Akdeniz Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Arslan, C. (2013). Birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okullarında görev yapan müdür yetkili öğretmenlerin yönetimle ilgili sorunlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 340203). Erciyes Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Atasever, G. (2012). Birleştirilmiş sınıflarda Türkçe öğretiminin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 319649). Atatürk Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bayar, S. A. (2009). Sınıf öğretmenliği eğitimi anabilim dalı 4. sınıf öğrencilerinin birleştirilmiş sınıflar hakkındaki görüşleri (Yüksek lisans tezi, Tez No. 239400). Gazi Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Berry, C. (2006). Multi-grade teaching: A discussion document. Institute of Education, University of London.
• Bilir, A. (2008). Birleştirilmiş sınıflı köy ilköğretim okullarında öğretmen ve öğretim gerçeği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 1–22.
• Brown, B. A. (2010). Teachers’ accounts of the usefulness of multigrade teaching in promoting sustainable human-development related outcomes in rural South Africa. Journal of Southern African Studies, 36(1), 189–207.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Örnekleme yöntemleri. http: //w3. balik esir. edu.tr/~ms ackes /wp/w p-con tent/ uploa ds/20 12/03 /BAYF inalK onula ri.pdf
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. baskı). Pegem Yayınları.
• Çalışoğlu, M., & Tanışır, S. N. (2017). Birleştirilmiş sınıfta görev yapan sınıf öğretmenlerinin “Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretim Dersi”ne yönelik görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 71, 215–227.
• Çam-Aktaş, B. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının mesleki yaşamlarında karşılaşabileceklerini düşündükleri sorunlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 16–30.
• Çetin, P. D. (2019). Birleştirilmiş sınıflarda ilkokuma ve yazma öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri (Yüksek lisans tezi, Tez No. 554017). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çıkrık, M. (2017). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin sorunları (Yüksek lisans tezi, Tez No. 481787). Pamukkale Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çınar, İ. (2004). Birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okullarında ilk okuma yazma öğretimine ilişkin bir araştırma. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 31–45.
• Coşkun, M. (2018). Birleştirilmiş sınıflarda ve müstakil sınıflarda öğrenim gören birinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerisinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 498724). Ordu Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Deniz, O. (2019). Mesleğe yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin birleştirilmiş sınıflarda ilk okuma yazma öğretimi üzerine görüşlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 565632). Trabzon Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dirik, E. (2015). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin çoklu zekâ kuramının uygulanabilirliğine ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi, Tez No. 415649). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Durdudiler, A. A. (2019). Birleştirilmiş sınıfta görev yapan sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyi ile yaşam doyumlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 602508). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dursun, F. (2006). Birleştirilmiş sınıflarda eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2), 33–57.
• Erdem, A. R., Kamacı, S., & Aydemir, T. (2005). Birleştirilmiş sınıfları okutan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar: Denizli ili örneği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 1(1–2), 3–13.
• Gelebek, M. S. (2011). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacılık temelli yeni ilköğretim programının birleştirilmiş sınıflarda uygulanmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 280425). Gaziantep Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Göçer, V. (2014). Birleştirilmiş sınıflarda karşılaşılan problemler (Malatya örneği) (Yüksek lisans tezi, Tez No. 394673). Zirve Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gönül, İ. (2019). Birleştirilmiş sınıfta görev yapan öğretmenlerin uygulamada karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşler (Yüksek lisans tezi, Tez No. 554351). Amasya Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gözler, A. (2009). Birleştirilmiş sınıflı çocukların yönetim problemleri ve çözüm önerileri (Doktora tezi, Tez No. 240146). Fırat Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gözler, A., & Çelik, V. (2013). Birleştirilmiş sınıflı okulların yönetim problemleri. Opus-Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3(4), 157–182.
• Gür, Ş. (2010). Birleştirilmiş ve müstakil sınıf öğretmenlerinin ilköğretim programına ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi, Tez No. 263644). Fırat Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Hargreaves, E. (2000). Multi-grade teaching: One response to jomtien. University of London (EID Group Institute of Education).
• Hyry-Beihammer, E. K., & Hascher, T. (2015). Multi-grade teaching practices in Austrian and Finnish primary schools. International Journal of Educational Research, 74(1), 104–113.
• İnce, N. B., & Şahin, A. E. (2016). Birleştirilmiş ve bağımsız sınıflarda çalışan sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 391–409.
• İspİr, B., & Yıldız, A. (2021). Türkiye’de öğrenme amaçlı yazma hakkında yapılan araştırmaların analizi: Bir meta-sentez çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(41), 3396–3447.
