Liselere Geçiş Sınavı Matematik Sorularının Matematiksel Anlamayı Değerlendirme Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 50, 28 - 46, 17.09.2023

Rahime Çelik Görgüt , Servet Merve Kırnap Dönmez

https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2023.22168

Öz

Anlama matematik eğitiminin önemli hedeflerinden biridir. Eğitimin ayrılmaz bir parçası olarak görülen hem ulusal hem de uluslararası alanda yapılan ölçme ve değerlendirme uygulamalarının da öğrencilerin anlamaları ile ilgili performanslarını yansıtabilmelerine imkân veren bir yaklaşım içerisinde yürütülmesi beklenmektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı ülkemizde uygulanmakta olan liselere geçiş sistemi (LGS) sınavlarında yer alan matematik sorularının matematiksel anlamanın değerlendirilmesi kapsamında incelenmesidir. Bu amaçla çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi kullanılmış ve 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında yapılan liselere geçiş sınavlarında yer alan matematik soruları incelenmiştir. Verilerin analizi sürecinde ise anlamsal içerik analizi yöntemi uygulanmış ve veriler matematiksel anlamanın değerlendirilmesi boyutları (beceri (Skills), özellik (Properties), kullanma (Uses) ve temsil (Representations) [SPUR]) dahilinde ele alınmıştır. Sonuçlar liselere geçiş sınavlarındaki soruların %55’inin kullanma, %22,5’inin beceri, %13,75’inin temsil ve %8,75’inin özellik boyutunda olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Anlama, liselere geçiş sistemi, matematiksel anlama, matematiksel anlamanın değerlendirilmesi

Kaynakça

• Acar, T. (2012). Türkiye’nin PISA 2009 sonuçlarına göre OECD’ye üye ve aday ülkeler arasındaki yeri. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 2561–2572.
• Alex, J., & Mammen, K. J. (2018). Students’ understanding of geometry terminology through the lens of Van Hiele theory. Pythagoras, 39(1), 1–8.
• Alkhateeb, M. (2019). Multiple representations in 8th grade mathematics textbook and the extent to which teachers implement them. International Electronic Journal of Mathematics Education, 14(1), 137–145.
• Altun, M., Bintaş, J., Yazgan, Y., & Arslan, C. (2004). İlköğretim çağındaki çocuklarda problem çözme gelişiminin incelenmesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi.
• Aygün, B., Bulut, D. B., & İpek, A. (2016). İlköğretim matematik dersi sınav sorularının MATH taksonomisine göre analizi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 7(1), 62–88.
• Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R., & Kabuklu, Ü. N. (2018). Liselere geçiş sınavının örnek matematik sorularına dair destekleme ve yetiştirme kursu matematik öğretmenlerinin görüşleri. Asya Öğretim Dergisi, 6(2), 63–80.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40.
• Calamlam, J. M. M., Ocampo, R. V., & Reyes, Z. Q. (2015). Understanding of students on linear equations through analysis of self-made questions. International Journal of Technical Research and Applications [Special Issue], 22, 117–130.
• Çelik Görgüt, R., & Ddde, Y. (2020). Matematik öğretmenlerinin öğrencilerin matematiksel Anlamalarının değerlendirilmesine yönelik görüşleri: SPUR yaklaşımı. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(2), 1474–1503.
• Crooks, N. M., & Alibali, M. W. (2014). Defining and measuring conceptual knowledge in mathematics. Developmental Review, 34(4), 344–377.
• Danis, P. (2013). New definition of environmental literacy and proposal for its international assessment in PISA 2015. E-Journal for Environmental Education, 8(3), 1–16.
• Desfitri, R., & Vermana, L. (2019). Identifying teachers’ approach in assessing students’ understanding on derivative: SPUR perspective. Journal of Physics: Conference Series, 1157(4).
• Ekinci, O., & Bal, A. P. (2019). 2018 yılı liseye geçiş sınavı (LGS) matematik sorularının öğrenme alanları ve yenilenmiş Bloom taksonomisi bağlamında değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 1–1.
