Ekoeleştiriyi Tasavvufi Yorum Üzerinden Okuma Denemesi: Semih Kaplanoğlu’nun Buğday Filmi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 55 - 62, 12.06.2020

Şükrü Can Balta

Öz

Ekoeleştiri kuramı, insan ve doğa etkileşimi üzerine yoğunlaşır. Dış dünyada ve çevrede meydana gelen değişmeler, habitattaki düzensizlik, atmosfere salınan yüklü miktardaki zehirli gazlar, bitki örtüsünün tahribatı, toprağın suni yöntemlerle zehirlenmesi, iklim değişikliği, genetik ve tarım politikaları, ölçüsüz mali teşebbüsler ve sınırsız tüketim alışkanlıkları benzeri birçok mesele, bu kuramın doğrudan odağındadır. Belirli bir felsefe üzerine inşa edilen Semih Kaplanoğlu’nun Buğday filmi de yeryüzünün maruz kaldığı dönüşüme kayıtsız kalmamaktadır. İnsanlar ve diğer canlı varlıklar olarak topyekûn paylaşılan dünya, insan eliyle hasar görmektedir. Akılcı politikalar geliştirdiği yanılgısına kapılan insanlık, sadece fiziksel çevreye zarar vermekle kalmaz, kendine de yabancılaşır. Var olan faydacı ve tamahkâr eylemler karşısında manevi dinamikleri yeniden harekete geçirmek kaçınılmazdır. Bu bağlamda İslam müktesebatına katkı sağlayan tasavvuf geleneği, bir çıkış yolu olabilir. Nitekim insan, ancak kendini bulup tanıdığında diğer yaşam biçimlerine saygı gösterecektir. Buğday’ı eskatolojik bir anlatı şeklinde tasvir etmek yerine söz konusu filme olabildiğince somut ve hakikat penceresinden bakmak yerinde olacaktır. Çalışmanın nihai hedefi, ekoeleştiri kuramını tasavvufi yorum üzerinden okumaya gayret edip olası ortak paydaları irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

Ekoeleştiri, tasavvuf, Semih Kaplanoğlu

Kaynakça

• Black, J., (2020), İngiltere Tarihi (Aytaç Yıldız), Ankara, Doğu Batı Yayınları.
• Garrard, G., (2016), Ekoeleştiri (Ertuğrul Genç, Çev.), İstanbul, Kolektif Kitap.
• Glotfelty, C., Fromm, H., (1996), The Ecocriticism Reader, Georgia, The University of Georgia Press.
• Güney, E., Bozyiğit, R., Meydan, A., Kılıç, T., Buluti İ., (2016), Çevrebilim (Ekoloji) Sözlüğü, Konya, Çizgi Kitabevi.
• Kaplanoğlu, S., (2017), “Semih Kaplanoğlu ile Söyleşi”, Nihayet, (35), s.96-101.
• Kılıç, M.E., (2011), Anadolu’nun Ruhu, İstanbul, Sufi Kitap.
• Kılıç, M.E., (2017), Sufi ve Şiir, İstanbul, Sufi Kitap.
• Kışlalıoğlu, M., Berkes, F., (2017), Çevre ve Ekoloji, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Köprülü, M.F., (2016), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, İstanbul, Alfa Basım.
• Mengüşoğlu, T., (2017), İnsan Felsefesi, Ankara, Doğu Batı Yayınları.
• Oppermann, S., (2012), Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat, Ankara, Phoenix Yayınevi.
• Özçelik, M., (2016), Bizim Yunus, İstanbul, Nar Yayınları.
• Özensel, E., (2018), Kır Sosyolojisi, Konya, Çizgi Kitabevi.
• Uludağ, S., (2016), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Kabalcı Yayıncılık.