• İzci, E., Duran, H., & Taşar, H. (2010). Birleştirilmiş sınıflarda öğretimin sınıf öğretmeni adaylarının algılarına göre ve birleştirilmiş sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşleri açısından incelenmesi. AHI Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 19–35.
• Joubert J (2010). Multi-grade teaching in South Africa. Commonwealth Education Partnership, 58–62.
• Kazu, İ. Y., & Aslan, S. (2011). Birleştirilmiş sınıf uygulamasına karşılaştırmalı bir bakış: Vietnam, Peru, Sri Lanka ve Kolombiya örnekleri. International Online Journal of Educational Sciences, 3(3), 1081–1108.
• Khan, J. W. (2006). School improvement in Multigrade situation (SIMS): An innovation of the PDCC. Paper presented at the International Conference on Quality in Education: Teaching and leadership in challenging times sponsored by Aga Khan University, Karachi, Pakistan.
• Kırıkçı, S. (2019). Temel eğitim öğretmenlerinin öğrenen okulu algılaması (Yüksek lisans tezi, Tez No. 579860). Yıldız Teknik Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kivunja, C., & Sims, M. (2015). Perceptions of multigrade teaching: A narrative ınquiry into the voices of stakeholders in multigrade contexts in rural zambia. Higher Education Studies, 5(2), 10–20.
• Köy Okulları Değişim Ağı [KODA], (2019). 2018–2019 faaliyet raporu. Koda 2018 2019. https://kodegisim.org/stratejik-plan-ve-faaliyet-raporlari/ adresinden erişilmiştir.
• Lapuz, M. C. (2015). Delights and difficulties multi-grade teachers in rural schools. International Journal of Engineering and Technical Research, 3(7), 144–151.
• Little, A. (1995). Multigrade Teaching: A Review of Research and Practice, Education Research, Serial No. 12. Overseas Development Administration.
• Little, W. A. (2004). Learning and Teaching Multigrade Settings. Paper Prepared for UNESCO 2005 EFA Monitoring Report.
• Mason, D. A., & Burns, R. B. (1996). ‘Simply no worse and simply no better’ may simply be wrong: A critique of Veenman’s conclusion about multigrade classes. Review of Educational Research, 66(3), 307–322.
• Miller, B. A. (1991). A review of the qualitative research on multigrade ınstruction. Journal of Research in Education, 7(2), 3–12.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2014). Millî eğitim bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. Millî Eğitim Bakanlığı. https ://ww w.mev zuat. gov.t r/mev zuat? Mevzu atNo= 19942 &MevzuatTu r=7&M evzua tTert ip=5
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). Milli eğitim istatistikleri 2019-2020. Millî Eğitim Bakanlığı. http: //sgb .meb. gov.t r/www /mill i-egi tim-i statistikl eri-y ayinl anmis tir-o rgun- egiti m-201 92020 /icer ik/39 7
• Msimanga, M. R. (2019). Managing the use of resources in multi-grade classrooms. South African Journal of Education, 39(3), 1–9.
• Msimanga, M. R. (2020). Teaching and learning in multi-grade classrooms: The lepo framework. Africa Education Review, 17(3), 123–141.
• Mulryan-Kyne, C. (2007). The preparation of teachers for multigrade teaching. Teaching and Teacher Education, 23(4), 501–514.
• Ocakcı, E. (2017). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlilikleri ve sınıf yönetimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 469425). Atatürk Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özben, K. (1997). Birleştirilmiş sınıf uygulamasında karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8), 162–171.
• Özenir, G. E. (2019). Birleştirilmiş sınıf ve müstakil sınıf öğretmenlerinin okul kavramı ile ilgili metaforlarının karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi, Tez No. 580127). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öztürk, N. (2007). Cumhuriyetin başlangıcından günümüze birleştirilmiş sınıflar uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 28–35.
• Palavan, Ö. (2012). Birleştirilmiş ve bağımsız sınıflı ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin sosyal bilgilerin kazanımlarına erişim düzeyleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 281–294.
• Pratt, D. (1986). On the merits of multiage classrooms. Research in Rural Education, 3(3), 111–115.
• Ramrathan, L., & Mzimela, J. (2016). Teaching reading in a multi-grade class: Teachers’ adaptive skills and teacher agency in teaching across grade R and grade 1. South African Journal of Childhood Education, 6(2), 1–8.
• Saadet, A. (2020). Birleştirilmiş sınıf ile ilgili yapılan çalışmaların sistematik bir literatür incelemesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 631279). Ömer Halisdemir Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sağ, R., Savaş, B., & Sezer, R. (2009). Burdur’daki birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin özellikleri, sorunları ve ihtiyaçları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 37–56.