• Garegae, K. G. (2007). A quest for understanding in mathematics learning: Examining theories of learning [Conference presentation] Proceedings from Ninth International Conference: The Mathematics Education into the 21st Century Project. Charlotte, NC: UNCC. (vol. 21).
• Gürakar, Ö., Bulut, M. M., Ilgın, E., Yılmaz, V., & Yaman, B. B. (2021). Merkezi sınavlarda karşılaşılan katlama ve kesme içerikli geometri sorularının incelenmesi [Conference presentation]. 2. Uluslararası Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Sempozyumu, İzmir, Türkiye.
• Gürbüz, R., & Şahin, S. (2015). 8. Sınıf öğrencilerinin çoklu temsiller arasındaki geçiş becerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1869–1888.
• Hurrell, D. (2021). Conceptual knowledge or procedural knowledge or conceptual knowledge and procedural knowledge: Why the conjunction is important to teachers. Australian Journal of Teacher Education, 46(2), 57–71.
• İncikabı, L., Erkoç, Y., & Demirci, S. (2020). 2018 sonrası liseye geçiş sınavlarındaki matematik sorularının incelenmesi. AHI Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 1094–1121.
• İncikabı, L., Pektaş, M., & Süle, C. (2016). Ortaöğretime geçiş sınavlarındaki matematik ve fen sorularının pısa problem çözme çerçevesine göre incelenmesi. Journal of Kırsehir Education Faculty, 17(2), 649-662.
• İncikabi, S. (2017). Çoklu temsiller ve matematik öğretimi: Ders kitaplari üzerine bir inceleme. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 66–81.
• İncikabı, S., & Biber, A. Ç. (2018). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer verilen temsiller arası ilişkilendirmeler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(3), 729–740.
• İpek, A. S., & Özdemir, E. (2019). Ortaokul matematik öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının incelenmesi. Mediterranean Journal of Educational Research, 13(27), 244–262.
• Işık, C., & Kar, T. (2011). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin sayı algılama ve rutin olmayan problem çözme becerilerinin incelenmesi. AHI Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 57–72.
• Kablan, Z., & Bozkus, F. (2021). Liselere giriş sınavı matematik problemlerine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 211–231.
• Kadijevich, D. (2018). Relating procedural and conceptual knowledge. Teaching of Mathematics, 21(1), 15–28.
• Kilpatrick, J., Blume, G., Heid, M. K., Wilson, J., Wilson, P., & Zbiek, R. M. (2015). Mathematical understanding for secondary teaching: A framework. In M. K. Heid & P. S. Wilson (Eds.). Mathematical understanding for secondary teachers: A framework and classroom-based situations (pp. 9–30). Information Age.
• Kırnap Dönmez, S. M., & Dede, Y. (2020). Ortaöğretime geçiş sınavları matematik sorularının matematiksel yeterlikler açısından incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 7(2), 363–374.
• Küçükgençay, N., Karatepe, F., & Peker, B. (2021). LGS ve örnek matematik sorularının öğrenme alanları ve PISA 2012 çerçevesinde değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(232), 177–198.
• Lambert, D., & Lines, D. (2013). Understanding assessment: Purposes, perceptions, practice. Routledge.
• Legesse, M., Luneta, K., & Ejigu, T. (2020). Analyzing the effects of mathematical discourse-based instruction on eleventh-grade students’ procedural and conceptual understanding of probability and statistics. Studies in Educational Evaluation, 67, 100918.
• MacNealy, M. S. (1999). Strategies for empirical research in writing. Addison Wesley Longman.
• Mainali, B. (2021). Representation in teaching and learning mathematics. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 9(1), 1–21.
• Martin, M. O. (1996). Third international mathematics and science study: An overview. Chestnut Hill.
