Values Education through Critical Thinking Activities

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 102 - 137, 30.07.2023

Görkem Arslan , Zekerya Batur

https://doi.org/10.58650/educatione.1247440

Öz

In this study, which proposes the use of critical thinking skills in order to gain students the fundamental values in the Turkish Language Curriculum (2019), first of all, the concepts of critical thinking and values education were briefly discussed in the light of the literature, and then the position of critical thinking skill in values education was discussed, and then critical thinking skill was used to gain value. Suggestive activities, which are thought to provide an opportunity to be used, are presented. This research, which was carried out in order to contribute to the studies in the field by suggesting the relation between critical thinking skills and values education; it is a descriptive research and has a screening nature. In the research, the activities developed after the literature review and recommended to be implemented for 10 weeks were presented to the opinions of an expert group consisting of a faculty member and three teachers. Online sessions held through Google Meet meetings were used to obtain expert opinions; corrections and changes were made simultaneously with the approval of the experts.

Anahtar Kelimeler

Turkish language teaching, critical thinking, values education

Eleştirel Düşünme Etkinlikleri ile Değerler Eğitimi

Öz

Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki (2019) kök değerlerin öğrencilere kazandırılması için eleştirel düşünme becerilerinin işe koşulmasını öneren bu çalışmada öncelikle alan yazın ışığında eleştirel düşünme ve değerler eğitimi kavramları kısaca ele alınmış, ardından değerler eğitiminde eleştirel düşünme becerisinin konumu tartışıldıktan sonra eleştirel düşünme becerisinin değer kazandırmada kullanılmasına fırsat sağlayacağı düşünülen, öneri mahiyetinde etkinlikler sunulmuştur. Eleştirel düşünme becerisi ile değerler eğitiminin ilişkilendirilmesini önererek sahadaki çalışmalara katkıda bulunmak amacıyla gerçekleştirilen bu araştırma; betimsel bir araştırma olup tarama niteliği taşımaktadır. Araştırmada alan yazın taramasının ardından geliştirilen ve 10 hafta boyunca uygulanması önerilen etkinlikler, bir öğretim üyesi ve üç öğretmenden oluşan uzman grubunun görüşlerine sunulmuştur. Uzman görüşlerinin alınmasında Google Meet toplantıları aracılığıyla gerçekleştirilen çevrimiçi oturumlardan yararlanılmış; düzeltme ve değişiklikler uzmanların onayı ile eş zamanlı olarak yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, eleştirel düşünme, değerler eğitimi

