Hair as an Element of Beauty in Sehi Bey’s Divan

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 133 - 144, 15.06.2022

Oğuz Yıldırım

https://doi.org/10.47948/efad.1103335

Öz

Classical Turkish poetry, with its centuries-old adventure, has continued its development process in every period, it has produced and has become a classic by forming an important part of our cultural history. This poem, which has a rich imagination and artistic refinement, also includes poets that we define as classical. This poem, which acts as a bridge between the past and the future, continued on its way in the triangle of dear-lover-rival. In this respect, there is dear in the center of classical Turkish poetry. The beloved has been seen as the pinnacle of beauty in all aspects and has always been exalted. As a way of expressing these intense feelings, we see that the poet conveys her intense feelings through her 'dear type' and in this direction, we see her view of life and her view of society. So much so that the expression of this type with honorific adjectives attaches great importance to every part of it. The aim here is to show her majesty and power by personalizing every organ of the type and prolonging the word. In this way, even if the place where the dear is not found in the garden of paradise, it is worthless. In this regard, her beauty elements are boundless and everything in her is considered beautiful. Within this tradition of poetry, every poet has used various analogies to state the love for the beloved and to describe her fascinating beauty. Poets, who indicate the impressive beauty of the dear in such a striking way, have made the lovers addicted to the dear's hair and announced the qualities of her beauty. In this study, the general definition and use of hair, which is one of the elements of beauty that Sehi Bey, the first biographer of the 16th- century poet, dealt with in his Divan and analogies of this element is subjected will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Love, Sehi Bey, Classical Turkish poetry, Beauty, Hair

Sehî Bey Dîvânı’nda Bir Güzellik Unsuru Olarak Saç

Öz

Klâsik Türk Şiiri, yüzyıllara dayanan serüveniyle ürün verdiği her dönemde gelişimini sürdürmüş ve Türk kültür tarihinin önemli bir kısmını teşkil ederek klâsikleşmiştir. Zengin bir hayal dünyasına ve sanatsal inceliğe sahiptir. Geçmiş ile gelecek arasında köprü görevi üstlenen bu şiir, sevgili-âşık-rakip üçgeninde yoluna devam etmiştir. Klâsik Türk Şiirinin merkezinde bulunan sevgili, her yönüyle güzelliğin zirvesi olarak görülmüş ve daima yüceltilmiştir. Bu yoğun duyguları ifade ediş biçimi olarak şairin, “sevgili tipi” üzerinden aslında içinde yaşadığı yoğun duyguları dışa vurduğunu ve bu doğrultuda da onun hayat görüşünü ve onun topluma bakışını görürüz. Öyle ki, bu tipin yüceltici sıfatlar ile ifade edilmesi, onun her uzvuna büyük önem yüklemektedir. Buradaki amaç, tip üzerinde bulunan her uzvu kişileştirme yoluyla onun yüceliğini ve kudretini göstermek hem de sözü uzatmaktır. Bu minvalde Sevgilinin bulunmadığı yerin cennet bahçesi olsa bile dahi bir kıymeti yoktur. Bu açıdan onun güzellik unsurlarının ucu bucağı yoktur ve onda bulunan her şey güzel kabul edilmektedir. Her şair, sevgiliye duyulan aşkı ifade etmek ve onun büyüleyici güzelliğini anlatmak için çeşitli benzetmelere ve kişileştirmelere başvurmuştur. Şairler, âşıkları sevgilinin saçının müptelası hâline getirmişlerdir. Bu çalışmada, 16.yüzyıl şairi ve tezkire yazarı Sehî Bey’in, Divan’ında ele aldığı güzellik unsurlarının başında gelen saçın ne gibi benzetmelere tabi tutulduğu ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sevgili, Sehî Bey, Klâsik Türk Şiiri, Güzellik, Saç

