Türkiye’de Öğretim Programlarında “Öğrenmeyi Öğrenme” Yetkinliğinin Yeri ve Önemi

Yıl 2023, Sayı: 50, 104 - 116, 17.09.2023

Elif Bakar

https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2023.22053

Öz

Değişim ve yeniliklerin yaşamın vazgeçilmez bir özelliği haline geldiği ve salgın gibi yaşanılan olayların etkisini tüm dünyada güçlü bir şekilde gösterdiği günümüzde derslerin, öğrencilerin değişen çağa uyumlarını sağlayabilecek niteliğe sahip olması gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmada, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinde yer alan sekiz anahtar yetkinlikten biri olan “öğrenmeyi öğrenme” yetkinliğinin ilköğretim kurumlarında (ilkokul ve ortaokullarda) okutulmakta olan zorunlu derslerin öğretim programlarındaki kazanımlarla ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Doküman inceleme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada, araştırma kapsamında incelenen derslere ait öğretim programları üzerinden tarama yapılmıştır. Bunun için Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve
Terbiye Kurulu Başkanlığı internet adresinde yayınlanan beden eğitimi ve oyun; beden eğitimi ve spor; bilişim teknolojileri ve yazılım; fen bilimleri; görsel sanatlar; hayat bilgisi; insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi; matematik; müzik; sosyal bilgiler; T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük; teknoloji ve tasarım; trafik güvenliği; Türkçe derslerine ait öğretim programları incelenmiştir. Öğretim programlarındaki her bir kazanımın kapsamı, araştırma kapsamında oluşturulan ve öğrenmeyi öğrenme yetkinliğiyle ilişkili olan özgün/eleştirel düşünme, iletişim, problem çözme, karar verme, merak/ilgi duyma, gözlem yapma, araştırma/sorgulama, öz yönetim, öz denetim,
plan yapma, farkındalık, yaratıcılık/yenilik analiz birimleri doğrultusunda analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda, öğretim programlarında “öğrenmeyi öğrenme” yetkinliğine her ders bazında yer verildiği ve bu yetkinlik alanında “farkındalık, özgün/eleştirel düşünme ve karar verme” becerilerinin ağırlıklı olarak daha ön planda yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen bulgular yorumlanarak eğitim uygulayıcılarına rehberlik edecek kapsamlı öneriler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğrenmeyi öğrenme, öğretim programı, yetkinlik