• Mercan Erdoğan, S., Çetİn, H., & Ari, K. (2021). Development of multiple representation translating measurement tool and Eeamination of 9th grade students’ multiple representation translate skills in algebra. Acta Didactica Napocensia, 14(2), 160–180.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2009). İlköğretim matematik dersi 6–8. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). Ortaokul matematik dersi (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2016). Uluslararası öğrenci değerlendirme programı PISA ulusal 2015 raporu. http: //www .kamu perso neli. net/images /uplo ad/PI SA201 5_Ulu sal_R apor. pdf. Adresinden erişilmiştir. 13.05.2022 tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018a). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezî sınav başvuru ve uygulama kılavuzu. Adresinden erişilmiştir http: //www .meb. gov.t r/sin avlar /doku manla r/201 8/MER KEZI_ SINAV BASV URU_V E_UYG ULAMA KILA VUZU. pdf. 15.05.2022 Tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018b). 2018 Liselere geçiş sistemi (LGS): Merkezi sınavla yerleşen öğrencilerin performansı. Adresinden erişilmiştir https ://ww w.meb .gov. tr/me b_iys dosy alar/ 2018_ 12/17 09 405 6_201 8_lgs rapo r.pdf . 12.05.2022 tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018c). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Adresinden erişilmiştir http: //muf redat .meb. gov.t r. 16.05.2022 tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu. Adresinden erişilmiştir http: //pis a.meb .gov. tr/wp -cont ent/u pload s/202 0/01/PISA_ 2018_ Turki ye_On Rapo ru.pd f. 14.01.2022 tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2020). TIMSS 2019 Türkiye ön raporu. Adresinden erişilmiştir http: //www .meb. gov.t r/meb iys_ dosya lar/2 020_12/101 73505 No15 TIMS S_201 9_Tur kiye_ On_Ra poru_ Gunce l.pdf .15.01.2022 tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2021). 2021 Ortaöğretim Kurumlarına Ilişkin Merkezi Sınav. Adresinden erişilmiştir https ://ww w.meb .gov. tr/me b_iys dosy alar/ 2021_ 07/01 11331 1_202 1_Ort aogre tim_K uruml arina Iliskin_M erkez i_Sin av.pd f. 15.01.2022 tarihinde.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2022). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezî sınav başvuru ve uygulama kılavuzu. Adresinden erişilmiştir https ://cd n.eba .gov. tr/ya rdimc ikayn aklar/2022 /03/K ilavu z/Sin avla_ Ogren ci_Al acak_ Ortao greti m_Kur umlarina_I liski n_Mer kezi_ Sinav Basv uru_U ygula ma_Ki lavuz u_202 2.pdf .05.05.2022 tarihinde.
• Mullis, I. V. S., & Martin, M. O. (2017). TIMSS 2019 assessment frameworks. TIMSS and PIRLS International study center. National Council of Teachers of Mathematics (1995). Assessment standards for school mathematics. National Council of Teachers of Mathematics.
• National Council of the Teachers of Mathematics (NCTM) (2000). Principles standards and for school mathematics. The National Council of Teachers of Mathematics.
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi [ÖSYM] (2018). Yükseköğretim Kurumları Sınavı Temel Yeterlilik Testi. Adresinden erişilmiştir https ://do kuman .osym .gov. tr/pd fdoku man/2 018/Y KS/TY T_010 72018 .pdf. 12.05.2022 tarihinde.
• Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD] (2019). PISA 2018 assessment and analytical framework. Adresinden erişilmiştir https ://ww w.oec d-ili brary .org/ docse rver/ b25efab8-e n.pdf ?expi res=1 65235 7646& id=id &accn ame=o id030 093&checks um=8A 374D5 C6AA8 01AC3 3B5D5 50DA9 0CB2A . 12.05.2022 tarihinde.
• Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD] (2020). PISA 2021 mathematics framework [Second draft]. Adresinden erişilmiştir https ://ww w.oec d.org /pisa /pisa produ cts/p isa-2 021-m athem atics -fram ework -draf t.pdf . 30.11.2021 tarihinde.