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe Sözlük (11. Basım). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akbaş, O. (2008). “Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış”, Değerler Eğitimi Dergisi, (6) 16, 9 – 27. https://dergipark.org.tr/en/pub/ded/issue/29184/312499
• Akın, A. T. ve Eker, H. T. (2012). Duyarlı sevgi ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 75. https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16695/173539
• Akman, Ö. , Çarşanbalı, Ç. ve Alagöz, B. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değer Eğitiminde Örtük Programa Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 701-720. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59268/851468
• Aktepe, V. (2014). Etkinlik Temelli Değer Eğitiminin Öğrencilerin Yardımseverlik Tutumlarına Etkisi. Researcher, 2(2),17-49. https://dergipark.org.tr/en/pub/researcher/issue/66620/1042362#article_cite
• Aktepe, V. ve Tahiroğlu, M (2016). Values education approaches and sample activities. International Journal of Social Science, 42(3), 361-384. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2941
• Apaydın, H. Y. (2018). Adalet Nedir? Mahiyet ve Keyfiyet. Bilimname, 2018 (35), 459-476. https://doi.org/10.28949/bilimname.412369
• Aytan, T. ve Güney, N. (2016), “Millî Eğitim Şûralarında Değerler Eğitimi”, Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, 16-18 Nisan 2015, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Bartın Atatürk Araştırma Merkezi.
• Batur, Z. ve Yücel, Z. (2012). Ahmet Efe'nin çocuk hikâyelerinde değer eğitimi ve hikâyelerin Türkçe eğitimine katkısı. Electronic Turkish Studies, 7(4). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3396
• Batur, Z. ve Şaşmaz, E. (2018). Devlet tiyatrolarında oynanan çocuk tiyatro oyunlarında değer eğitimi ve bu oyunların Türkçe öğretimine katkısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2518-2550. https://dergipark.org.tr/en/pub/teke/issue/42447/511193
• Batur, Z. ve Akdeniz, T. (2020). Değerler eğitimiyle ilgili yapılan tezler üzerine bir inceleme: Türkçe eğitimi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 1-11. https://dergipark.org.tr/en/pub/usaksosbil/issue/55286/705495
• Bohlin, K. (2005). Edebiyat Yoluyla Karakter Eğitimi Öğretimi: Orta Sınıflarda Ahlaki Hayal Gücünü Uyandırmak. Routledge.
• Bozer, E. (2014). Ortaöğretim 9-12. sınıf öğrencilerinde Sokratik sorgulama beceri ölçeği geliştirilmesi çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çeçen, A. (2020). Adalet kavramı. Astana Yayınları. https://books.google.sk/books?hl=tr&lr=&id=Fk_sDwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=adalet+kavram%C4%B1&ots=70vCVrcN-_&sig=hlU7is7fSrqqiNB5o5E8MwYKQ9c&redir_esc=y#v=onepage&q=adalet%20kavram%C4%B1&f=false
• Çelikkaya, H. (1996). Fonksiyonel Eğitim Sosyolojisi, Alfa Yayınları.
• Demirboğa, A. D. (2018). Dürüstlük Kuralının İş Etiğine Etkisi, Gaziantep University Journal of Social Sciences (17) Etik Özel Sayı, 25-33. https://doi.org/10.21547/jss.452211
• Demirutku, K. ve Sümer, N. (2010). Temel değerlerin ölçümü: Portre değerler anketinin Türkçe uyarlaması. Türk psikoloji yazıları, 13(25), 17-25.https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/portre-degerler-anketi-toad.pdf
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitiminin verilmesi ve eğitimin ahlaki olgunluk ölçeği ile sınanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. [Doktora Tezi] Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Draper, S. M. (2021) İçimdeki Müzik. Zeynep Kürük (Çev.). Timaş.
• Duru, A. (1995). İlkokul 5. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı ile Ana-Baba Tutumları Arasındaki İlişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Duyan, V. ve Gelbal, S. (2008). Barnett çocuk sevme ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Eğitim ve Bilim, 33 (148), 40-48. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/674
• Eliüşük, A. ve Arslan, C. (2016). Sabır ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları. Değerler Eğitimi Dergisi, 14(31), 67-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/ded/issue/29165/312321
• Elkind, D. H. ve Sweet, F.(1997). The socratic approach to character education. Educational Leadership, 54(8), 56-59. https://www.ascd.org/el/articles/the-socratic-approach-to-character-education
• Erdoğan, M. (2008). Adalet ve eşitlik. Muhafazakâr Düşünce, 4(15), 9-22. Erişim: http://erdoganmustafa.org/wp-content/uploads/2016/10/Adalet-ve-E%C5%9Fitlik.pdf
• Erikson, E.H. (1968). Identity: Youth and Crisis. W.W. Norton&Company.
• Friese, M. ve Hofmann, W. (2009). Control me or I will control you: Impulses, trait self-control, and the guidance of behavior. Journal of Research in Personality, 43(5), 795-805. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2009.07.004
• Gilman, R. ve Huebner, E. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. J. Youth Adolesc. 35, 293–301. https://doi.org/10.1007/s10964-006-9036-7
• Gülerer, S. ve Özen, Ş. (2020). 2019 Türkçe Öğretim Programındaki Kök Değerlerin Oğuz Kağan Destanında İşlenişi Üzerine Bir İnceleme. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, Year: 13 (82), 31-42. https://doi.org/10.29228/JASSS.40615
• İnel, Y., Urhan, E. ve Ünal, A. İ. (2018). Ortaokul öğrencilerinin adalet kavramına ilişkin metaforik algıları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2), 379-402. https://dergipark.org.tr/en/pub/ajesi/issue/38903/454584
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Kuşdil, M. E. (2000), Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı, Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59–76. https://www.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443320000000m000233.pdf
• Kanat, K. ve Temel, F. (2019). Sokratik yönteme dayalı eğitim programının 5-6 yaş grubu çocukların çalışma belleklerine etkisinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(3), 892-905. https://dergipark.org.tr/en/pub/tsadergisi/issue/51239/526955
