Sermet Muhtar Alus’un Onikiler Adlı Romanında Argo Söz Varlığı

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 73 - 82, 25.03.2023

Murat Parlakpınar

https://doi.org/10.31465/eeder.1205908

Öz

Argo, herkesin anlamayacağı farklı bir anlaşma biçimi sağlamak üzere belli meslek ya da topluluk üyelerinin ürettikleri, kendine özgü kelime ve deyimlerden oluşan söz varlığı bütünü veya özel dil olarak tanımlanabilir. Edebi metinlerde argodan; gülünç durumlar yaratma, konuşma diline yanaşma, anlatıma farklı ve canlı bir boyut kazandırma gibi amaçlarla yararlanılır. Argonun temsil gücü, kurmaca kişilerin simge değeri olan karakterlere dönüşmesinde önemli bir rol oynar. Daha çok konuşma dilinde karşımıza çıkan argo, şair ya da yazarların eserlerinde de sıklıkla karşımıza çıkar. Ünlü romancılarımızdan Hüseyin Rahmi Gürpınar, Peyami Safa eserlerinde argoyu çokça kullanan yazarlar arasında ilk sırada yer alırlar. Adı geçen bu yazarlarımızla aynı çizgide kabul edilen ve oldukça üretken bir yazar olan Sermet Muhtar Alus da eserlerinde argoyu kullanan yazarlardan biridir. Özellikle Onikiler adlı romanı argo söz varlığı bakımından zengin bir eserdir. Roman, Onikiler adlı meşhur kabadayı takımının lideri Arap Abdullah ve arkadaşlarının gönül işleri peşindeki maceralarını konu edinir. İstanbul’un kenar mahalle kültürünü tüm yönleriyle ortaya koymaya çalışan yazar, kahramanlarını konuştururken argoya sıkça başvurur. Romanda argo kullanımı romanın atmosferini desteklemekte üslup ve anlatımın önemli bir parçası haline gelmektedir. Bu makalede Alus’un Onikiler adlı romanında geçen argo söz varlığının tespit edilerek ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sermet Muhtar Alus, Onikiler, roman, söz varlığı, argo

Teşekkür

Teşekkür eder, çalışmalarınızda kolaylıklar dilerim.

Kaynakça

• Aktunç, H. (1998). Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü (Tanıklarıyla), İstanbul: YKY Yayınları.
• Alus S. M. (2020). Onikiler, İstanbul: Kırmızıkedi Yayınevi.Devellioğlu, F. (1970). Türk Argo Sözlüğü, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Doğan, A. (2018). Tarih ve Mekân Odağında Türk Romanı İncelemeleri, Ankara: Hece Yayınları.
• Güneş, İ. T. (2016). “Ağır Roman’da Argo Kullanımı ve Eserin Söz Varlığına Etkisi”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], S. 55, s. 305-317.
• Hızlan D. (2007). “İstanbul’un Muhtarı”, Hürriyet, https://www.hurriyet.com.tr/istanbul-un-muhtari-7745001, Erişim Tarihi: 10.09.2022.
• Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• Kefeli E. (2016). “Edebiyat Argo İlişkisi”, Argo, ed. Gürsoy E. Naskali- Sağol Yüksekkaya G., İstanbul: Ka Kitap Yayınları.
• Koçu, R. E. (1946). “ALUS (Sermed Muhtar)”, İstanbul Ansiklopedisi, C. I, s. 755-756.
• Necatigil, B. (1967). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Özkan N. (2016). “Gizli Dil Olarak Argonun Fonksiyonu Üzerine”, Argo, ed. Gürsoy E. Naskali- Sağol Yüksekkaya G., İstanbul: Ka Kitap Yayınları.
• Özkırımlı, A. (1984). “Alus, Sermet Muhtar”, Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C. I, s. 105.
• Püsküllüoğlu, A. (2021). Türkçenin Argo Sözlüğü, Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Sezgin, B. (2013). Yeni Argo Sözlüğü, İstanbul: Cinius Yayınları.
• Şen M. (2016). “Argo Kelimeleri Üzerine”, Argo, ed. Gürsoy E. Naskali- Sağol Yüksekkaya G., İstanbul: Ka Kitap Yayınları.
• Yağmur, K.; Boeschoten H. (2016). “Dilbilim Yöntemleri ışığında argonun İncelenmesi”, Argo, ed. Gürsoy E. Naskali- Sağol Yüksekkaya G., İstanbul: Ka Kitap Yayınları.