Çocuk Edebiyatında Muhteva Sorunsalı: Enkaz Altındakiler Romanı Örneği

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 393 - 404, 22.10.2024

Mustafa Yiğitoğlu

https://doi.org/10.31465/eeder.1522603

Öz

İnsan yaşamının önemli dönemlerinden biri olan çocukluk, tarihî süreç içerisinde başta psikoloji ve pedagoji olmak üzere birçok disiplin tarafından yoğun bir ilgiyle ele alınmıştır. Kişiliğin şekillenmeye başladığı bu süreç, bireyin sonraki yaşamını da doğrudan etkilemektedir. Bu kritik dönemde hem aileler hem de ilgili kurumlar, çocukların belirli alanlardaki gelişimine yönelik çaba sarf etmekte ve onlara destek olmaktadır. Çocuğun ve çocukluğun öneminin anlaşılmasıyla, çocuk edebiyatının gelişimi de son yüzyılda ivme kazanmıştır. Ülkemizde Tanzimat Dönemi’nden itibaren gelişmeye başlayan çocuk edebiyatı, Cumhuriyet Dönemi’yle birlikte daha da yaygınlaşmış ve 2000’li yıllardan itibaren artan bir ilgi görmüştür. Bu doğrultuda ebeveynler ve uzmanlar, çocuğun okuyacağı eserlere daha fazla özen göstermeye başlamıştır. Kitapların, hitap ettiği yaş grubuna uygun olması, bu sürecin önemli bir parçası olarak görülmektedir. Okunacak eserlerin seçiminde çocuğun bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimi göz önünde bulundurulmaktadır. Özellikle ergenlik döneminde, söz konusu gelişim unsurlarının önemi artmaktadır. Dolayısıyla eserlerin sahip olduğu muhtevaya ayrıca dikkat edilmelidir. Bu çalışmada, çocuk edebiyatında muhteva konusu ele alınmış ve son yıllarda ortaokul öğrencileri tarafından yoğun bir ilgiyle okunan Beyza Alkoç’un Enkaz Altındakiler romanı bu bağlamda incelenmiştir. Romanın taşıdığı olumlu ve olumsuz iletiler, ilgili yaş grubunun gelişimi açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, muhteva, ergenlik, Beyza Alkoç, Enkaz Altındakiler

Content Problems in Children's Literature: The Example of The Novel of Enkaz Altındakiler (The Ones Under The Wreck)

Öz

Childhood, one of the crucial periods of human life, has been addressed with highly intense interest by many disciplines, especially psychology and pedagogy, throughout the historical process. This process in which personality begins to form directly affects the individual's later life. During this critical period, both families and relevant institutions make efforts and support children's development in certain areas. With the understanding of the importance of children and childhood, the development of children's literature has gained momentum in the last century. Children's literature, which started to develop in our country since the Tanzimat Period, became more widespread with the Republican Era and has attracted increasing attention since the 2000s. In this regard, parents and experts have begun to pay more attention to the works that the child will read. It is seen as an important part of this process that the books are suitable for the age group they appeal to. The child's physical, mental, emotional and social development is taken into consideration when choosing the works to be read. Especially during adolescence, the importance of these developmental elements increases. Therefore, special attention should be paid to the content of the works. In this study, the subject of content in children's literature was discussed and Beyza Alkoç's novel "Enkaz Altındakiler (The Ones Under the Wreck)", which has been read with great interest by secondary school students in recent years, was examined in this context. The positive and negative messages carried by the novel were evaluated in terms of the development of the relevant age group.

Anahtar Kelimeler

Children, content, adolescence, Beyza Alkoç, Enkaz Altındakiler (The Ones Under the Wreck)

