Cengiz Aytmatov’un Gün Olur Asra Bedel ile Charles Dickens’ın Zor Zamanlar Adlı Yapıtlarında Ezilen Sınıf

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 357 - 364, 15.12.2021

Yunus Demir Firat Yıldız

https://doi.org/10.47948/efad.952092

Öz

Bireyin düşünce ve duygularını ifade edeceği sanatlardan biri olan edebiyatın, her konuda olduğu gibi Marksist eleştiri ışığında da ezilen sınıfın sesini duyurmak için önemi ve yüklenmiş olduğu işlevleri vardır. Özellikle sınıfsal farklılıkları olan ve sosyal olarak uyum içerisinde yaşamayan toplumlarda edebiyat küçümsenemeyecek kadar önemli bir yere sahiptir. Bu durumun belirgin örneklerinden Charles Dickens’ın Zor Zamanlar ve Cengiz Aytmatov’un Gün Olur Asra Bedel yapıtlarını inceleyip edebiyatın önemini daha iyi kavramak mümkündür. Dickens’ın yaşadığı dönemde İngiltere ülke olarak maddi açıdan refah içerisindeyken, alt sınıf vatandaşların zorluklar içinde yaşadığı görülmektedir. Dickens da halkın yaşadığı bu zorlukları yapıtlarına yansıtmıştır. Bu bağlamda Zor Zamanlar o döneme ışık tutmaktadır. Aytmatov’un Gün Olur Asra Bedel adlı romanına bakıldığında, iki büyük savaşa şahitlik eden vatandaşların kendi canlarını hiçe sayarak vatan toprakları için mücadele etmesine karşın idareciler tarafından hainlikle ve casuslukla suçlandığına dair örnekler vardır. Dickens eserlerinde kendi döneminin zorluklarını ele almıştır. Aynı şekilde Aytmatov da yaşadığı dönemin zorluklarını romanlarına yansıtmıştır. Her iki yazarın olaylara yaklaşımında benzerlikler de gözlemlenmektedir. Dickens’ın yaşamının ilk dönemleri zor şartlar altında geçmiş ve yaşadığı bu zor şartları gelecek nesillere aktarmak için romanlar kaleme almıştır. Aytmatov ise zor bir dönemden geçen ülkesinin sosyal durumunu anlatan romanlar yazmıştır. Hem Dickens hem de Aytmatov eserlerini çıkar merkezli bir sistemden birey merkezli bir yapıya geçmeyi sağlamak amacıyla yazmışlardır. İşte bu sebeplerden ötürü yaklaşık yüzyıl önce yazılan eserler günümüzde hâlâ değer görmektedir. Bu eserler aracılığıyla bu makalede Charles Dickens’ın Zor Zamanlar ve Cengiz Aytmatov’un Gün Olur Asra Bedel eserlerinde Marksist kuramın etkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Toplum, Ezilen Sınıf, Charles Dickens, Cengiz Aytmatov

The Oppressed Class in Chingiz Aitmatov's The Day Lasts More Than A Hundred Years and Charles Dickens' Hard Times

Öz

For some people, literature can be a source of entertainment, but this is not the case for everyone. Literature is especially important in a culture where there is class division and people do not live in a socially cohesive environment. Dickens' Hard Times and Aitmatov's The Day Lasts More Than a Hundred Years provide concrete examples of this circumstance. Despite the fact that there was tangible comfort, a significant amount of work potential, and industrial power all over the land, the English state decided to loathe and oppress its population. Dickens lived in such difficult circumstances and attempted to pass on these difficulties to future generations. In the instance of Aitmatov, while the state went through two major wars and its citizens gave their lives for their homelands, the state decided to blame some of its citizens as traitors and spies. Aitmatov wrote his works, which explain the difficult socioeconomic conditions of his country, with the same thinking and attitude. Both Dickens and Aitmatov wrote in order to cause a shift in the system oppressing the lower classes. In this regard their works show similarities. Because of these factors, their works from around a century ago are still considered important today. Through these works, this article will examine the effects of Marxist theory in Charles Dickens's Hard Times and Cengiz Aitmatov's The Day Lasts More Than a Hundred Years.

Anahtar Kelimeler

Literature, Society, Oppressed Class, Charles Dickens, Cengiz Aitmatov

Kaynakça

• Ağır, A. (2013). Cengiz Aytmatov'un Gün Olur Asra Bedel'inde Kimlik Oluşturma Süreçleri. Bilig, 65, 1-22.
• Aytmatov, C. (2016). Gün Olur Asra Bedel. (R. Özdek, Çev.). İstanbul, Ötüken Yayınları
• Borges, J. L. (1987). İngiliz Edebiyatına Giriş. (C. Üster, Çev.). İstanbul, AFA
• Burns, E. (2015). Marksizm Nedir. (M. Dikmen, Çev). İstanbul, Yordam Yayınları
• Dickens, C. (2009). Zor Zamanlar. (F. Elioğlu, Çev.). İstanbul, Oda Yayınları
• Doğan, Ş. (2020). Cengiz Aytmatov'da Ahlaki Bağlam Çerçevesinde Karakter Tahlili. Külliye, 1(1), 1-22.
• Eagleton, T. (2016). Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi. (U. Özmakas, Çev.). İstanbul, İletişim Yayınları
• Eagleton, T. (2017). Edebiyat Kuramı Giriş. (T. Birkan, Çev.). İstanbul, Ayrıntı Yayınları
• Korkmaz, S. (2013). Toplumcu Gerçekçilik Kuramının Cengiz Aytmatov'un Eserlerine Yansıması. Yayınlanmamış yüksek lisans. 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Moran, B. (2014). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul, İletişim Yayınları
• Plehanov, G. V. (1987). Sanat ve Toplumsal Hayat. (C. Karakaya, Çev.). İstanbul, Sosyal Yayınları.
• Sartre, J. P. (2005). Edebiyat Nedir. (B. Onaran, Çev.). İstanbul, Can Yayınları
• Şirinbilek, M. (2011). Poverty And Child Abuse In Charles Dickens's Novels: Oliver Twist, Hard Times, And David Copperfiled. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Urgan, M. (2010). İngiliz Edebiyat Tarihi. İstanbul, YKY.