KARİYER BASAMAKLARININ ÖZLÜK HAKLARINA ETKİSİ ÜZERİNE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 91 - 106, 10.07.2024

Emrullah Gökmen , Gül Kurum Tiryakioğlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, kamu okullarında görev yapan öğretmenlerin kariyer basamaklarının özlük haklarına etkisine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Bu araştırma temel nitel araştırma deseni ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ve açık uçlu anket kullanılmıştır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenmiştir. Araştırma verileri 2022-2023 eğitim-öğretim yılında kamu okullarında görev yapan 16 öğretmenden toplanmıştır. Araştırmada veriler betimsel olarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Temalar oluşturulurken içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma bulguları katılımcıların öğretmenlik kariyer basamaklarını özlük hakları çerçevesinde genel olarak meslekte ilerleme, yükselme ve kazanç bakımından olumlu değerlendirdiğini, mesleki statü, hizmet koşulları ve emeklilik açısından ise olumsuz değerlendirdiğini göstermektedir. Bu kapsamda öğretmenler kademe/derece ilerlemesi, maaş artışı ve ek göstergenin yükselmesini avantaj olarak belirtmişlerdir. Diğer taraftan kariyer basamaklarının öğretmenleri sınıflandırma, itibarsızlaştırma, kıdemli öğretmenleri kapsamama, çalışma barışını ihlal etme gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Ayrıca katılımcılar kariyer basamakları uygulamasını unvan geçişleri arasında bekleme süresi, sınav ve lisansüstü eğitim şartı açısından da olumsuz eleştirmektedir. Bu kapsamda yüz yüze hizmetiçi eğitim, daha kısa bekleme süresi ve eğitim alanında tezli lisansüstü çalışmaların kabul edilmesi gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kariyer Basamakları, Özlük Hakları, Öğretmenlik meslek kanunu, öğretmen

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma etik ilkeleri çerçevesinde yürütülmüştür. Katılımcılar süreçte bilgilendirilmiş onam formu ile bilgilendirilmiştir.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Proje Numarası