• Öztürk, N. (2020). Liselere geçiş sistemi kapsamında gerçekleştirilen merkezi sınav matematik sorularının PISA matematik okuryazarlığı yeterlik düzeyleri açısından sınıflandırılması [Master’s Thesis]. Sakarya Üniversitesi.
• Phuong, H. T. M. (2019). On the procedural-conceptual based taxonomy and ıts adaptation to the multi-dimensional approach SPUR to assess students’ understanding mathematics. American Journal of Educational Research, 7(3), 212–218.
• Pirie, S., & Kieren, T. (1994). Growth in mathematical understanding: How can we characterise it and how can we represent it? Educational Studies in Mathematics, 26(2–3), 165–190.
• Pİşkİn Tunç, M. P., & Baydar, O. (2022). TEOG, LGS ve TIMSS matematik sorularının MATH taksonomisine göre incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(33), 20–53.
• Polya, G. (1957). How to solve it? Princeton University Press.
• Şimşek, M. (2021). İlköğretim matematik öğretmenlerinin sınav soruları ile LGS sınavı matematik sorularının matematik öğretim programı alt öğrenme alanları ve Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi [Master’s Thesis]. Amasya Üniversitesi
• Skemp, R. R. (1976). Relational understanding and instrumental understanding. Mathematics Teaching, 77(1), 20–26.
• Smith, G., Wood, L., Coupland, M., Stephenson, B., Crawford, K., & Ball, G. (1996). Constructing mathematical examinations to assess a range of knowledge and skills. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 27(1), 65–77.
• Stienstra, W. M. (2014). Developing understanding: Pre-service elementary teachers’ changing conceptions of mathematics [Doctoral Thesis]. Faculty of Education Lakehead University.
• Swan, M. (2008). Designing a multiple representation learning experience in secondary algebra. Educational Designer, 1(1), 1–17.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları.
• Thompson, D. R., & Kaur, B. (2011). Using a multi-dimensional approach to understanding to assess students’ mathematical knowledge. Assessment in the mathematics classroom: Yearbook 2011, association of mathematics educators (pp. 17–31).
• Thompson, D. R., Kaur, B., & Bleiler, S. K. (2010). Using a multi-dimensional approach to understanding to assess primary students’ mathematical knowledge [Conference presentation]. 5th East Asia Regional Conference on Mathematics Education. Tokyo.
• Thompson, D. R., & Senk, S. L. (2008). A multi-dimensional approach to understanding in mathematics textbooks developed by UCSMP. Paper presented in Discussion Group 17 of the International Congress on Mathematics Education. Monterrey, Mexico.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Anlama. Adresinden erişilmiştir https://sozluk.gov.tr/. 13.05.2022 tarihinde.
• Ünal, C., & Eroğlu, D. (2021). LGS’de yer alan matematik sorularının ortaokul matematik öğretim programının çeşitli bileşenleriyle uyumluluğunun incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 60, 510–536.
• Usiskin, Z. (2012). What does it mean to understand some mathematics? In Selected regular lectures from the 12th international congress on mathematical education (pp. 821–841). Springer International Publishing.
• Van de Walle, J. A., Karp, K. S., & Bay-Williams, J. M. (2019). Elementrary and middle school mathematics teaching developmentally (10th ed). Pearson.
• Weber, K. (2005). Students’ understanding of trigonometric functions. Mathematics Education Research Journal, 17(3), 91–112.
• Wong, L. F., & Kaur, B. (2015). A study of mathematics written assessment in Singapore secondary schools. Mathematics Educator, 16(1), 19–44.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin
• Yılmaz, U., & Doğan, M. (2022). 2021-Lgs matematik alt testi sorularının öğrenme alanları ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 26(90), 459–476.
• Yuliandari, R. N., & Anggraini, D. M. (2021). Teaching for understanding mathematics in primary school [Conference presentation]. Advances in Social Science, Education and Humanities Research International Conference on Engineering, Technology and Social Science (ICONETOS 2020) (pp. 40–46). Atlantis Press.