Etkinlik Uygulama Sürecinde Ortaokul Matematik Öğretmenlerinin Sorunları Teşhis ve Müdahale Biçimlerinin Yapısı

Yıl 2024, Sayı: 52, 69 - 82, 30.03.2024

Ali Bozkurt , Mehmet Güzel , Mehmet Özmantar

https://doi.org/10.33418/education.1421947

Öz

Bu çalışmada ortaokul matematik öğretmenlerinin etkinlik uygulama sürecinde karşılaştıkları sorunları teşhis ve müdahale biçimlerinin yapıları belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın verileri etkinlik tasarım ve uygulamaları çerçevesinde haftada 3 saat olmak üzere 14 hafta süren bir mesleki gelişim eğitimi sonunda toplanmıştır. Eğitimlere 13 ortaokul matematik öğretmeni katılmıştır. Eğitimlerin 12. haftasından sonra katılımcılara iki hafta süre verilerek sınıflarında bir etkinlik uygulamaları, uygulama sürecini video kaydına almaları ve uygulama sonrasında uygulamanın niteliğine dair bir rapor yazmaları istenmiştir. 14. hafta sonunda ise katılımcılarla eş zamanlı olarak bir görüşme yapılmıştır. Görüşmede etkinlik uygulama sürecinde herhangi bir sorunla karşılaşıp karşılaşmadıkları, sorunları nasıl teşhis ettikleri, müdahale biçimleri ve müdahalelerden elde ettikleri sonuçlar üzerinde durulmuştur. Görüşmelerde 5 öğretmen süreçte karşılaştığı sorunlardan bahsetmiştir. Bu öğretmenlerden üçünün dile getirdiği sorun video kayıtlarında da izlenebildiği için bu üç öğretmen çalışmanın katılımcılarını oluşturmuş ve bu öğretmenlerden elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre katılımcıların, karşılaştıkları sorunların kaynağından ziyade sorunu görünür kılan faktörlere odaklandıkları ve buna dönük müdahalelerde bulundukları görülmüştür. Bu sonuçlara dayalı olarak öğretmenlerin sorunları teşhis etmeleri, müdahaleleri ve müdahale sonuçlarına dair bir model çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Matematiksel etkinlik, Etkinlik uygulama, Süreç içi değerlendirme