Kaynakça

• Akbayır, S.; Şahin Ş. (2005). “Yaş Gruplarına Göre Çocuklar İçin Edebiyat”, Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, s. 190-204.
• Alkan, Y.; Durukoğlu, S. (2024). “Ortaokul Öğrencilerinin Kitap Okumaya Yönelik İlgi ve Tercihlerinin İncelenmesi”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, S. 12 (1), s. 137-159.
• Alkoç, B. (2022). Enkaz Altındakiler, İstanbul: İndigo Yayınları.
• Alver, K. (2005). “Çocuk ve Edebiyat”, Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, s. 307-308.
• Aytekin, H. (2011). Yabancı Dil Öğretiminde Çocuk ve Gençlik Edebiyatı, Samsun: Güven Ofset.
• Cengiz, G. (2012). “Ömer Seyfettin Öykülerinin Çocuğa Görelik İlkesine Göre İncelenmesi ve Bu Öykülerdeki Ötekileştirme ve Şiddet Ögelerine Bakış”, 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 05- 07 Ekim 2011, haz. Sever, S. vd., Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Cole, L.; Morgan, J.J.B. (2001). Çocukluk ve Gençlik Psikolojisi, çev. Vassaf, B. H., İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Demirel, Ş. (2010). “Çocuk Edebiyatı”, Edebî Metinlerle Çocuk Edebiyatı, ed. Demirel, Ş., Ankara: Pegem Akademi.
• Güzelyurt, T. (2020). “Okul Öncesi Dönemde Cinsel Eğitim ve Cinsel İstismardan Korunma: Resimli Çocuk Kitaplarına Yönelik Bir İnceleme”, Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 1, s. 54-69.
• Kavcar, C. (1982). Edebiyat ve Eğitim, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Oğuzkan, A. F. (1983). Yerli ve Yabancı Yazarlardan Örneklerle Çocuk Edebiyatı, Ankara: Emel Matbaacılık. Onur, B. (2004). Gelişim Psikolojisi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Öztürk, M. (2023). “Başkan’dan”, Yeşilay, S. 1074, s. 4.
• Saatci Şengül, F. (2023). Ortaokul Öğrencileri Tarafından En Çok Okunan Çocuk Kitaplarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat, İstanbul: Kök Yayıncılık.
• Sınar Çılgın, A. (2007). Çocuk Edebiyatı, İstanbul: Morpa Yayınları.
• Şirin, M. R. (2000). “Çocuk Edebiyatı Türleri”, 99 Soruda Çocuk Edebiyatı, haz. Şirin M.R., İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Şimşek, T. (2014). “Çocuk Edebiyatı Tarihine Ön Söz”, Türk Dili, S. 756, s. 15-58.
• Taşdelen, V. (2005). “Çocuğu Anlayan Edebiyat”, Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, s. 319-331.
• Torun, P. (2024). “Alkolün Güvenli İçilebilecek Bir Miktarı Yoktur”, Yeşilay, S.1080, s. 12-15.
• Tuncer, H. (2005). “Çocuk Kitapları Yazanlar Bağa Destursuz Girmesin”, Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, s. 472-473.
• Turan, Y. (2024). “Alkol Bağımlılığı Bireyi ve Toplumu Tehdit Ediyor”, Yeşilay, S. 1080, s. 8-11.
• Uludağ, M. E. (2010). “Çocuk Edebiyatında Tema ve Sevgi Teması Bağlamında Anne ve Baba Sevgisi”, Edebî Metinlerle Çocuk Edebiyatı, ed. Demirel, Ş., Ankara: Pegem Akademi.
• www.aa.com.tr, (2024). “Hepsiburada 2024’ün İlk Yarısında En Çok Satan Kitaplarını Duyurdu”, www.aa.com.tr, https://www.aa.com.tr/tr/sirkethaberleri/e-ticaret/hepsiburada-2024un-ilk-yarisinda-en-cok-satan-kitaplarini-duyurdu/688663 Erişim tarihi: 08.07.2024.
• www.haberturk.com, (2020). “Yayın Dünyası Son Zamanlarda Ahlaksız Çocuk Kitaplarına Tanıklık Ediyor”, www.haberturk.com, https://www.haberturk.com/yayin-dunyasi-son-zamanlarda-ahlaksiz-cocuk-kitaplarina-taniklik-ediyor-2792719 (Erişim tarihi: 06.07.2024.
• www.sabah.com.tr, (2024). “D&R’da ‘3391 Kilometre’ İzdihamı”, www.sabah.com.tr, https://www.sabah.com.tr/magazin/drda-3391-kilometre-izdihami-6776614 Erişim tarihi: 09.07.2024.
• www.trthaber.com, (2021). “Çocuk Kitabında ‘Baba ile Kızı’ Arasındaki Evlilik Meşru Gösterildi”, www.trthaber.com, https://www.trthaber.com/haber/turkiye/cocuk-kitabinda-baba-ile-kizi-arasindaki-evlilik-mesru-gosterildi-590285.html Erişim tarihi: 06.07.2024.
• www.tuik.gov.tr, (2024). “Ülkemizde 2023 yılında 71 bin 200 kitap yayımlandı”, www.tuik.gov.tr, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kutuphane-Istatistikleri-2023-53655#:~:text=%C3%9Clkemizde%202023%20y%C4%B1l%C4%B1nda%2071%20bin,yeti%C5%9Fkin%20kurgu%20edebiyat%20oldu%C4%9Fu%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC. Erişim tarihi: 05.07.2024.
• Yalçın, A.; Aytaş, G. (2014). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yavuzer, H. (1997). Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2004). Eğitim ve Gelişim Özellikleriyle Okul Çağı Çocuğu, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yiğitoğlu, M,; Sağlam, A. (2021). İbrahim Aşkî’nin Telif Eserleri (İncelemeler-Metinler), Konya: Eğitim Yayınevi.
• Yörükoğlu, A. (1998). Çocuk Ruh Sağlığı, İstanbul: Özgür Yayınları.