• Karababa, A. , Oral, T. ve Dilmaç, B. (2014). Ergenlerin Başarı Amaç Yönelimlerini Yordayan Değişkenlerden Biri Olarak: İnsani Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12 (27), 165-186. https://dergipark.org.tr/en/pub/ded/issue/29172/312395
• Karadavut, T., Karadağ, S. ve Nacar, B. (2020). Adalet Değeri Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 150-163. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1164754
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Elektronik Türkçe Çalışmaları, 6 (1). http://acikerisim.ibu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12491/3174
• Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97-109. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/36170/406658
• Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Engin Yayınları.
• Kiriş Yılmaz, N. (2016). Dostluk (philia) nedir. Maltepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi (1), 64-91. http://acikerisim.maltepe.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12415/3564
• Kolukısa, E.A., Oruç, Ş., Akbaba, B., Dündar, H. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Gizem Yayıncılık.
• Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü'nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Loomans D. ve Loomans J. (2005), Çocuklara Öz Saygıyı ve Değerleri Öğretmenin 100 Yolu (1. Baskı ). Ege-Meta.
• Lupton, R. D. ve Lawlor, P. G. (2011). Toxic charity. Harper Collins.
• Magro, S. W., Utesch, T., Dreiskämper, D. ve Wagner, J. (2019). Self-esteem development in middle childhood: Support for sociometer theory. International Journal of Behavioral Development, 43(2), 118–127. https://doi.org/10.1177/0165025418802462
• Maslow, Abraham. H (1943), A theory of human motivation. Psychological Review, 50 (4): 370-396. https://www.excelcentre.net/TheoryHumanMotivation.pdf
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108. https://dergipark.org.tr/en/pub/beuifd/issue/3453/47056#article_cite
• MEB. (2018). Güçlü Yarınlar İçin 2023 Eğitim Vizyonu. MEB Yayınları.
• MEB (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973, 24 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 14574). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Moilanen, K. L. (2005). Parenting And Self-Regulation in Adolescence: Associations With Adolescent Behaviors. University of Nebraska.
• Okçu, D. ve Pilatin, U. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sabır değeri ile ilgili algılarının resim yoluyla değerlendirilmesi. Batman Üniversitesi İslami İlimler Hakemli Dergisi, 2 (1), 102-113. https://dergipark.org.tr/en/pub/buiif/issue/37878/437978
• Otacıoğlu, S. (2017). Profesyonel müzik eğitimi alan öğrencilerinin benlik saygı düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 187-196. Erişildi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/35347/425779
• Özen, Y. (2013). Sorumluluk Duygusu ve Davranışı Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirliği ve Geçerliği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (7), Erişildi: https://www.researchgate.net/publication/312189801_Sorumluluk_Duygusu_ve_Davranisi_Olceginin_Gelistirilmesi_Guvenirligi_ve_Gecerligi
• Özen, Y. ve Gülaçtı, F. (2010). Sorumluluk Duygusu ve Davranışı Ölçeğinin Geliştirilmesi Geçerlik ve Güvenirliği. 19. Eğitim Bilimleri Kongresi Cilt 1, Lefkoşa, KKTC.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. Tha Free Pres.
• Ryan, K. (1991). Moral and values education. Arieh Lewy(Ed.). The International Encyelopedia of Curriculum, Advences in Education, Pergaman Pres.
• Metin Sarmusak, D. (2011). İlköğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ve algıladıkları öğretmen tutumlarının öğrencilerin ahlakî değer yargılarına etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Selçuklu Değerler Eğitimi (2016). http://www.selcukludegerleregitimi.com/
• Sezer, A. ve Çoban, O. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değeri algıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 22-39. https://doi.org/10.29065/usakead.232420
• Sönmez, V. (1997). Sevgi eğitimi. Ertem.
• Şenşekerci, E. ve Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15 - 43. https://doi.org/10.29065/usakead.232420
• Tangney, J. P., Baumeister, R. F., ve Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of personality, 72(2), 271-324. Erişildi: https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781315175775-5/high-self-control-predicts-good-adjustment-less-pathology-better-grades-interpersonal-success-june-tangney-angie-luzio-boone-roy-baumeister
• Taşpınar, M. (2009), “Eğitimde Örtük Program ve Değerler Eğitimi”, Cihad Demirli (Ed.), I. İyilik Sempozyumu Bildiri Kitabı, (25-30), Elazığ Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• TDK (2021) Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Tekke, M. (2023). Çocukların yaşlarına göre ana-baba tutumu farklılık göstermeli mi? Turkish Studies - Education, 18(1), 363-378. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.67924
• Türk, İ. (2009). Değerler Eğitiminde Saygı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Medenî Kanunu (2001, 22 Kasım). Resmî Gazete (Sayı: 8049). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
• Türkgeldi, E. (2019). Öğretmen Adaylarının Sahip Olduğu Değerler Manevi İyi Oluş ve Sabır Arasındaki Yordayıcı İlişkiler. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Westheimer, J. ve Kahne, J.(2004). What kind of citizen? The polıtıcs of educatıng for democracy. American Educational Research Journal. 41 (2), 237-269. https://doi.org/10.3102/000283120410022
• Tan, A. J., Davies, J. L., Nicolson, R. I. ve Karaminis, T. (2023). Learning critical thinking skills online: can precision teaching help?.Educational technology research and development, 1-22. https://link.springer.com/article/10.1007/s11423-023-10227-y
• Yıldırım, S. (2006). TSK vatandaşlık bilinci ve vatan sevgisi eğitiminin analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.