Kaynakça

• Ainley, J., Pratt, D., & Hansen, A. (2006). Connecting engagement and focus in pedagogic task design. British Educational Research Journal, 32(1), 23-38.
• Altun, M. (2013). Ortaokullarda matematik öğretimi. Baskı. Alfa Kitabevi. Bursa.
• Bayazit, I. (2013). Quality of the tasks in the new Turkish elementary mathematics textbooks: The case of proportional reasoning. International Journal of Science and Mathematics Education, 11(3), 651-682.
• Bell, A. (1993). Principles for the design of teaching. Educational Studies in Mathematics, 24(1), 5-34.
• Boston, M. D., & Smith, M. S. (2009). Transforming secondary mathematics teaching: Increasing the cognitive demands of instructional tasks used in teachers' classrooms. Journal for Research in Mathematics Education, 40(2), 119-156.
• Bozkurt, A., & Güzel, M. (2019). Etkinlik tasarım ve uygulamaya dair eğitimlerin ortaokul matematik öğretmenlerinin etkinlik ön değerlendirme becerilerine etkisi [Öz]. Uluslararası Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Sempozyumu-4’te sunulan bildiri, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Erişim adresi: http://www.bilmat.org/dosyalar/files/ozetler.pdf
• Bozkurt, A., & Kuran, K. (2016). Öğretmenlerin matematik ders kitaplarındaki etkinlikleri uygulama ve etkinlik tasarlama deneyim ve görüşlerinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 377-398.
• Bozkurt, A., Özmantar, M. F., Agaç, G. & Güzel, M. (2022). Matematik Öğretiminde Etkinlik Tasarımı ve Uygulamaları: Bir Değerlendirme Çerçevesi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Choy, B. H. (2016). Snapshots of mathematics teacher noticing during task design. Mathematics Education Research Journal, 28(3), 421-440.
• Choy, B. H. (2018). From Task to Activity: Noticing affordances, design, and orchestration. mathematics instruction: Goals, Tasks and Activities-Yearbook 2018, Association of Mathematics Educators, Singapore: World Scientific Publishing Co.
• Christenson, S. L., Reschly, A. L., & Wylie, C. (2012). Handbook of research on student engagement. Springer Science & Business Media.
• Chua, B. L., & Toh, P. C. (2018). Tasks and activities in the mathematics classroom. mathematics instruction: Goals, Tasks and Activities-Yearbook 2018, Association of Mathematics Educators, 1.
• Clarke, D., & Roche, A. (2018). Using contextualized tasks to engage students in meaningful and worthwhile mathematics learning. The Journal of Mathematical Behavior, 51, 95-108.
• Coles, A., & Brown, L. (2016). Task design for ways of working: making distinctions in teaching and learning mathematics. Journal of Mathematics Teacher Education, 19(2-3), 149-168.
• Danielson, C. (2013). The Framework for Teaching Evaluation Instrument. The Danielson Group.
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (1998) Strategies for Qualitative Inquiry. Thousand Oaks, CA: Sage
• Didiş, M. G., Erbaş, A. K., & Çetinkaya, B. (2016). Matematik Öğretmen Adaylarının Öğrenci Hatalarına Yönelik Pedagojik Yaklaşımları. İlköğretim Online, 15(4), 1367-1384.
• Doyle, W. (1983). Academic work. Review of educational research, 53(2), 159-199.
• Doyle, W. (1988). Work in mathematics classes: The context of students' thinking during instruction. Educational psychologist, 23(2), 167-180.
• Doyle, W., & Carter, K. (1984). Academic tasks in classrooms. Curriculum inquiry, 14(2), 129-149.
• Festus, A. B. (2013). Activity-based learning strategies in the mathematics classrooms. Journal of Education and Practice, 4(13), 8-14.
• Floro, B., & Bostic, J. D. (2017). A case study of middle school teachers’ noticing during modeling with mathematics tasks. In Teacher noticing: Bridging and Broadening Perspectives, Contexts, and Frameworks (pp. 73-89). Springer, Cham.
• Glassmeyer, D. (2019). Developing mathematics teachers’ attention to quantitative reasoning in task design: A modeling approach. Numeracy, 12(1), 10. Griffin, P. (2009). What Makes a Rich Task?. Mathematics Teaching, 212, 32-34.
• Güzel, M. (2020). Matematiksel öğrenme etkinliklerinin tasarım ve uygulama niteliğinin değerlendirilmesi için bir model önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep
• Harlen, W., & James, M. (1997). Assessment and learning: Differences and relationships between formative and summative assessment. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 4(3), 365-379.
• Hatton, N. & Smith, D. (1994) Reflection in teacher education: Towards definition and implementation, Teaching and Teacher Education, 11, 33-49.
• Henningsen, M., & Stein, M. K. (1997). Mathematical tasks and student cognition: Classroom-based factors that support and inhibit high-level mathematical thinking and reasoning. Journal for Research in Mathematics Education, 28(5), 524-549.
• Jacobs, V. R., Lamb, L. L., & Philipp, R. A. (2010). Professional noticing of children’s mathematical thinking. Journal for Research in Mathematics Education, 41(2), 169–202.
• Kerpiç, A., & Bozkurt, A. (2011). Etkinlik tasarım ve uygulama prensipleri çerçevesinde 7. sınıf matematik ders kitabı etkinliklerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 303-318.
• Kieran, C., Doorman, M., ve Ohtani, M. (2015). Frameworks and principles for task design. In Task Design In Mathematics Education (ss. 19-81). Springer International Publishing.
• Komatsu, K., & Jones, K. (2019). Task design principles for heuristic refutation in dynamic geometry environments. International Journal of Science and Mathematics Education, 17(4), 801-824.
• Lee, K. H., Lee, E. J., & Park, M. S. (2016). Task modification and knowledge utilization by Korean prospective mathematics teachers. Pedagogical Research, 1(2), 54.
• Liljedahl, P., Chernoff, E., & Zazkis, R. (2007). Interweaving mathematics and pedagogy in task design: A tale of one task. Journal of Mathematics Teacher Education, 10(4-6), 239-249.
• Lithner, J. (2017). Principles for designing mathematical tasks that enhance imitative and creative reasoning. ZDM, 49(6), 937-949.
• Lozano, M. D. (2017). Investigating task design, classroom culture and mathematics learning: An enactivist approach. ZDM, 49(6), 895-907.
• MEB TTKB. (2005). İlköğretim matematik program. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB TTKB. (2009). İlköğretim matematik dersi 6-8. Sınıflar programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB TTKB. (2017). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Ankara: MEB yayınları.
• Özmantar, M. F., & Bingölbali, E. (2009). Etkinlik tasarımı ve temel tasarım prensipleri. İlköğretimde Karşılaşılan Matematiksel Zorluklar ve Çözüm Önerileri. Ankara: Pegem Akademi.
• Özmantar, M. F., Bozkurt, A., Demir, S., Bingölbali, E., & Açıl, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin etkinlik kavramına ilişkin algıları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 379-398
• Sherin, M. G., & Star, J. R. (2011). Reflections on the study of teacher noticing. In M. G. Sherin, V. R. Jacobs, & R. Philipp (Eds.), Mathematics teacher noticing: Seeing through teachers’ eyes (pp. 66–78). New York, NY: Routledge.
• Sherin, M. G., Jacobs, V., & Philipp, R. (Eds.). (2011). Mathematics teacher noticing: Seeing through teachers’ eyes. New York, NY: Routledge.
• Stein, M. K., & Smith, M. S. (1998). Mathematical tasks as a framework for reflection: From research to practice. Mathematics teaching in the middle school, 3(4), 268-275.
• Sullivan, P., Knott, L., & Yang, Y. (2015). The relationships between task design, anticipated pedagogies, and student learning. In Task design in mathematics education (pp. 83-114). Springer, Cham.
• Swan, M. (2007). The impact of task-based professional development on teachers’ practices and beliefs: A design research study. Journal of Mathematics Teacher Education, 10(4-6), 217-237.
• Swan, M., Bell, A., Phillips, R., & Shannon, A. (2000). The purposes of mathematical activities and pupils' perceptions of them. Research in Education, 63(1), 11-20.
• Toprak, Ç., Uğurel, I., Tuncer, G. ve Yiğit-Koyunkaya, M. (2017). Matematik öğretmen adaylarının matematik öğrenme etkinliğine yönelik algılarının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(1), 1-30.
• Watson, A., & Mason, J. (2007). Taken-as-shared: A review of common assumptions about mathematical tasks in teacher education. Journal of Mathematics Teacher Education, 10(4-6), 205-215.
• Watson, A., Ohtani, M., & Ainley, J. (2015). Task design in mathematics education. ICMI study 22.
• Woolfolk, A. 2010. Educational Psychology. London: The Ohio State University: Pearson Education International.
• Yin, R. K. (2002). Case study research: Design and methods. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.