Iconographic Evaluation of a Bowl with an Applique Hand from Klaros

Yıl 2021, Sayı: 27, 57 - 64, 07.11.2021

Onur Zunal

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.957861

Öz

A bowl sherd with an applique hand figure from Klaros constitutes a very interesting find group which especially finds parallels in sanctuaries. The fragment from Klaros belongs to the junction to the body of an Ionian cup. The rather long fingers are attached to each other while the thumb is separated and extended upwards. The right hand, which has a bracelet on the wrist, extends forwards. Although it is not easy to make clear comments about the function of the cup could be related to libation or initiation rituals or could be used as offerings. The iconographical meaning of the hand figure is the focal point of this paper. The hand is a very important symbol both for pagan and monotheistic religions, carrying similar meanings in nearly all of these beliefs. Some of the meanings attributed to the hand are creation, protection, blessing, prayer, force, oath, strength, instruction, healing, benevolence, love, compassion, and marriage. Based on the shape and the decoration scheme of the cup and examples of hands on large-scale sculptural works the bowl with an applique hand from Klaros is dated to about 600-575 BC.

Anahtar Kelimeler

Ionia, Sanctuary, Klaros, Applique, Hand, Ionian Cup

Klaros’tan Apli̇ke El Fi̇gürlü Kase Üzeri̇ne İkonografi̇k Değerlendirme

Öz

Klaros’ta bulunan aplike el figürlü kâse parçası, benzerlerine özellikle kutsal alanlarda rastladığımız oldukça ilginç bir buluntu grubunu oluşturmaktadır. Klaros örneği bir İonia kâsesinin gövdeye geçiş kısmında yer alır. Oldukça uzun yapılmış parmaklar birbirine yapışık iken baş parmak ayrı ve yukarı doğru dönüktür. Bilek kısmında bir bilezik yer alan sağ el karşıya doğru uzanmaktadır. Kabın işlevi hakkında net bir yorum yapmak zor olsa da bu tip kaplar, libasyon veya arınma ritüeli ile ilişkili olabileceği gibi aynı zamanda sunu amaçlı da kullanılmış olabilirler. Bunun yanı sıra el figürünün ikonografik açıdan ne anlama geldiği makalenin odaklandığı en önemli noktadır. El sadece pagan inanç için değil semavi dinler için de çok önemli bir sembol olup neredeyse tüm bu inanışlar için benzer anlamlara gelmektedir. Yaratma, koruma, kutsama, dua, kuvvet, ant, dayanıklılık, öğretme, şifacılık, yardımlaşma, sevgi, şefkat, evlilik ele verilen anlamların bazılarıdır. Klaros aplike el figürlü kâse hem kabın form ve bezeme şaması hem de elin büyük boyutlu plastik eserlerde görülen örnekleri göz önüne alındığında İÖ 600-575 yılları civarına tarihlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İonia, Kutsal Alan, Klaros, Aplike, El, İonia Kasesi