Kaynakça

• Akün, Ö.F. (1994). “Dîvân Edebiyatı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. IX, İstanbul, ss. 389–424
• Arı, A. (1987). Hayreti Divanı’nda Sevgili ve Sevgilinin Fiziki Yapısı ile İlgili Özellikler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Canım, R. (2009) “Sehî Bey”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 36, İstanbul.
• Çakallıoğlu, H. (2019). Leylâ Hanım Divanı’nda Sevgilinin Güzellik Unsurları. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi.
• Çavuşoğlu, M. (2017). Necâtî Bey Dîvânı’nın Tahlili, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• Deniz, S. (2004). “Divân Şiiri Güzelinin Saç Şekli”. Saç Kitabı, İstanbul, Kitabevi Yayınları, ss. 262-314.
• Devellioğlu, F.(1988). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara, Aydın Kitabevi.
• Doğramacı, N. (2007). Fevzi Divanı 17. yy Metin Biçimsel ve Sevgilinin Güzellik Unsurları ve Aşığa Etkisi Üzerine İçerik İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi.
• Erdoğan, M. (2018). Güzellik Unsurlarıyla Divan Şiirinde Sevgili. İstanbul, Kitabevi.
• Eren, A. (2004). Şeyhülislam Yahya Divanı’nın Tahlili. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Gök, S. (2019). “Sevgili Şâhbâzıyla Gönül/Can Kuşu Avlamak” Hayali Üzerine. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, (14), 87-98.
• İpek, A. (2017). “Ahmedî Divânı’nda Saç-Meş‘ar Münasebeti”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 7, 57-67.
• Koşik, H. S. (2020). “Divan Şiirinde Sevgilinin Güzellik Unsuru Olarak Püskürme Ben.” Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal Of Academic Literature], (12), 113–129.
• Köksal, M. F. (2002). “Eski Şiirimizin Nâdîde Güzelleri”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 11, 161–168.
• Kurnaz, C. (1987). Hayâlî Bey Divânı Tahlîli, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Onan, N. H. (1989). İzahlı Dîvân Şiiri Antolojisi, İstanbul, MEB Yay.
• Onay, A. T. (1993). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzâhı, Ankara, TDV. Yayınları.
• Öztoprak, N. (2004). “Dîvân Siirinde Güzelin Saç Rengi”, Saç Kitabı, İstanbul, Kitabevi Yayınları, ss. 240-261.
• Öztoprak, N. (2004). “Dîvân Siirinde Saç Kokusu”, Saç Kitabı, İstanbul, Kitabevi Yayınları, ss. 315-334.
• Pala, İ. (2017). Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, 2 C. , İstanbul, Kapı Yayınları.
• Pektaş, M. (2011). XIV. Yüzyıl Divân Şiirinde Sevgiliye Dair Benzetmeler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Sefercioğlu, M. N. (2001). Nev’î Divânı’nın Tahlîli, Ankara, Akçağ Yayınları.
• Şahin, K. Ş. (2009). Sevgilinin Güzellik Unsurlarından Saç, Kaş, Kirpik, Hat. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi.
• Şahin, K. Şamil (2011). Sevgilinin Güzellik Unsurlarından Saç ve Âşık Üzerindeki Etkisi. Turkish Studies, 6 (3), 1851-1867.
• Tanyıldız, A. (2009). “Sevgilide Güzellik Unsuru Olarak Saç”, Turkish Studies, 4 (2), 975-992.
• Taş, A. I. (2013). Şeyh Gâlib Dîvânı’nda Sevgilinin Güzellik Unsurları. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi.
• Turan, M. (2019). XIV. ve XV. Yüzyıl Divanlarında Koku Kavramı Etrafında Oluşan Benzetme ve Hayal Dünyalarına Bir Bakış. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 25 (45), 251–272.
• Uludağ, E. (2020). Bir Güzellik Unsuru Olarak Fuzulî nin Gazellerinde Saç. ESTAD Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, [Journal Of Old Turkish Literature Researches), 3 (1), 241–294.
• Undu, S. (2007). Fehim-i Kadim Divanı’nda Sevgili ve Sevgilinin Güzellik Unsurları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Yekbaş, H. (2020). Sehî Bey Divanı. Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. (E. T. 13. 03. 2020).