Kaynakça

• Altay, N. (2021). Turkey comparison of Estonia with the social studies curriculum. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 22(1), 262–289.
• Atlı, K. (2019). Biyoloji dersi öğretim programının 21. yuzyıl becerilerinden yaratıcılık becerisi açısından değerlendirilmesi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(1), 85–104.
• Aydınlı, S. (2015). Tasarım eğitiminde yapılandırıcı paradigma: Öğrenmeyi öğrenme. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi Tasarım+Kuram, 11(20), 1–18.
• Barası, M., & Erdamar, G. (2021). 2018 ortaokul Türkçe dersi öğretim programının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi: Öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 222–242.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E., & Şahin, E. (2020). Koronavirüs (Covid- 19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 368–397.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi Auad, 6(3), 112–142.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cahapay, M. B. (2020). Rethinking education in the new normal post-Covid-19 era: A curriculum studies perspective. Aquademia, 4(2), ep20018. ISSN 2542-4874.
• Daniel, S. J. (2020). Education and the COVID19 pandemic. Prospects, 49(1–2), 91–96.
• Erdamar, G., & Barası, M. (2021). 21. Yüzyıl becerileri açısından ortaokul Türkçe dersi öğretim programı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 312–342.
• Erduran Avcı, D., & Kamer, D. (2018). Views of teachers regarding the life skills provided in science curriculum. Eurasian Journal of Educational Research, 77, 1–18.
• Gelen, İ. (2017). P21-Program ve öğretimde 21. yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15–29.
• Hautamäki, A., Hautamäki, J., & Kupiainen, S. (2010). Assessment in schools-learning to learn. International Encyclopedia of Education, 3, 268–272.
• Kayhan, E., Altun, S., & Gürol, M. (2019). Sekizinci sınıf Türkçe öğretim programı (2018)’nın 21. yüzyıl becerileri açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 20–35.
• McQuirter, R. L. (2020). Lesssons on change: Shifting to online learning during Covid-19. Brock Education Journal, 29(2), 47–51.
• Meleta, F. E., & Zhang, W. (2017). Comparative study on the senior secondary school mathematics curricula development in Ethiopia and Australia. Journal of Education and Practice, 8(5), 30–41.
• Meydan, A. (2010). Öğrenmeyi öğrenme stratejilerinin öğrencilerin dördüncü sınıf “yaşadığımız yer” ünitesini öğrenmelerine ve kalıcılığa etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23/2010, 149–157.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed). Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018a). Beden eğitimi ve oyun dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu fredat.meb .gov. tr/Pr ogram Detay .aspx ?PID= 443
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018b). Beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu fredat.meb .gov. tr/Pr ogram Detay .aspx ?PID= 324
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018c). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu fredat.meb .gov. tr/Pr ogram Detay .aspx ?PID= 374
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018ç). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Program Detay .aspx ?PID= 325
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018d). Görsel sanatlar dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Program Detay .aspx ?PID= 358
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018e). Hayat bilgisi dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Pr ogram Detay .aspx ?PID= 326
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018f). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mufreda t.meb .gov. tr/Pr ogram Detay .aspx ?PID= 328
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018g). Matematik dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Program Detay .aspx ?PID= 329
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018ğ). Müzik dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Pr ogramDetay .aspx ?PID= 357
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018h). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Program Detay .aspx ?PID= 354
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018ı). T.C. İnkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from Https ://mufreda t.meb .gov. tr/pr ogram detay .aspx ?pıd=355
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018i). Teknoloji ve tasarım dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from Https ://mu freda t.meb .gov. tr/program detay .aspx ?pıd=380
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018j). Trafik güvenliği dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/ProgramDetay .aspx ?PID= 331
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018k). Türkçe dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Pr ogramDetay .aspx ?PID= 663
• Pala, Ş. M. (2020). 5. Sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan kazanımların anahtar yetkinliklerle İlişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(Ek), 298–308.
• TTKB (2020). İlköğretim kurumları (İlkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesi. Retrieved from https: //ttk b.meb .gov. tr/me b_iys dosy alar/ 2021_08/25 10220 4_ilk okul_ ortao kul_h dc.pd f. Erişim Tarihi 8 Eylül 2021.
• TTKB (2021). Öğretim programları. Retrieved from https ://mu freda t.meb .gov. tr/Pr ogram lar.a spx. Erişim Tarihi 8 Eylül 2021.
• Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (2016). Retrieved from https ://my k.gov .tr/images /arti cles/ edito r/130 116/T YC_te blig_ 2.pdf . Erişim tarihi06.06.2021.
• Voogt, J., & Roblin, N. P. (2010). 21 st century skills. Discussion Paper. Twente: University of Twente. Retrieved from https ://ww w.voc ed.edu.au/ conte nt/ng v:56611. Erişim Tarihi: 8 Ekim 2021
• Yalkın, B., & Işık, A. D. (2019). Fen bilimleri dersi öğretim programındaki kazanımların yaşam boyu öğrenme yetkinlikleri açısından incelenmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(2), 165–183.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yurtseven Avcı, Z., & Seçkin Kapucu, M. (2020). Öğretmen adaylarının bilimsel hikâye oluşturma sürecinin Türkiye yeterlilikler çerçevesi kapsamında incelenmesi. Anadolu Journal of Eduational Sciences International, 10(2), 887–909.
• Yüksel, S., & Taneri, A. (2020). Hayat bilgisi ders kitaplarının anahtar yetkinlikler açısından incelenmesi. Gazi Journal of Education Sciences, 6(2), 185–209.