Kaynakça

• HOMER, (=Homeros) İlyada, (çev. Azra Erhat - A. Kadir), Sander Yayınları, İstanbul. 1975.
• AHMADI 2013: A. Ahmadi, “The Hand in Art: Hamsa Hand”, The Journal of Hand Surgery, 779-780.
• AURIGNY 2012: H. Aurigny, “Une notion encombrante dans l'histoire de la sculpture grecque: le «dédalisme»”, Revue Archéologique 2012/1 (n° 53), 3-40
• BERNDT 2018: S. Berndt, “The hand gesture and symbols of Sabazios“, Opuscala, Annual of the Swedish Institutes at Athens and Rome, II, 151-168.
• BUSINE 2005: A. Busine, Paroles d’Apollon. Pratiques et traditions oraculaires dans l’Antiquité tardive (IIe-VIe siècle), Leiden - Boston.
• COOK and DUPONT 1998: R.M. Cook, P. Dupont, East Greek Pottery, London and New York.
• DE LA GENIERE 1998: J. De La Genière, "Claros, bilan provisoire de dix campagnes de fouilles” in: Revue des Études Anciennes. Tome 100 n°1-2, 235-268.
• FERRARY 2014: J. L. Ferrary, Les Mémoriaux de delegations du sanctuaire oraculaire de Claros d’après la documentation concervée dans le Fonds Louis Robert (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres). Vol. I-II. Paris.
• FILGES 2015: A. Filges, “Ein Felsheiligtum im Stadtgebiet von Priene. Privater Kult im öffentlichen Raum?”. in: K. Sporn, S. Ladstätter, M. Kerschner (Hrsg.), Natur - Kult - Raum, Akten des Internationalen Kolloquiums Salzburg Januar 2012, Sonderschriften ÖAI 51 (Wien 2015) 81-109.
• HÜRMÜZLÜ 2003: B. Hürmüzlü, Klazomenai Akpınar Nekropolisi. (Unpublished PhD Dissertation), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• IŞIK 2017: C. Işık, “Türk Kültür Mirasında Bir Kült Olarak Hz. Fatıma”, Sûfî Araştırmaları 16, 17-33.
• JACOBI 1929: G. Jacopi, Clara Rhodos III: Scavi nella necropoli di Jalisso, 1924-1928, Bergamo.
• JACQUET 2011: M. Jacquet, Les symboles de l’engagement dans les rites nuptiaux, de l’Antiquité à nos jours. Angers: Institut Albert le Grand/Ircom.
• KARAKASI 2003: K. Karakasi, Archaic Korai. The J. Paul Getty Museum, Los Angeles.
• KARESH and HURVITZ 2006: S.E Karesh, M.M. Hurvitz, Encyclopedia of Judaism, J.G. Melton ed.
• MACRIDY 1905: Th. Macridy, “Altertümer von Notion I”, JOAI 8, 135-173.
• MACRIDY 1912: Th. Macridy, “Antiquités de Notion II”, ÖJh 15, 36-67.
• MARI 2018: F. MARI, “Les sens de la poignée de main en Grèce ancienne du VIIIe au Ve siècle avant J.-C.”, KTÈMA, Civilisations de l'Orient, de la Grèce et de Rome antiques, n°43, 105-132.
• PİŞKİN-AYVAZOĞLU 2015: C. Pişkin-Ayvazoğlu, Klaros’ta Dionysos Kültü, (Unpublished PhD Dissertation), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• POLAT et al. 2018: Y. Polat, O. Zunal, S. Üney, “Pottery from an Archaic House in Antandros”, in: R.G. Gürtekin-Demir, H. Cevizoğlu, Y. Polat ve G. Polat with the collaboration of Gocha R. Tsetskhladze (ed), Archaic and Classical Western Anatolia: New Perspectives in Ceramic Studies, In Memoriam Prof. Crawford H. Greenewalt Jr. Proceedings of the Second KERAMOS International Conference at Ege University, İzmir, June 3-5, 2015. Colloquia Antiqua 19, 201-230.
• ŞAHİN 2012: N. Şahin, “Apollon Klarios Bilicilik Merkezi”, in: A. Çilingiroğlu, Z. Mercangöz, G. Polat (eds.), Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları, 248-272.
• ŞAHİN and DEBORD 2011: N. Şahin, P. Debord, “Découvertes récentes et installation du culte d’Apollon pythien à Claros”, PALLAS 87, 169-204.
• SCHLOTZHAUER 2014: U. Schlotzhauer, Die südionischen Knickrandschalen. Eine chronologische Untersuchung zu den sog. Ionischen Schalen in Milet. Erlangung des Grades eines Doktors der Philosophie, Ruhr-Universität, Bochum.
• SCHLOTZHAUER and VILLING 2006: U. Schlotzhauer, A. Villing, “East Greek Pottery from Naukratis: The Current State of Research”. in: U. Schlotzhauer and A. Villing (eds), Naukratis: Greek Diversity in Egypt: Studies on East Greek Pottery and Exchange in the Eastern Mediterranean, 53-68.
• SPIVEY 2013: N. Spivey, Greek Sculpture, Cambridge University Press.
• UYAN DUR 2015: B.İ. Uyan Dur, “Use of Hand as a Metaphoric Image in Poster Design”. Global Journal of Arts Humanities and Social Sciences, 3 (1), 19-28.
• WALTER-KARYDI 1973: E. Walter-Karydi, Samische Gefässe des 6. Jahrhuderts v. Chr., Samos 6, 1, Bonn.
• WILKINSON 1973: K. Wilkinson, Kökenleri ve Anlamlarıyla Semboller ve İşaretler, Binlerce Yıllık Görsel Bir Yolculuk, Alfa Yayınları, İstanbul.
• YILMAZ 2008: F. Yılmaz, “Apollon Klarios Kutsal Alanındaki ‘Kutsal Yol’un Seramik Buluntulara Göre Tarihlendirilmesi”, Arkeoloji Dergisi XII, 247-268.
• ZUNAL 2014: O. Zunal, Klaros Protogeometrik ve Geometrik Dönem Seramikleri (Unpublished PhD Dissertation), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.