• Samancı, O. (2019). Birleştirilmiş sınıflarla öğretim (5. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Saracaloğlu, A. S. (2019). Öğretimi planlama. Içinde A. S. Saracaloğlu & A. Küçükoğlu (Eds.). Öğretim ilke ve yöntemleri (Geliştirilmiş 4. baskı, ss. 87–120). Pegem Akademi.
• Sekin, D. B. (2019). Birleştirilmiş sınıflarda drama ile hayat bilgisi dersi öğretiminin sosyal beceri düzeyine etkisi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 574725). Fırat Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sınmaz, A. (2009). Birleştirilmiş sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim programının uygulanmasına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Düzce ili örneği) (Yüksek lisans tezi, Tez No. 241799). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sidekli, S., Coşkun, İ., & Aydın, Y. (2015). Köyde öğretmen olmak: Birleştirilmiş sınıf. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 311–331.
• Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. https ://fe nitay .file s.wor dpres s.com/2009 /02/1 112-n itel- arac5 9ftc4 b1rma da-ve ri-an alizi .pdf
• Summak, M. S., Gören-Summak, A. E., & Gelebek, M. S. (2011). Birleştirilmiş sınıflarda karşılaşılan sorunlar ve öğretmenlerin bakış açısından olası çözüm önerileri (Kilis ili örneği). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1221–1238.
• Şahin, Ç. (2015). Birleştirilmiş sınıflara ilişkin temel bilgiler. Içinde Ç. Şahin (Ed.) Birleştirilmiş sınıflarda öğretim (4. baskı, ss. 1–30). Pegem Akademi.
• Şeker, H. (2014). Birleştirilmiş sınıflı okullardan mezun öğrencilerin üst eğitim kademelerindeki akademik ve sosyal başarı durumları (Yüksek lisans tezi, Tez No. 366392). Gazi Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Taşdemir, M. (2012). Birleştirilmiş sınıflarla öğretim (6. baskı). Pegem Akademi.
• Temizyürek, S. (2019). Birleştirilmiş sınıfta görev yapan öğretmenlerin karşılaştıkları sorunların incelenmesi (Kayseri ili örneği) (Yüksek lisans tezi, Tez No. 597136). Erciyes Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Thomas, C., & Shaw C. (1992). Issues in the development of multigrade schools. World Bank Tecnical Paper 172. The World Bank.
• Tunç, H. S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda yapılandırmacı öğrenme ortamının değerlendirilmesi (Kilis ili örneği) (Yüksek lisans tezi, Tez No. 347496). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Uluçınar-Sağır, Ş., & Bozgün, K. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yönelik yeterliklerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. 2. Uluslararası Bilimsel Çalışmalarda Yenilikçi Yaklaşımlar Sempozyumu, 3, 1116–1119.
• United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2001). A handbook for teachers of multi-grade classes (1st ed.). https ://ww w.aca demia .edu/ 33828 700/A Hand book_ for_T eache rs_of _Mult i_Gra de_Cl asses Volu me_On e_Imp rovin g_Per forma nce_a t_the Prim ary_L evel
• Utlu, G. (2019). Birleştirilmiş sınıflarda metin işleme sürecinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 574892). Mustafa Kemal Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Veenman, S. (1995). Cognitive and noncognitive effects of multigrade and multi-age classes: A best-evidence synthesis. Review of Educational Research, 65, 319–381.
• Yıldırım, M. (2008). Birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okullarında ses temelli cümle öğretimi yöntemi ile ilk okuma yazma öğretimi sırasında karşılaşılan güçlükler (Yüksek lisans tezi, Tez No. 217080). Çukurova Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, N. (2011). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin çalıştıkları yerin kültürüyle etkileşiminin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 280632). Selçuk Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, S. Ş. (2009). 2005 hayat bilgisi dersi öğretim programının birleştirilmiş sınıflarda uygulanabilirliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 239489). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yılmaz, A. H. (2014). Türkçe dersi öğretim programının birleştirilmiş sınıflarda uygulanabilirliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Tez No. 384071). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yılmaz, S. B. (2019). Eğitim bilimleri anabilim dalı eğitim programları ve öğretim bilim dalı öğretmen yeterlilik ve tükenmişlik algıları: Birleştirilmiş sınıfta görev yapan sınıf öğretmenleri üzerinde bir inceleme (Yüksek lisans tezi, Tez No. 584647). Kafkas Üniversitesi, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yin, R. K. 2014. Case Study Research: Design and Methods (5th ed.). Sage.
• Yin, R. K., & Campbell, D. T. 2018. Case Study Research and Applications: Design and Methods (6th ed.). Sage.