Müzede Bir Gece Filminde Üstkurmaca ve Gerçeklik Katmanlarının Oluşturulması

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 299 - 327, 22.10.2024

Fatma Bağırkan , Şahmurat Arık

https://doi.org/10.31465/eeder.1463721

Öz

Postmodernizm sanatın her alanında, kalıpları yıkarak ve yeni arayışlar içine girerek türlerin sınırlarını genişletmiş, bir anlamda onları geçişli hâle getirmiştir. Bu bağlamda edebî anlatılara daha çok yaklaşan pek çok film senaryosu, hem kurgusal açıdan hem de edebî ve kültürel açıdan oldukça zenginleşmiştir. Kısaca bir anlatının kendi kurgusunu konu edinmesi ya da kurmaca olduğunu açığa vurması şeklinde tanımlanabilecek olan üstkurmaca, edebiyatta olduğu kadar sinema alanında da kullanılan bir teknik hâline gelmiştir. Üstkurmaca sayesinde senaristler, anlatının kurmaca olduğunu hissettirirken, aynı zamanda gerçeklik ve yapaylık sorgulaması ile izleyiciyi sarsar. Metnin oluşumuna kimi zaman okuru/izleyici dâhil ederek onu bir ‘oyun’a sürükler. Milan Trenc’in, aynı adlı çocuk kitabına dayanan ‘Müzede Bir Gece’ filminin her üç bölümünde de gerçeklik-yapaylık sorgulaması sürekli canlı tutulmuş, çeşitli gerçeklik düzlemleri ile izleyici çok boyutlu düşünmeye sevk edilmiştir. Bunu yaparken kolaj, metinlerarasılık, medyalararsılık, oyunsuluk, gülünç dönüştürüm gibi tekniklerden yararlanılmıştır. Shawn Levy’nin yönetmenliğini yaptığı filmde bu sayede çok katmanlı bir yapı oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Üstkurmaca, Müzede Bir Gece, Metinlerarasılık, Çok katmanlılık, Gerçeklik düzlemleri

Creating to Metafiction and Layers of Reality in The ‘Movie Night At The Museum’

Öz

In every field of art, postmodernism has expanded the boundaries of genres by breaking the patterns and going into new searches, and in a sense, made them transitional. In this context, many film scenarios that are closer to literary narratives have become richer both fictionally and in literary and cultural terms. Metafiction, which can be briefly defined as a narrative focusing on its own fiction or revealing that it is fictional, has become a technique used in the field of cinema as well as in literature. Owing to metafiction, scenarist while making the audience feel that the narrative is fictional, at the same time shaking the audience with the question of reality and artificiality. It sometimes involves the reader/viewer in the formation of the text and drags him/her into a 'game'. In all three parts of the movie 'A Night at the Museum', based on Milan Trenc's children's book of the same name, the questioning of reality and artificiality is constantly kept alive, and the audience is encouraged to think multi-dimensionally with various planes of reality. While doing this, techniques such as collage, intertextuality, intermediality, playfulness and comic transformation were used. In this way, a multi-layered structure was created in the film directed by Shawn Levy.

Anahtar Kelimeler

Metafiction, Night at the Museum, Intertextuality, Multilayeredness, Planes of Reality

Kaynakça

• Aktulum, K. (2018). Sinema ve Metinlerarasılık-Filmler Arası Etkileşimler ve Aktarımlar, Çizgi Kitabevi: Ankara.
• Arık, Ş. (2017). “Algı ve Kurmaca Metinlerin Dönüştürülmesinde Postmodernizmin Rolü”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi/ Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, Yıl:3, s.(46-63)
• Aristo. (1963). Poetika, çev: İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi, Say Yayınları: İstanbul.
• Bolat, T. (2018). “Üstkurmaca Romanların Yaratıcı Yazmaya Katkıları Bağlamında Adalet Ağaoğlu’nun Yazsonu Romanı”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 10 (19). s. 40-56.
• Bolat, T. (2019). Türk Romanında Üstkurmaca (1980-2000), Doktora Tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı: Çanakkale.
• Cevizci, A. (2000). Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları: İstanbul.
• Ecevit, Y. (2016). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İletişim Yayınları: İstanbul.
• Engin, E. (2016). “Üstkurmaca ve Mustafa Kutlu Hikâyeleri”, ASOS Journal (Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi), 4 (38), s. 88-102.
• Karadeniz, H. (2014). Orhan Pamuk’un Romanlarında Üstkurmaca, Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı: Kırşehir.
• Karakaş, A. (2014). “Kara Kitap’ın Üstkurmaca Özellikleri”, Fraktal Dergi, S.2, s.7-11.
• Narlı, M. (2007). Roman Ne Anlatır? Cumhuriyet Dönemi 1920-2000, Akçağ Yayınları: Ankara.
• Ranciere, J. (2018). Kurmacanın Kıyıları, Metis Yayınları: İstanbul.
• Trenc, M. (2007). A Night at The Museum, Barron’s: New York.
• Waugh, P. (2007). Metafiction, Routledge: New York.
• Yaprak, T. (2012). Postmodernizmin Orhan Pamuk’un Romanlarındaki Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi. Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı: Adıyaman.
• Çelik, E. (t.y.). “Postmodern Anlatıların Üstkurmaca Dünyasında Yazar ve Okur”, https://www.insanokur.org/postmodern-anlatilarin-ustkurmaca-dunyasinda-yazar-ve-okur-emrullah-celik/, (03.06.2023) https://en.wikipedia.org/wiki/Night_at_the_Museum_(franchise), (24.07.2023)