Bir proje kapsamında yürütülmemiştir

Teacher Opinions regarding Effect of Career Stages on the Employee Rights

Öz

Proje Numarası

Bir proje kapsamında yürütülmemiştir

Kaynakça

• Adamson, S. J., Doherty, N., & Viney, C. (1998). The meanings of career revisited: Implications for theory and practice. British Journal of Management, 9(4), 251-259.
• Akdaş, T., Kara, K., Yavuz, S., Tutsoy, İ., Sarıtekin, A., ve Çiftçi, H. (2023). Öğretmenlerin kariyer basamakları: Karşılaştırmalı bir giriş. Türk Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 12-22.
• Aksan, A., Gökmen, O., ve Demir, H. İ. (2023). Öğretmenlerin kariyer basamaklarına ilişkin görüşleri. Turan: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 15(57), 227-232.
• Aksoy, G. ve Taşkın, G. (2023). Öğretmenler öğretmenlik meslek kanunu kariyer basamakları düzenlemesi hakkında ne düşünüyor?, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1301-1323. doi: https://doi.org/10.17679/inuefd.1198580
• Altunkaynak, M. (2023). Öğretmenler, öğretmenlik meslek kanunuyla tanımlanmış uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik hakkında ne düşünüyor? Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1438-1457.
• Arabacı, İ., Güzelgörür, F., Sever Çevik, R., Kelepçe, O. ve Sever, A. (2023). Öğretmenlik meslek kanununun ilkokulda görev yapan okul müdürlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 374-391.
• Australian Institute for Teaching and School Leadership. (2017). Australian professional standards for teachers. https://www.aitsl.edu.au/standards (05.03.2024)
• Bakırcı, H., Özkan, Y., ve Özdemir, C. (2023). Öğretmenlik meslek kanunu hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(4), 325-343. doi: https://doi.org/10.19160/eijer.1302529
• Buyruk, H. (2014). Öğretmen performansının göstergesi olarak merkezi sınavlar ve eğitimde performans değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-42.
• Canatan Doğan, N. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa yönelik öğretmen ve yönetici görüşleri. Yüksek Lisans Projesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Cordell, A. (1984). Profession of teaching. Pyhsics Magazine Today, 37(39), 136-139.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. S. B. Demir ve M. Bütün (Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çakır, M. (2023). Öğretmenlik mesleği kariyer basamaklarının yönetici ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(7), 1049-1067.
• Çiftçi, B., & Aydın, A. (2023). Fen bilimleri öğretmenlerinin kariyer basamakları (uzman ve başöğretmen) ile ilgili görüşleri. Türkiye Kimya Derneği Dergisi, 8(2), 111-136.
• Çobanoğlu, F. ve İlkin, A. (2023). Öğretmenlerin yenilenen kariyer basamakları uygulaması hakkındaki görüşleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 155-173.
• Dağlı, A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselme sistemine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 184-197.
• Demir, F. B., Ulukaya Öteleş, Ü., Zırhlı, K., Şahin, A. (2023). Öğretmenlik meslek kanununa yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 144-162.
• Demir, S. B. (2011). Öğretmen kariyer basamakları uygulamasının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (3), 53-80.
• Donnelly, J. (2002). Career development for teachers. London: Stylus Publications.
• Dönmez Yapucuoğlu, M., ve Eryılmaz Ballı, F. (2022). Türkiye Almanya Çin Kanada ve Singapur öğretmenlik meslek kanunlarının karşılaştırmalı analizi. Avrasya Öğretmen Eğitimi Dergisi, 3(3), 250-266.
• Elagöz, Z., ve Pala Elagöz, M. (2023). Öğretmenlik kariyer basamaklarının mesleki gelişim çalışmalarına ilişkin öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(2), 530-547.
• Eurybase, (2008). The Information Database on Education Systems in Europe, The System in Austria Report.on Education http://eacea.ec.europa.eu (05.03.2024)
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gök, Ö. M. B., ve Çoğaltay, N. (2023). Öğretmenlik meslek kanunu algısının incelenmesi: Durum analizi. Antalya: 7’nci Uluslararası Eğitim ve Değerler Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı.
• Gül, İ., ve Güngör, C. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1098-1123. doi: https://doi.org/10.33711/yyuefd.1090770
• Gündoğdu, K., ve Kızıltaş, E. (2008). Kariyer basamaklarında yükselme sistemi ve sınavına ilişkin uzman öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 363-388.
• Hammersly, M. ve Traianou, A. (2017). Nitel araştırmalarda etik. S. Balcı ve B. Ahi (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık
• İmzaoğlu, B. (2023). Öğretmenlik meslek kanunu bağlamında öğretmenlik kariyer basamakları ve yükselme kriterleri hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilim Çalışmaları Dergisi, 108, 5823-5832. doi: http://dx.doi.org/10.29228/sssj.6 8312
• İş, A., ve Birel, F. K. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 1967-1990. doi: https://doi.org/10.17755/esosder.1141748
• Kandemir, A. (2023). İlkokul yönetici ve öğretmenlerinin uzman öğretmenlik/başöğretmenlik eğitimlerine ilişkin görüşleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 229-248. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2023..118535 (05.03.2024)
• Kaplan, F., ve Aslan, H. (2023). Öğretmenlik kariyer basamaklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Bilimsel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 7(2), 134-158.
• Kaplan, K., ve Gülden, B. (2023). Türkçe öğretmenlerinin öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselme yönetmeliği ile ilgili görüşleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (10), 14-31.
• Kilimnik, Z. M., De Oliveira, L. C. V., Sant'anna, A. D. S., & Barros, D. T. R. (2011). Career paths, ımages and anchors: A study with Brazilian professionals. Qualitative Report, 16(1), 147-161.
• Köse, A., & Öztürk, G. (2023). Öğretmenlik meslek kanununun mesleki imaj bağlamında değerlendirilmesi: Bir karma yöntem çalışması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 357-377. doi: https://doi.org/10.33437/ksusbd.1286748 (05.03.2024)
• MEB. (2006). Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselme Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/08/20050813-2.htm (01.03.2024)
• MEB (1943). Hususi İdarelerden Maaş Alan İlkokul Öğretmenlerinin Kadrolarına, Terfi, Taltif ve Cezalandırılmalarına ve Bu Öğretmenler İçin Teşkil Edilecek Sağlık ve İçtimai Yardım Sandığı İle Yapı Sandığına ve Öğretmenlerin Alacaklarına Dair Kanun, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/5308.pdf (12.11.2022)
• MEB (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf (05.02.2024)
• MEB (2022). Öğretmenlik Meslek Kanunu, (03.05.2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220214-1.htm
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Nanto, Z. ve Arslan, S. (2023). Öğretmenlerin, öğretmen kariyer basamaklarına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Tarih Okulu Dergisi, 67, 3488-3518.
• Nartgün, Ş. S., ve Ural, İ. (2007). Kariyer basamaklarında yükselme uygulamasına ilişkin öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 129-149.
• Oğuz, A. ve Tunca, N. (2008). Baltık ülkelerinde ve Türkiye’de öğretmen eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, (179), 164-177. Özdemir, T. Y., Doğan, A., ve Demirkol, M. (2022). Öğretmenlik kariyer basamakları hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 53-67.
• Özocak, A., ve Argon, T. (2023). Aday öğretmenlik ve kariyer basamakları yönetmeliğindeki kariyer basamaklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(39), 745-766. doi: https://doi.org/10.35675/befdergi.1275499 (05.03.2024)
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir(Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Pınar, M.A. ve Dönel Akgül, G. (2023). Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmenlikte kariyer basamaklarında yükselme sistemine ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9 (1), 36-47. doi: https://Doi.Org/10.24289/İjsser.1181614
• Robson, C. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ş. Çınkır ve N. Demirkasımoğlu (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. Sarı, E. Çevik, A. (2009). Kadın için kariyer gelişiminin önemi. Sakarya Üniversitesi Uluslararası-Disiplinlerarası Kadın Çalışma Kongresi, 1, 65-74, Sakarya.
• Şentürk, C., Karanarlık, H., Yıldız, V. ve Yağcı, A. (2023). Öğretmenlik kariyer basamakları uygulamasına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Latin Amerika 6’ncı Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Konferansı Kitabı.
• Tarakcı, H. N. (2023). Kamusal halkla ilişkilerde sosyal medya: Millî Eğitim Bakanlığı’nın öğretmenlikte kariyer basamakları çalışmasına ilişkin bir duygu analizi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, 303-320.
• Tunç, A. ve Uygur, A. (2001). Kariyer yönetimi planlaması ve geliştirme. Ankara: Gazi Kitabevi
• Uslu, E. M., & Özgün, T. (2022). Exploring Pre-service teachers’ perceptions of teaching profession preferences and teaching status. Research on Education and Psychology, 6(1), 68-83. doi: https://doi.org/10.54535/rep.1134110
• Yaylacı. Ö. G. (2007). İlköğretim düzeyinde kariyer eğitimi ve danışmanlığı. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 119-140
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.